Ανάπλαση ΔΕΘ: Αυτό που είναι να γίνει, ας γίνει σωστά

Αρθρογραφεί στο TheOpinion o Γιάννης Ξενίδης. Καθηγητής Διαχείρισης Κινδύνων στον Κύκλο Ζωής Έργων Πολιτικού Μηχανικού, Α.Π.Θ.

Οι πρόσφατες εξαγγελίες του Πρωθυπουργού σχετικά με την ανάπλαση του χώρου που φιλοξενείται η Διεθνής Έκθεση της Θεσσαλονίκης προξένησαν μια μεγάλη ευφορία στην πόλη, αφού όπως φαίνεται, τελικά δεν υπήρχε κανείς που ήθελε το ξενοδοχείο και το επιχειρηματικό κέντρο.

Όπως φαίνεται, η διοίκηση της ΔΕΘ-Helexpo δεν το ήθελε, αλλά ήταν “αναγκασμένη” να το συμπεριλαμβάνει για χάρη του ιδιώτη επενδυτή.

Η διοίκηση του Δήμου Θεσσαλονίκης δεν το ήθελε, επίσης, αλλά ήταν “αναγκασμένη” να το συμπεριλαμβάνει, αφού το συμπεριλάμβανε το “τελειωμένο έργο” που μόνο έτσι θα εξασφάλιζε χρηματοδότηση.

Τελικά, όπως φαίνεται, όταν έγινε σαφές από τον ιδιοκτήτη (Υπερταμείο) ότι δεν υπάρχει ιδιώτης επενδυτής που να ενδιαφέρεται να μπει στο έργο, τότε και μόνο τότε ……… “ακούστηκε η κοινωνία”.

Η “Κίνηση Πολιτών – Μητροπολιτικό Πάρκο για μια Βιώσιμη Θεσσαλονίκη” στις 3 Ιανουαρίου του 2023 έλεγε με δελτίο τύπου:

“Η Κίνηση Πολιτών «ΔΕΘ Μητροπολιτικό Πάρκο για μια βιώσιμη Θεσσαλονίκη» είχε επισημάνει από την αρχή ότι η χρηματοδότηση μέσω ΣΔΙΤ είναι ανέφικτη και σκανδαλώδης. Και ότι τα σχέδια θα μείνουν στα χαρτιά.”

Το ίδιο επαναλάμβανε και στις 15 Απριλίου του 2024 όταν έλεγε ότι:

“Πολλές διαβουλεύσεις γίνονται τελευταία μεταξύ Κυβέρνησης, ΤΑΙΠΕΔ, Περιφέρειας ΚΜ, διοίκησης του Δήμου Θεσσαλονίκης και διοίκησης της ΔΕΘ, για το διαβόητο και ψευδώνυμο «Σχέδιο Ανάπλασης της ΔΕΘ», που πάνω από μια δεκαετία εξαγγέλλουν, ανακοινώνοντας διάφορα σχέδια χρηματοδότησης, χωρίς ωστόσο να διαφαίνεται ότι έχει βρεθεί, μετά από τόσα χρόνια, το επενδυτικό σχήμα που θα χρηματοδοτήσει το όλο πρότζεκτ.

Και είναι αμφίβολο αν βρεθεί τέτοιο σχήμα στο τέλος, γιατί το κόστος του φαραωνικού αυτού σχεδίου, υπερδιπλάσιο από αυτό που υπολογίστηκε αρχικά, είναι απαγορευτικό για το Δημόσιο αλλά και καθόλου ελκυστικό για ιδιώτες επενδυτές, από ότι φαίνεται. Εκτός εάν οι όροι για να προσελκυστούν ιδιώτες γίνουν τόσο ευνοϊκοί γιαυτούς και σε βάρος φυσικά του Δημοσίου, που το όλο σχέδιο θα καταλήξει σε ένα ακόμη μεγαλύτερο, τεράστιο, οικονομικό σκάνδαλο.”

Είναι επομένως πολύ χρήσιμο για την κοινωνία της Θεσσαλονίκης να καταλάβει, τι ακριβώς έχει γίνει τις τελευταίες ημέρες και να μην αποπροσανατολίζεται με “πρώτες νίκες” και “ηρωικούς αγώνες” ή “πεφωτισμένους ηγέτες” που πάντα θέλουν το καλό της, ακόμα και όταν αυτό το καλό υπόκειται σε οβιδιακές μεταμορφώσεις!

Καμία περήφανη νίκη δεν κατήγαγε κανείς και καμιά.

Καμία εξουσία δεν άκουσε την κοινωνία.

Απλά, το πιθανότερο σενάριο επαληθεύτηκε: Δεν βρέθηκε ιδιώτης επενδυτής να ενδιαφερθεί για το προωθούμενο σχέδιο.

