50 χρόνια Ισπανικής Δημοκρατίας: Μια ξέθωρη επέτειος

Την ώρα που στη Μαδρίτη ετοιμάζονται οι εορτασμοί για τα 50 χρόνια από την αποκατάσταση της Δημοκρατίας, το δράμα συνεχίζει να εξελίσσεται κι επιτείνεται γύρω από τον κύριο πρωταγωνιστή αυτής της ιστορικής Μετάβασης, τον Επίτιμο Βασιλέα (αυτός είναι πλέον ο επίσημος τίτλος του), Χουάν Κάρλος Α’. Ο Ισπανός μονάρχης, που επελέγη από τον δικτάτορα Φράνκο αντί του νόμιμου στη σειρά διαδοχής πατέρα του Χουάν, προκειμένου να φέρει εις πέρας τη διαδικασία μετάβασης στη δημοκρατία μετά τον θάνατό του, συμπαρασύρει, στις μέρες μας, με το προσωπικό του δράμα ολόκληρη την Ισπανία, αφού στα 39 χρόνια βασιλείας του κατάφερε να μετατραπεί από σύμβολο δημοκρατικής αποκατάστασης και εθνικής ενότητας, σε θεσμικό όνειδος, κατάληξη που πληγώνει την υπερηφάνεια κι εμπιστοσύνη του ισπανικού λαού.

Μοιάζουν παραμύθι βγαλμένο από ευφάνταστο μυαλό όλα όσα αποκαλύπτονται για τον βίο και την πολιτεία του Ισπανού άνακτα, που τον οδηγούν τελικά σε παραίτηση από τον θρόνο (2014) και σε αυτοεξορία στο Άμπου Ντάμπι (2020). Με μεγάλο ενδιαφέρον αναμένει η ισπανική κοινωνία οσονούπω την κυκλοφορία των απομνημονευμάτων του 87χρονου Επιτίμου, ο οποίος επέλεξε να το κάνει την χρονική συγκυρία της επετείου των 50 ετών δημοκρατίας τις αμέσως επόμενες μέρες, ρίχνοντας λάδι στη φωτιά και σκιά στο Στέμμα. Το βιβλίο, που στη γαλλική του έκδοση μόλις κυκλοφόρησε στη Γαλλία τιτλοφορείται “Συμφιλίωση”, αλλά στην ουσία το περιεχόμενό του μάλλον φαίνεται να αποτελεί περισσότερο ante mortem απολογία του υπέργηρου και φιλάσθενου μονάρχη.

Όλοι στην Ισπανία γνώριζαν λίγο πολύ τα “τερτίπια” του ανοιχτόκαρδου καλοζωιστή βασιλιά, με χαρακτήρα γνήσιου Βουρβώνου, ο οποίος επέλεξε να ζει παρασκηνιακά μια χλιδάτη βασιλική ζωή, αντίστοιχη εκείνης των εστεμμένων προγόνων του παρελθόντων αιώνων. Μέχρι που η μυστικότητα με την οποία το Παλάτι περιέβαλε την ιδιωτικότητά του έσπασε, όταν το 2012 (annus horribilis για τον ίδιο), εν μέσω οικονομικής κρίσης στην Ισπανία, διέρρευσε φωτογραφία του από μυστικό ταξίδι για κυνήγι ελεφάντων στην Μποτσουάνα, συνοδεία της Γερμανίδας ερωμένης του Corinna Larsen, χώρα από την οποία μεταφέρθηκε άρον άρον στη Μαδρίτη λόγω κατάγματος ισχίου. Βόμβα μεγατόνων στην ισπανική κοινωνία, δημόσια συγγνώμη και αρχή της κατρακύλας. Θρυαλίδα αδιανόητων για εν ενεργεία αρχηγό κράτους αποκαλύψεων, τεράστιων ηθικών και οικονομικών διαστάσεων σκανδάλων. Η υστεροφημία του μέχρι πρότινος ήρωα της Ισπανικής δημοκρατίας βυθιζόταν μέρα με τη μέρα σε έναν απύθμενο βάλτο παρανομιών, διαπλοκής, διαφθοράς και παραστρατημάτων πάθους.

Εύκολα οι Ισπανοί θα μπορούσαν να συγχωρέσουν τις θρυλούμενες εξωσυζυγικές του σχέσεις (πάνω από 1.500 λένε οι κακές γλώσσες), κάποιες από τις οποίες είχαν δει πλέον το φως της δημοσιότητας. Δεν θα του συγχωρούσαν όμως ποτέ για τα 100 εκατομμύρια δολάρια που εισέπραξε ως δώρο από τον Σαουδάραβα βασιλέα για την μεσολάβηση του σε μειοδοσία ισπανικής κοινοπραξίας για ανάληψη κατασκευής υψηλής ταχύτητας σιδηροδρόμου μεταξύ Μέκκας-Μεδίνας. Κάποια από τα εκατομμύρια αυτά κατέληξαν επιβεβαιωμένα σε offshore λογαριασμούς, κυρίως στον Παναμά, ενώ 65 εκ. σε λογαριασμό της ερωμένης του Corinna Larsen ως “δώρο αγάπης”, σύμφωνα με πορίσματα των μυστικών υπηρεσιών Ισπανίας και Ελβετίας και δημόσιες εν συνεχεία καταθέσεις της χρυσής μαιτρέσας που έλυσε την γλώσσα της… Ούτε θα του συγχωρούσαν ποτέ διάφορες άλλες περιπτώσεις διαφθοράς, ξεπλύματος χρήματος και φοροδιαφυγής στις οποίες κατέληξαν δικάστηκες έρευνες, που στη συνέχεια αρχειοθετήθηκαν λόγω ασυλίας, παραγραφής και τακτοποίησης των οφειλόμενων φόρων.

