Η εκδίκηση του χαλκού: ΗΠΑ, Χιλή και Μεξικό σε τροχιά εμπορικής σύγκρουσης

Η αιφνιδιαστική εξαγγελία του Ντόναλντ Τραμπ ότι θα επιβάλει δασμό 50 % στις εισαγωγές χαλκού έχει σημάνει συναγερμό στις δύο σημαντικότερες προμηθεύτριες χώρες των ΗΠΑ στη Λατινική Αμερική.

Η Χιλή που καλύπτει περίπου το ένα πέμπτο της παγκόσμιας παραγωγής ραφιναρισμένου χαλκού και κατέχει την πρώτη θέση μεταξύ των προμηθευτών της Ουάσινγκτον και το Μεξικό –πέμπτο στον κόσμο βλέπουν ξαφνικά να αμφισβητείται ένα εμπορικό ρεύμα αξίας άνω των έξι δισεκατομμυρίων δολαρίων ετησίως.

Παρότι οι Ηνωμένες Πολιτείες απορροφούν λιγότερο από το 15 % των συνολικών εξαγωγών τους, η πολιτική βαρύτητα της αμερικανικής αγοράς και ο ρόλος της ως «τιμοθέτη» στα συμβόλαια μελλοντικής εκπλήρωσης δημιουργούν αλυσιδωτές επιπτώσεις στις διεθνείς τιμές. Ήδη οι traders κάνουν λόγο για «παράθυρο ευκαιρίας» λίγων εβδομάδων έως ότου τεθούν επίσημα σε ισχύ οι δασμοί εκτιμάται γύρω στην 1η Αυγούστου γεγονός που έχει προκαλέσει επιτάχυνση φορτώσεων στα λιμάνια του Βαλπαραΐσο και της Μανθανίγιο, με στόχο την έγκαιρη άφιξη στο αμερικανικό έδαφος.

Η Χιλή, πρώτη παγκοσμίως σε εξαγωγές χαλκού, και το Μεξικό, που επίσης διατηρεί κυρίαρχη θέση στον τομέα, στηρίζουν σε μεγάλο βαθμό τις εξαγωγές τους προς την αμερικανική αγορά. Ο Τραμπ, επαναφέροντας την ρητορική της «America First», θεωρεί πως η εξάρτηση από το εξωτερικό αποτελεί κίνδυνο για την αμερικανική αυτονομία στην παραγωγή στρατηγικών υλικών.

Ωστόσο, οι επιπτώσεις της πολιτικής αυτής δεν αφορούν μόνο τις κυβερνήσεις των δύο χωρών, αλλά ακουμπούν ολόκληρο το φάσμα των παγκόσμιων εφοδιαστικών αλυσίδων. Από την αυτοκινητοβιομηχανία και τα δίκτυα ενέργειας μέχρι τα smartphones και τις ανεμογεννήτριες, ο χαλκός είναι κρίσιμος. Και οποιαδήποτε διατάραξη στη ροή του, ειδικά από χώρες-κολοσσούς μπορεί να επηρεάσει τις τιμές, τις επενδύσεις και την προσβασιμότητα σε βασικές τεχνολογίες.

Η αντίδραση της Χιλής ήταν μετρημένη αλλά σαφής. Ο πρόεδρος Μπόριτς εξέφρασε την ενόχλησή του για το γεγονός ότι μια τόσο σοβαρή πρόθεση ανακοινώνεται μέσω δηλώσεων στα ΜΜΕ χωρίς θεσμική συνεννόηση. Αντίστοιχα, το Μεξικό επιδιώκει διαπραγματεύσεις σε ανώτατο επίπεδο και παράλληλα μελετά την επανακατεύθυνση των εξαγωγών του προς την Ασία, προσβλέποντας σε συμφωνίες με την Κίνα, την Ινδία και άλλες αναδυόμενες αγορές. Η αγορά, όπως συνηθίζει, αντέδρασε ακαριαία. Οι τιμές του χαλκού στις διεθνείς πλατφόρμες ενισχύθηκαν, με τους επενδυτές να προεξοφλούν μείωση της προσφοράς προς τις ΗΠΑ και αύξηση της ζήτησης από εναλλακτικούς αγοραστές. Οι traders προβλέπουν ένα σύντομο «ράλι» μέχρι να ξεκαθαρίσει το τοπίο, ενώ παράλληλα εκφράζονται φόβοι για νέα μορφή πληθωριστικής πίεσης σε προϊόντα υψηλής τεχνολογίας, όπου το μέταλλο είναι αναπόσπαστο στοιχείο.

Δεν είναι όμως μόνο θέμα τιμών. Η κίνηση αυτή έρχεται σε μια περίοδο όπου οι ΗΠΑ προσπαθούν να μειώσουν την εξάρτησή τους από την Κίνα σε πρώτες ύλες, χωρίς να έχουν καταφέρει να ενισχύσουν επαρκώς την εσωτερική τους παραγωγή. Έτσι, η απόπειρα τιμωρίας των Λατινοαμερικανικών εταίρων ενδέχεται να δημιουργήσει μεγαλύτερη εξάρτηση από τρίτες αγορές, υπονομεύοντας τις ίδιες τις στοχεύσεις της Ουάσιγκτον.

Σε τελική ανάλυση, ο πόλεμος του χαλκού δεν αφορά μόνο το εμπόριο· συμπυκνώνει την αγωνία ενός κόσμου που κινείται αμήχανα ανάμεσα στον προστατευτισμό και την παγκοσμιοποίηση, ανάμεσα στην αυτάρκεια των φυσικών πόρων και τη γεωοικονομική εξάρτηση. Ο χαλκός, λόγω των μοναδικών αγώγιμων ιδιοτήτων του, αποτελεί τη σπονδυλική στήλη της παγκόσμιας ψηφιακής και ηλεκτρικής υποδομής: από τους ημιαγωγούς, τα data centers και τα ηλεκτρικά δίκτυα μέχρι τις ανεμογεννήτριες, τα οχήματα μηδενικών ρύπων και τις μπαταρίες επόμενης γενιάς.

Με την άνοδο του βιοτικού επιπέδου σε πολλές αναπτυσσόμενες οικονομίες και την εκρηκτική αύξηση της ζήτησης για ενέργεια και τεχνολογική συνδεσιμότητα, ο χαλκός δεν είναι πλέον απλώς εμπορεύσιμο αγαθό, είναι στρατηγικός πόρος. Στον πυρήνα αυτής της σύγκρουσης, το κόκκινο μέταλλο μετατρέπεται σε μοχλό επιρροής, ανταγωνισμού και τελικά διαπραγμάτευσης για την ίδια την κατεύθυνση της παγκόσμιας ανάπτυξης.