Η τεράστια αυτή αποτυχία – κυρίαρχα της ΔΕΘ-Helexpo – που κράτησε σε ομηρία ολόκληρη την πόλη επί 13 χρόνια και η παραμονή των ίδιων πρωταγωνιστών στα ίδια κέντρα εξουσίας δεν προδιαθέτει για ευοίωνες εξελίξεις. Η προχειρότητα και η αλαζονεία με την οποία είχε περιβληθεί το ναυαγισμένο πλέον σχέδιο ανάπλασης συνεχίζεται.

Ποιο ήταν το επιχείρημα που κατά κόρον προβάλλονταν από όσους και όσες υποστήριζαν μέχρι τις 19/06/2025 το σχέδιο της ψευδοανάπλασης; “Το έργο είναι μελετημένο και ώριμο και δεν μπορούμε να γυρίσουμε στο μηδέν!”

Οι ίδιοι άνθρωποι σήμερα λένε ότι παρότι στο ναυάγιο του σχεδίου οδήγησαν “η αύξηση του κόστους των δομικών υλικών και το γεγονός ότι ο αρχιτεκτονικός διαγωνισμός πρότεινε σύνθετες κατασκευές που ανεβάζουν το κόστος”, αυτό το ίδιο σχέδιο “σήμερα, με τις νέες συνθήκες, δεν χρειάζεται να το σβήνουμε” και εξετάζεται “εάν χρειάζονται νέες μελέτες, ή αν το έργο μπορεί να προχωρήσει απλώς αφαιρώντας δύο κτίρια από την υπάρχουσα προμελέτη”.

Προχειρότητα, ερασιτεχνισμός, και έλλειψη θεμελιώδους αντίληψης σχεδιασμού.

Το επιχείρημα της ύπαρξης ενός πλήρους σχεδιασμού σε επίπεδο αρχιτεκτονικού διαγωνισμού είχε μια λογική. Ανεξάρτητα από τη μεγάλη διαφωνία με αυτόν τον σχεδιασμό και τις πρόνοιές του, ήταν μία μελετημένη πρόταση σε ένα συγκεκριμένο πλαίσιο. Η απαλοιφή δύο κεντρικών κτιρίων αυτού του σχεδιασμού ακυρώνει αυτόν τον σχεδιασμό και επιβάλει την ανάγκη εκπόνησης νέου στη θέση του.

Επιπλέον, η ακύρωση των χρήσεων γης που επέρχεται από την απαλοιφή του ξενοδοχείου και του επιχειρηματικού κέντρου επιφέρει νέες τιμές σε διάφορες παραμέτρους της μελέτης που δεν μπορούν παρά να επανυπολογιστούν για την παραγωγή νέων μελετημένων σχεδίων ανάπλασης.

Περαιτέρω, οι πραγματικές κυκλοφοριακές μεταβολές που έχει επιφέρει η έναρξη λειτουργίας του μετρό, και οι εκτιμώμενες από την αναμενόμενη λειτουργία της υπερυψωμένης ταχείας λεωφόρου (flyover), σε συνδυασμό με την σύγχρονη πραγματικότητα χρήσεων γης στο κέντρο της Θεσσαλονίκης, αλλά και τα δεδομένα των περιβαλλοντικών μελετών που αφορούν τις εκπομπές ρύπων από το 2019 και μετά επιβάλουν την εκπόνηση νέας μελέτης περιβαλλοντικών επιπτώσεων προκειμένου να εξεταστούν οι εναλλακτικές λύσεις και να τεκμηριωθεί σοβαρά το νέο προτεινόμενο έργο για την ανάπλαση της ΔΕΘ.

Στη σημερινή συγκυρία δίνεται η δυνατότητα για μία πραγματική διαβούλευση και για μία σοβαρή μελέτη για την υλοποίηση της ανάπλασης της ΔΕΘ με όρους τεχνικούς, οικονομικούς, περιβαλλοντικούς, και κοινωνικούς.

Αφού επιτέλους, “βρεθήκαμε όλοι μαζί” να υποστηρίζουμε, τελικά, το ίδιο πράγμα, ας μην μείνει κατά δήλωση αυτή η “σύμπτωση απόψεων”. Ας γίνει πράξη.

Επιβάλλεται μελέτη της ανάπλασης στη σύγχρονη συγκυρία, χωρίς “παραγγελίες”, με συμφωνημένη ελάχιστη πλατφόρμα καθαρής στόχευσης ως προς την σκοπιμότητα του έργου, πλήρη διαφάνεια διαδικασιών και συγκεκριμένα χρονοδιαγράμματα υλοποίησης.

Λευκές επιταγές για το μέλλον της Θεσσαλονίκης δεν μπορούν και δεν πρέπει να δίνονται σε κανέναν.

Χάθηκε πάρα πολύ χρόνος. Ας αξιοποιηθεί σωστά αυτός από εδώ και στο εξής. Έτσι θα μπορέσει να επιτευχθεί ο ένας και αντικειμενικός στόχος που πρέπει να τίθεται, δηλαδή η βιώσιμη ανάπτυξη της Θεσσαλονίκης.