Η παγκόσμια οικονομία σε παύση: Πώς η απροθυμία για επενδύσεις φρενάρει την ανάπτυξη
Η συνέπεια αυτής της στασιμότητας δεν είναι θεωρητική, είναι απολύτως μετρήσιμη.
Διονύσης Ασημιάδης
Όσο οι αριθμοί επιβεβαιώνουν ότι οι επιχειρήσεις διστάζουν να επενδύσουν εκεί που πραγματικά χρειάζεται, η παγκόσμια οικονομία θα συνεχίζει να «κινείται», αλλά χωρίς προορισμό.
Σε μια εποχή όπου το παγκόσμιο ΑΕΠ αναζητά νέο ρυθμό μετά από κρίσεις, πανδημίες και εμπορικές συγκρούσεις, ένας αθέατος αλλά κρίσιμος παράγοντας λειτουργεί ως φρένο: η απροθυμία των επιχειρήσεων να επενδύσουν ουσιαστικά στο μέλλον. Η τελευταία έκθεση της ΟΟΣΑ αποτυπώνει μια ανησυχητική αλήθεια οι επενδύσεις στον αναπτυγμένο κόσμο όχι μόνο δεν έχουν επανέλθει στα προ πανδημίας επίπεδα, αλλά βρίσκονται και μακριά από τον ρυθμό που θα απαιτούσε η μετάβαση σε μια παραγωγική, βιώσιμη και τεχνολογικά προηγμένη οικονομία.
Ο καθαρός ρυθμός επιχειρηματικών επενδύσεων έχει συρρικνωθεί από το 2,5% του ΑΕΠ πριν την κρίση του 2008, στο μόλις 1,6% σήμερα. Αυτή η πτώση, αν συνεχιστεί, ισοδυναμεί με συσσωρευμένο έλλειμμα επενδύσεων σχεδόν 20% σε σύγκριση με τα επίπεδα που θα αναμένονταν υπό κανονικές συνθήκες. Κι όμως, βρισκόμαστε σε μια περίοδο με ιστορικά χαμηλό κόστος δανεισμού, υψηλά εταιρικά κέρδη και αυξημένη ρευστότητα. Γιατί, λοιπόν, οι επενδύσεις δεν ακολουθούν;
Η ΟΟΣΑ υποδεικνύει δύο βασικές αιτίες: η πρώτη είναι η πολιτική και ρυθμιστική αβεβαιότητα, που κρατά τις επιχειρήσεις επιφυλακτικές. Σύμφωνα με το μοντέλο που χρησιμοποιεί ο Οργανισμός, ένα παρατεταμένο «σοκ» πολιτικής αβεβαιότητας μπορεί να μειώσει τον ρυθμό επενδύσεων έως και κατά 1,4 ποσοστιαίες μονάδες σε βάθος διετίας. Η δεύτερη αιτία αφορά την ίδια τη δομή κινήτρων πολλών επιχειρήσεων, όπου η βραχυπρόθεσμη απόδοση προς μετόχους –μέσω επαναγορών μετοχών και μερισμάτων υπερισχύει της μακροπρόθεσμης επένδυσης σε υποδομές, παραγωγή, πράσινη ενέργεια ή καινοτομία.
Τα στοιχεία μιλούν από μόνα τους: μόνο έξι από τις 34 προηγμένες οικονομίες του ΟΟΣΑ έχουν επαναφέρει το επενδυτικό τους επίπεδο πάνω από το προ- πανδημίας σημείο, με Ισραήλ και Πορτογαλία να ξεχωρίζουν. Οι περισσότερες μεγάλες χώρες, μεταξύ των οποίων ο Καναδάς, η Ιταλία και η Αυστραλία, εξακολουθούν να κινούνται κάτω από την «οροφή» του 2019, πόσο μάλλον του 2007.
Η συνέπεια αυτής της στασιμότητας δεν είναι θεωρητική, είναι απολύτως μετρήσιμη. Η ΟΟΣΑ αναθεωρεί καθοδικά τις εκτιμήσεις για την παγκόσμια ανάπτυξη στο 2,9% για το 2025 και το 2026, έναντι 3,3% το 2024. Η καθοδική τροχιά οφείλεται κυρίως σε μείωση της επενδυτικής δραστηριότητας σε ΗΠΑ, Καναδά και Μεξικό, αλλά και στη γενικευμένη αδράνεια σε τεχνολογικά projects, ψηφιοποίηση, υποδομές και πράσινη ενέργεια.
Πίσω από τα ποσοστά βρίσκεται ένα στρατηγικό δίλημμα: ή οι επιχειρήσεις θα επιλέξουν να ενισχύσουν τις μακροπρόθεσμες επενδύσεις που θα στηρίξουν την παραγωγικότητα, ή ο πλανήτης θα βρεθεί παγιδευμένος σε μια οικονομία χαμηλής δυναμικής, ανεπαρκούς καινοτομίας και έντονων ανισοτήτων. Σε αυτό το περιβάλλον, οι πολιτικές σταθερότητας, οι μεταρρυθμίσεις και η ανάκτηση εμπιστοσύνης γίνονται πιο κρίσιμες από ποτέ.
Όσο οι αριθμοί επιβεβαιώνουν ότι οι επιχειρήσεις διστάζουν να επενδύσουν εκεί που πραγματικά χρειάζεται, η παγκόσμια οικονομία θα συνεχίζει να «κινείται», αλλά χωρίς προορισμό.