Ποιος ελέγχει τη Μεσόγειο; Η επιστροφή των ενεργειακών γιγάντων και το νέο πεδίο αντιπαράθεσης
Αμερικανικοί κολοσσοί, η ExxonMobil και η Chevron, επανεμφανίζονται δυναμικά σε περιοχές που για χρόνια έμεναν στο περιθώριο των μεγάλων επενδύσεων
Διονύσης Ασημιάδης
Η Ανατολική Μεσόγειος ζει ξανά ημέρες υψηλής έντασης, όχι λόγω πολεμικών συγκρούσεων, αλλά εξαιτίας ενός ενεργειακού «παιχνιδιού» που επαναπροσδιορίζει τις ισορροπίες.
Αμερικανικοί κολοσσοί, η ExxonMobil και η Chevron, επανεμφανίζονται δυναμικά σε περιοχές που για χρόνια έμεναν στο περιθώριο των μεγάλων επενδύσεων. Η ExxonMobil υπέγραψε πρόσφατα μνημόνιο συνεργασίας με την Εθνική Εταιρεία Πετρελαίου της Λιβύης, σηματοδοτώντας την επιστροφή της μετά από δέκα χρόνια απουσίας. Λίγο πιο ανατολικά, η Chevron ενισχύει την παρουσία της στο κοίτασμα Leviathan, το οποίο τροφοδοτεί πλέον την Αίγυπτο με φυσικό αέριο στο πλαίσιο μιας συμφωνίας-μαμούθ αξίας 35 δισεκατομμυρίων δολαρίων που εκτείνεται ως το 2040.
Οι κινήσεις αυτές δεν είναι μεμονωμένες. Η ανακάλυψη και εκμετάλλευση υδρογονανθράκων στην Κύπρο, το Ισραήλ, την Αίγυπτο και τις νότιες θάλασσες της Ελλάδας δημιουργούν έναν χάρτη γεμάτο από πιθανά ενεργειακά «hotspots». Η ίδια η Chevron έχει εκφράσει ενδιαφέρον για δύο μεγάλα θαλάσσια τεμάχια νοτίως της Κρήτης, ενώ η Helleniq Energy πραγματοποιεί σεισμικές έρευνες στην περιοχή. Την ίδια στιγμή, η Λιβύη καταγγέλλει τις ελληνικές παραχωρήσεις στα Ηνωμένα Έθνη, θεωρώντας ότι παραβιάζουν την εθνική της κυριαρχία.
Η γεωπολιτική διάσταση είναι εμφανής: η Ανατολική Μεσόγειος λειτουργεί ως γέφυρα μεταξύ Μέσης Ανατολής και Ευρώπης, αλλά και ως πεδίο ανταγωνισμού μεταξύ παλιών και νέων προμηθευτών. Η Ευρωπαϊκή Ένωση, που επιδιώκει απεξάρτηση από τη ρωσική ενέργεια, παρακολουθεί στενά αυτές τις εξελίξεις, καθώς οι αγωγοί και οι σταθμοί υγροποίησης της Αιγύπτου μπορούν να γίνουν κρίσιμη πύλη εισόδου για το φυσικό αέριο προς την ευρωπαϊκή αγορά.
Η εξουδετέρωση της ρωσικής παρουσίας στην Ανατολική Μεσόγειο αποτελεί βασική στρατηγική προτεραιότητα για την Ε.Ε. και τους συμμάχους της, καθώς η Μόσχα επιδιώκει να διατηρήσει ερείσματα στην περιοχή μέσω ενεργειακών και στρατιωτικών συνεργασιών. Παράλληλα, η Τουρκία, αξιοποιώντας τη γεωγραφική της θέση και την αυξημένη γεωπολιτική της βαρύτητα, επιχειρεί να επιβάλει την παρουσία της στις διαπραγματεύσεις για τους ενεργειακούς πόρους και τις θαλάσσιες ζώνες, συχνά με μονομερείς κινήσεις που αμφισβητούν τα υφιστάμενα νομικά και πολιτικά πλαίσια. Η σύγκλιση αυτών των τάσεων ενισχύει τον ανταγωνισμό στην περιοχή και καθιστά τον ρόλο της Ανατολικής Μεσογείου ακόμη πιο καθοριστικό για την ασφάλεια και την ενεργειακή σταθερότητα της Ευρώπης.
Το παιχνίδι των «Big Oil» στην περιοχή δεν περιορίζεται σε γεωτρήσεις και συμφωνίες. Αφορά τον έλεγχο των ενεργειακών ροών, την πρόσβαση σε αγορές δισεκατομμυρίων και την πολιτική επιρροή που συνοδεύει αυτούς τους πόρους. Όσο η ενεργειακή μετάβαση καθυστερεί και οι τιμές παραμένουν υψηλές, η Μεσόγειος θα συνεχίσει να προσελκύει τα μεγαλύτερα ονόματα της βιομηχανίας, μετατρέποντάς την σε μια από τις πιο κρίσιμες γεωοικονομικές σκακιέρες του πλανήτη.
