Η Ελλάδα στο επίκεντρο – Η Chevron αλλάζει τον ενεργειακό και γεωπολιτικό χάρτη της Μεσογείου
Η κυβέρνηση παρουσιάζει την εξέλιξη ως εθνική επιτυχία που μπορεί να οδηγήσει σε ενεργειακή αυτονομία.
Διονύσης Ασημιάδης
Η Ελλάδα μπορεί να αναδειχθεί σε κόμβο ενεργειακής ασφάλειας για ολόκληρη τη Νότια Ευρώπη, ενισχύοντας τη γεωπολιτική της αξία.
Η ενεργειακή στρατηγική της Ελλάδας εισέρχεται σε κρίσιμη καμπή με τη συμμετοχή της Chevron και της Helleniq Energy στον διαγωνισμό για έρευνες υδρογονανθράκων νότια της Κρήτης και της Πελοποννήσου. Τα οικόπεδα που έχουν τεθεί προς αξιοποίηση καλύπτουν δεκάδες χιλιάδες τετραγωνικά χιλιόμετρα ενώ σύμφωνα με τις πρώτες γεωφυσικές ενδείξεις, ενδέχεται να κρύβουν σημαντικά κοιτάσματα φυσικού αερίου. Εκτιμήσεις της Ελληνικής Διαχειριστικής Εταιρείας Υδρογονανθράκων αναφέρουν ότι τα αποθέματα στην περιοχή μπορεί να φθάνουν τα 600–700 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα, ποσότητα ικανή να καλύψει την εγχώρια κατανάλωση για πολλές δεκαετίες. Αν τα στοιχεία αυτά επιβεβαιωθούν μέσω γεωτρήσεων, η Ελλάδα δεν θα περιοριστεί στην αυτάρκεια, αλλά θα αποκτήσει και δυνατότητα εξαγωγών προς την Ευρώπη. Μια τέτοια εξέλιξη θα είχε ουσιαστικό οικονομικό όφελος και θα ενίσχυε την γεωπολιτική θέση της χώρας στον ενεργειακό χάρτη της ΕΕ. Συγκεκριμένα, πρόκειται για τα θαλάσσια οικόπεδα “Νότια της Κρήτης 1”, “Νότια της Κρήτης 2”, “Νότια της Πελοποννήσου” και “Α2”, τα οποία καλύπτουν συνολική έκταση περίπου 47.000 τετραγωνικών χιλιομέτρων. Η ανάπτυξη τους εκτιμάται ότι θα μπορούσε να δημιουργήσει αρκετές χιλιάδες άμεσες και έμμεσες θέσεις εργασίας σε τομείς όπως οι γεωτρήσεις, η ναυτιλία, οι μεταφορές και οι τοπικές υπηρεσίες. Για το ελληνικό Δημόσιο τα πιθανά έσοδα, εφόσον υπάρξουν εμπορικά εκμεταλλεύσιμα κοιτάσματα, μπορεί να ανέλθουν σε δισεκατομμύρια ευρώ μέσα από φόρους, δικαιώματα εκμετάλλευσης και μερίσματα.
Η συμμετοχή της πρώτης προσδίδει ιδιαίτερο κύρος στο εγχείρημα, καθώς πρόκειται για έναν από τους μεγαλύτερους ομίλους παγκοσμίως στον τομέα της έρευνας και εκμετάλλευσης υδρογονανθράκων. Η είσοδος της εταιρείας στην ελληνική αγορά λειτουργεί ως ένδειξη εμπιστοσύνης προς τη χώρα και μπορεί να συμβάλει στη διαμόρφωση σταθερού επενδυτικού περιβάλλοντος για τα επόμενα χρόνια. Η συνεργασία με την Helleniq Energy ενισχύει την προοπτική του έργου, συνδυάζοντας την τεχνογνωσία μιας διεθνούς πολυεθνικής με την εμπειρία και την παρουσία μιας εγχώριας εταιρείας που γνωρίζει τις ιδιαιτερότητες της ελληνικής αγοράς.
