Η Ευρώπη των δύο ταχυτήτων: Ο χάρτης της Visual Capitalist αποκαλύπτει τα ποσοστά φτώχειας στην ήπειρο

Σύμφωνα με τα πιο πρόσφατα στοιχεία της Eurostat για το 2024, τα οποία αποτυπώνονται και στον χάρτη της Visual Capitalist, η Ευρώπη εμφανίζει ένα έντονο χάσμα όσον αφορά τον κίνδυνο φτώχειας και κοινωνικού αποκλεισμού.

Περίπου 93,3 εκατομμύρια άνθρωποι στην Ευρωπαϊκή Ένωση δηλαδή το 21% του πληθυσμού ζουν με την απειλή της φτώχειας, αν και το ποσοστό αυτό δείχνει μια ελαφρά βελτίωση σε σχέση με το 2023, όταν οι αντίστοιχοι αριθμοί ήταν υψηλότεροι κατά 1,3 εκατομμύρια άτομα. Παρά τη μικρή αυτή πρόοδο, τα δεδομένα φωτίζουν ένα βαθύ χάσμα ανάμεσα στις χώρες του βορρά και της δύσης και εκείνες της ανατολής και του νότου. Η εικόνα είναι ιδιαίτερα σκληρή για τα κράτη της νοτιοανατολικής Ευρώπης. Η Βουλγαρία κατέχει την πρώτη θέση με 30,3% του πληθυσμού να βρίσκεται σε κίνδυνο φτώχειας ή κοινωνικού αποκλεισμού, ακολουθεί η Ρουμανία με 27,9% και η Ελλάδα με 26,9%. Πολύ κοντά βρίσκονται η Ισπανία και η Λιθουανία με 25,8%, επιβεβαιώνοντας ότι το πρόβλημα δεν περιορίζεται μόνο στην ανατολή αλλά επηρεάζει και παραδοσιακές οικονομίες της ευρωζώνης. Στον αντίποδα, η Τσεχία εμφανίζεται ως η πιο ανθεκτική χώρα με μόλις 11,3%, ενώ χαμηλά ποσοστά σημειώνουν η Σλοβενία με 14,4%, οι Κάτω Χώρες με 15,4%, η Πολωνία με 16% και η Ιρλανδία με 16,7%. Το παραπάνω χάσμα τριπλασιάζει το ρίσκο φτώχειας ανάμεσα σε κράτη της ίδιας ένωσης, αποδεικνύοντας την άνιση ανάπτυξη που συνεχίζει να ταλανίζει την ήπειρο.

Ο δείκτης που χρησιμοποιείται, γνωστός ως AROPE (At Risk of Poverty or Social Exclusion), δεν περιορίζεται στο εισόδημα αλλά μετρά και σοβαρή υλικο-κοινωνική αποστέρηση ή διαβίωση σε νοικοκυριά με ελάχιστη εργασιακή δραστηριότητα. Πιο απλά, εκατομμύρια Ευρωπαίοι δεν κινδυνεύουν μόνο να βρεθούν κάτω από το όριο φτώχειας, αλλά ήδη στερούνται βασικά αγαθά ή ζουν σε οικογένειες όπου σχεδόν κανείς δεν εργάζεται. Το 2024, 5,6 εκατομμύρια άνθρωποι στην ΕΕ συνδύαζαν και τις τρεις αυτές δυσμενείς συνθήκες, κάτι που δείχνει ότι η φτώχεια στην Ευρώπη δεν είναι ένα μονοδιάστατο πρόβλημα, αλλά πολυπαραγοντικό και βαθύ.

Τα στοιχεία αυτά υπογραμμίζουν πως η Ευρωπαϊκή Ένωση, παρότι προβάλλει ως ενιαίο οικονομικό οικοδόμημα, παραμένει διασπασμένη όσον αφορά την κοινωνική συνοχή. Για χώρες όπως η Ελλάδα, η Ρουμανία και η Βουλγαρία, τα υψηλά ποσοστά φτώχειας αποτελούν αντανάκλαση χρόνιων αδυναμιών στις αγορές εργασίας, στα κοινωνικά δίχτυα προστασίας και στην πρόσβαση σε ποιοτικές υπηρεσίες. Αντίθετα, η Τσεχία ή η Σλοβενία αποδεικνύουν ότι οι ισχυροί θεσμοί, η χαμηλή ανεργία και οι καλύτερες κοινωνικές πολιτικές μπορούν να συγκρατήσουν τον κοινωνικό αποκλεισμό σε χαμηλά επίπεδα.

Η Ευρώπη των δύο ταχυτήτων δεν είναι ένα θεωρητικό σενάριο αλλά μια πραγματικότητα που αποτυπώνεται στους αριθμούς. Και όσο το χάσμα παραμένει, η ήπειρος θα δυσκολεύεται να μιλήσει με μία φωνή για την κοινωνική της πολιτική. Ο χάρτης της Visual Capitalist, βασισμένος στα δεδομένα της Eurostat, είναι ένα ηχηρό καμπανάκι. Η φτώχεια εξακολουθεί να είναι ευρωπαϊκό πρόβλημα, ακόμα κι αν ορισμένες χώρες προτιμούν να το βλέπουν ως αποκλειστικά εθνική υπόθεση.