Ο ίδιος ναι μεν δεν αντιμετωπίζει σήμερα ποινικές κατηγορίες, αλλά η εικόνα του έχει τρωθεί σε ανεπανόρθωτο βαθμό, που σε συνδυασμό και με άλλο παράλληλο σκάνδαλο υπεξαίρεσης δημοσίου χρήματος από το γαμπρό του και τη σύζυγο του πρωτότοκη Πριγκίπισσα Χριστίνα, (εκείνος οδηγήθηκε στη φυλακή και αποπέμφθηκε του βασιλικού οίκου, εκείνης της αφαιρέθηκαν ισοβίως οι βασιλικοί τίτλοι) δημιουργεί στον λαό έντονη αμφισβήτηση του ρόλου και της σκοπιμότητας συνέχισής της μοναρχίας στη χώρα.

Στυλοβάτης του θεσμού στα μάτια του περισσότερου κόσμου παραμένει μια ξένη: η βασίλισσα Σοφία, επί δεκαετίες σιωπηρός μάρτυρας της διπλής ζωής του άσωτου βασιλέα, συγκεντρώνει στο πρόσωπό της υψηλά ποσοστά δημοφιλίας για την αξιοπρέπεια, διακριτικότητα κι επαγγελματισμό της, τον υποδειγματικό της ρόλο ως βασίλισσας και βασιλομήτορος, για τον “σταυρό” που σήκωνε όλα τα χρόνια , ακολουθώντας μέχρι κεραίας τη συμβουλή της μητέρας της Φρειδερίκης όταν, σύμφωνα με αναφορές, αποκαλύπτοντάς την με απογοήτευση κάποια νέα απιστία του συζύγου της, έλαβε ως απάντηση ότι “μια βασίλισσα δεν απατάται ποτέ, κι όταν απατάται δεν το γνωρίζει…γύρνα στη δουλειά σου…”.

Κοντά σ’ αυτήν ο βασιλιάς Φίλιππος ισορροπεί επί ξυρού ακμής αποφεύγοντας με σχολαστική προσοχή κάθε κακοτοπιά προκειμένου εξασφαλίσει την μακροπρόθεσμη βιωσιμότητα του θεσμού. Αποστασιοποιημένος ο ίδιος σε υπερθετικό βαθμό από τον πατέρα του έλαβε ρηξικέλευθες αποφάσεις παραιτούμενος κάθε δικαιώματος κληρονομίας πατρικής περιουσίας, διακόπτοντας την ετήσια δημόσια επιδότηση στον πατέρα του και απαγορεύοντας την κυκλοφορία της αυτοβιογραφίας του πριν τους επικείμενους επίσημους εορτασμούς της 50ετούς επετείου. Και βέβαια τον αποκλεισμό του από αυτούς, κίνηση που διέλυσε ψυχολογικά τον Χουάν Κάρλος, η συμμετοχή του οποίου περιορίζεται αυστηρά και μόνο σε ένα οικογενειακό γεύμα, έτσι για τα προσχήματα.

Απ’ όπου κι αν το πιάσεις, αποτελεί τεράστιο κρίμα για έναν υπερήφανο λαό και την βαρειά ιστορική του κληρονομιά να δέχεται τέτοιο πλήγμα από ένα εθνικό και δημοκρατικό επί χρόνια σύμβολο, που αίφνης κατέρρευσε σαν χάρτινος πύργος στην συλλογική του μνήμη. Οι εορτασμοί των 50 χρόνων δημοκρατίας στην Ισπανία που επίκεινται δεν θα δώσουν, όπως ο ίδιος ο Χουάν Κάρλος θα επιθυμούσε, την ευκαιρία αποκατάστασης του ονόματος του. Ο πρωταγωνιστής και ανάδοχος της μετα-φρανκικής δημοκρατικής μετάβασης με την απουσία του από τους εορτασμούς αυτούς θα υπενθυμίζει ότι η μεγαλύτερη ενδεχομένως κατάκτηση όλων αυτών των 50 ετών Ισπανικής δημοκρατίας είναι ότι στη δημοκρατική Ισπανία “ουδέν κρυπτόν υπό τον ήλιο”. Ακόμη κι ο βασιλιάς φάνηκε γυμνός…