Η επόμενη μεγάλη αναμέτρηση: Το σχέδιο Trump για περιορισμό της Κίνας και η θέση του Πειραιά
Η Ελλάδα βρίσκεται αναπόφευκτα στο μικροσκόπιο αυτής της γεωπολιτικής αντιπαράθεσης.
Διονύσης Ασημιάδης
Η παρουσία του Donald Trump στην προεδρία των ΗΠΑ, έχει αρχίσει να αναζωπυρώνει τη συζήτηση για μια πιο επιθετική αμερικανική στρατηγική απέναντι στην Κίνα.
Η νέα στρατηγική δεν δίνει έμφαση αυτή τη φορά στο εμπόριο ή στους δασμούς αλλά στον έλεγχο των θαλάσσιων υποδομών. Η ναυτιλία βρίσκεται στον πυρήνα της κινεζικής ισχύος, καθώς μέσω των λιμανιών διακινείται πάνω από το 80% του παγκόσμιου εμπορίου. Η Κίνα τα τελευταία δεκαπέντε χρόνια έχει επενδύσει δεκάδες δισεκατομμύρια δολάρια σε στρατηγικούς λιμένες ανά τον κόσμο, αποκτώντας παρουσία σε περισσότερα από 90 λιμάνια σε 50 διαφορετικές χώρες.
Ο λεγόμενος «Δρόμος του Μεταξιού της Θάλασσας» αποτελεί κρίσιμο σκέλος της πρωτοβουλίας Belt and Road, η οποία αποσκοπεί όχι μόνο στη διεύρυνση των εμπορικών οδών αλλά και στη γεωπολιτική διείσδυση της Κίνας σε περιοχές που μέχρι πρόσφατα θεωρούνταν αμερικανική σφαίρα επιρροής. Ένα από τα χαρακτηριστικότερα παραδείγματα αυτής της στρατηγικής είναι το λιμάνι του Πειραιά. Από τότε που η COSCO ανέλαβε το πλειοψηφικό πακέτο των μετοχών, ο Πειραιάς μετατράπηκε σε έναν από τους ταχύτερα αναπτυσσόμενους κόμβους της Μεσογείου, ανεβαίνοντας το 2023 στην πρώτη θέση μεταξύ των λιμανιών της Ευρώπης σε διακίνηση εμπορευματοκιβωτίων. Το λιμάνι έχει γίνει πλέον βασική πύλη για τα κινεζικά προϊόντα τα οποία εισέρχονται στην ευρωπαϊκή αγορά, ενισχύοντας τη θέση της Κίνας στην Ευρώπη, αναδεικνύοντας ταυτόχρονα την Ελλάδα σε κομβικό σημείο της νέας γεωοικονομικής πραγματικότητας.
Για τις Ηνωμένες Πολιτείες, αυτή η δυναμική προκαλεί έντονη ανησυχία. Η Ουάσιγκτον εκτιμά ότι η αυξανόμενη κινεζική παρουσία σε κρίσιμες θαλάσσιες υποδομές δημιουργεί κινδύνους όχι μόνο οικονομικούς αλλά και στρατηγικούς. Οι λιμένες δεν είναι απλώς κέντρα εμπορίου αλλά μπορούν να μετατραπούν σε σημεία επιρροής, επιτήρησης ενώ σε ακραίες περιπτώσεις, ακόμη και σε προγεφυρώματα για στρατιωτική χρήση. Δεν είναι τυχαίο ότι οι Αμερικανοί έχουν εκφράσει στο παρελθόν ανησυχίες για κινεζικές επενδύσεις σε λιμάνια κοντά σε ναυτικές βάσεις ή σε περιοχές που αποτελούν διαδρόμους ενέργειας. Η ομάδα του προέδρου των ΗΠΑ, σύμφωνα με διεθνείς αναλύσεις, επεξεργάζεται ήδη ένα πλαίσιο μέτρων που θα στοχεύει στον περιορισμό αυτής της επιρροής. Στο τραπέζι φέρονται να βρίσκονται εναλλακτικές σχετικά με την απαγόρευση νέων κινεζικών επενδύσεων σε στρατηγικούς λιμένες, την οικονομική και τεχνική στήριξη χωρών που φιλοξενούν μεγάλα εμπορικά κέντρα προκειμένου να περιορίσουν τη συνεργασία με κινεζικές εταιρείες, καθώς και την ανάπτυξη ενός δικτύου συμμαχιών το οποίο προσφέρει εναλλακτικές στη «φθηνή αλλά δεσμευτική» χρηματοδότηση του Πεκίνου. Η Ελλάδα βρίσκεται αναπόφευκτα στο μικροσκόπιο αυτής της γεωπολιτικής αντιπαράθεσης. Ο Πειραιάς, ως το πιο εμβληματικό παράδειγμα κινεζικής διείσδυσης στην Ευρώπη, ενδέχεται να αποτελέσει πεδίο πίεσης για την Ουάσιγκτον. Η Αθήνα καλείται να διαχειριστεί μια λεπτή ισορροπία. Από τη μία πλευρά, η συνεργασία με την Κίνα έχει αποφέρει σημαντικά οικονομικά οφέλη, θέσεις εργασίας και αναβάθμιση των λιμενικών υποδομών ενώ από την άλλη, η στρατηγική σχέση με τις Ηνωμένες Πολιτείες, η οποία περιλαμβάνει αμυντικές συμφωνίες και επενδύσεις, δεν αφήνει περιθώρια για εύκολους ελιγμούς.