Οι γεωπολιτικές προεκτάσεις της συμφωνίας είναι εξαιρετικά σημαντικές. Η Ανατολική Μεσόγειος αποτελεί μία από τις πιο περίπλοκες περιοχές παγκοσμίως όσον αφορά την οριοθέτηση θαλάσσιων ζωνών και την εκμετάλλευση ενεργειακών πόρων. Η Ελλάδα έχει ήδη προχωρήσει σε συμφωνίες ΑΟΖ με την Ιταλία και την Αίγυπτο, ενώ οι διαπραγματεύσεις με την Αλβανία έχουν παραπεμφθεί στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης. Αντίθετα, η Τουρκία απορρίπτει την αρχή της μέσης γραμμής ενώ με το μνημόνιο που υπέγραψε με τη Λιβύη το 2019 επιχειρεί να χαράξει θαλάσσια σύνορα τα οποία «κόβουν» την ελληνική υφαλοκρηπίδα νότια της Κρήτης. Η παρουσία μιας αμερικανικής πολυεθνικής, με τεράστια οικονομική ισχύ και στενούς δεσμούς με την αμερικανική κυβέρνηση, δημιουργεί νέα δεδομένα. Κάθε αμφισβήτηση των ελληνικών κυριαρχικών δικαιωμάτων μεταφράζεται πλέον σε αμφισβήτηση αμερικανικών επενδύσεων, γεγονός που ενισχύει τη διπλωματική θέση της Αθήνας. Προσδίδεται λοιπόν στις ελληνικές έρευνες «ομπρέλα» προστασίας, καθώς η Ουάσιγκτον έχει κάθε λόγο να στηρίξει την παρουσία των δικών της εταιρειών σε μια περιοχή όπου ανταγωνίζονται ρωσικά, τουρκικά και κινεζικά συμφέροντα. Σε αυτό το πλαίσιο, η ενεργειακή εξίσωση της Ανατολικής Μεσογείου συνδέεται άμεσα με τη γενικότερη ισορροπία δυνάμεων στο ΝΑΤΟ και την ΕΕ, καθιστώντας τις γεωτρήσεις όχι απλώς οικονομική δραστηριότητα αλλά εργαλείο εξωτερικής πολιτικής υψηλής σημασίας.
Κ. Χατζηδάκης για Chevron: Για την ενίσχυση της θέσης της Ελλάδας διεθνώς μιλάμε με έργα
Δεν μπορεί να αποκλειστεί το ενδεχόμενο στρατιωτικής εμπλοκής, επειδή η Τουρκία έχει επανειλημμένα στείλει πολεμικά πλοία για να παρεμποδίσει έρευνες νοτίως της Κρήτης και στο Αιγαίο. Η έναρξη γεωτρήσεων με συμμετοχή μεγάλων ξένων εταιρειών ενδέχεται να οδηγήσει σε νέα επεισόδια έντασης, με τουρκικές φρεγάτες ή ερευνητικά σκάφη να επιχειρούν παρενοχλήσεις. Η παρουσία της Chevron αποκτά ακόμη μεγαλύτερη σημασία, για τον λόγο ότι η Αθήνα θα στηρίζεται έμμεσα στην αμερικανική στρατιωτική ισχύ για την υπεράσπιση των ερευνών.
Δεν είναι όμως μόνο η Τουρκία. Η ΕΕ, που μετά τον πόλεμο στην Ουκρανία αναζητεί εναγωνίως νέες πηγές φυσικού αερίου, παρακολουθεί στενά τις εξελίξεις. Εάν τα κοιτάσματα αποδειχθούν σημαντικά, η Ελλάδα μπορεί να αναδειχθεί σε κόμβο ενεργειακής ασφάλειας για ολόκληρη τη Νότια Ευρώπη, ενισχύοντας τη γεωπολιτική της αξία. Αυτό θα της δώσει νέα διαπραγματευτικά όπλα σε ζητήματα που ξεπερνούν την ενέργεια, από τις αμυντικές συμφωνίες έως τη χρηματοδότηση υποδομών.
Εκτός όμως από οφέλη, υπάρχουν και πολύ σημαντικά ρίσκα τα οποία η ελληνική κυβέρνηση δεν πρέπει να αγνοήσει. Οι υπεράκτιες γεωτρήσεις σε μεγάλα βάθη απαιτούν τεράστια κεφάλαια, πολύχρονη προετοιμασία και προηγμένες τεχνολογίες. Η παραμικρή αστοχία μπορεί να έχει καταστροφικές περιβαλλοντικές συνέπειες, ενώ οι κοινωνικές αντιδράσεις ιδίως από τοπικές κοινότητες που φοβούνται για τον τουρισμό και την αλιεία είναι δεδομένες. Επίσης σε περίπτωση που εντοπιστούν αποθέματα, θα χρειαστούν χρόνια μέχρι να μετατραπούν σε εμπορικά διαθέσιμο φυσικό αέριο, σε μία συγκυρία όπου η διεθνής πολιτική για το κλίμα πιέζει για μείωση χρήσης ορυκτών καυσίμων, κίνηση που ενδεχομένως θα περιορίσει τον χρονικό ορίζοντα αξιοποίησης.
Κ. Μητσοτάκης: Από τα μέτρα της ΔΕΘ στο ενεργειακό χαρτί των υδρογονανθράκων
Η κυβέρνηση παρουσιάζει την εξέλιξη ως εθνική επιτυχία που μπορεί να οδηγήσει σε ενεργειακή αυτονομία. Είναι πράγματι ένα βήμα μείζονος σημασίας, αλλά η πραγματική του αξία θα κριθεί από το πώς θα αξιοποιηθούν τα πιθανά έσοδα. Εάν τα κονδύλια επενδυθούν με διαφάνεια σε υποδομές, παιδεία, υγεία και πράσινη μετάβαση, τότε η επιτυχία θα είναι ουσιαστική· διαφορετικά υπάρχει ο κίνδυνος να χαθεί μια ιστορική ευκαιρία.