Έρευνα Lancet: Η Ελλάδα γερνά επικίνδυνα και το ΕΣΥ λυγίζει
Η Ελλάδα γερνά με ρυθμούς που ξαφνιάζουν ακόμη και τους ειδικούς.
Διονύσης Ασημιάδης
Η Ελλάδα γερνά με ρυθμούς που ξαφνιάζουν ακόμη και τους ειδικούς. Το φαινόμενο δεν είναι απλώς κοινωνικό αλλά μια απειλή με άμεσες συνέπειες στην οικονομία και κυρίως στο Εθνικό Σύστημα Υγείας.
Στην πρόσφατη έρευνα που δημοσιεύτηκε στο The Lancet, επισημαίνεται ότι η χώρα μπαίνει σε μια εποχή όπου η δημογραφική πυραμίδα ανατρέπεται πλήρως. Το ένα τέταρτο του πληθυσμού είναι ήδη άνω των 65 ετών, ενώ μέχρι το 2050 περισσότεροι από ένας στους τρεις Έλληνες θα έχει ξεπεράσει αυτό το όριο, με το 13 % να ξεπερνά τα 80 χρόνια ζωής.
Η εικόνα των αριθμών είναι αμείλικτη. Η μέση ηλικία έχει εκτοξευθεί στα 44,2 έτη, οι γεννήσεις καταρρέουν, λιγότερες από 72.500 το 2023, σχεδόν μισές σε σχέση με τις δεκαετίες του ’60 ενώ οι θάνατοι ξεπερνούν συστηματικά τις γεννήσεις, με διαφορά δεκάδων χιλιάδων κάθε χρόνο. Ο δείκτης γονιμότητας των γυναικών παραμένει καθηλωμένος στο 1,3–1,4, πολύ κάτω από το 2,1 που χρειάζεται για αναπλήρωση πληθυσμού. Μέσα σε αυτή την πραγματικότητα, το ΕΣΥ μετατρέπεται σε ασθενή που αγωνίζεται να σταθεί όρθιο.
Ήδη το 60 % των ηλικιωμένων πάσχει από χρόνιες παθήσεις, ποσοστό που ξεπερνά το 70 % για όσους έχουν περάσει τα 75 και εκτοξεύεται στο 85 % για τους άνω των 85 ετών. Περισσότεροι από τους μισούς αντιμετωπίζουν δύο ή και τρεις διαφορετικές νόσους ταυτόχρονα, γεγονός που πολλαπλασιάζει τις ανάγκες για φάρμακα, εξετάσεις και νοσηλεία. Την ίδια ώρα, η δημόσια δαπάνη για την υγεία παραμένει γύρω στο 8,6 % του ΑΕΠ, όταν ο μέσος όρος του ΟΟΣΑ προσεγγίζει το 12 %. Η διαφορά αυτή σημαίνει λιγότερους πόρους για πρόληψη, υποδομές και προσωπικό, με αποτέλεσμα οι πολίτες να καλούνται να βάλουν βαθύτερα το χέρι στην τσέπη· οι ιδιωτικές πληρωμές για υπηρεσίες υγείας είναι σχεδόν διπλάσιες από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο.
Το πρόβλημα δεν σταματά στη χρηματοδότηση. Η κατανομή του ανθρώπινου δυναμικού είναι στρεβλή: η Ελλάδα διαθέτει πληθώρα γιατρών σε ορισμένες ειδικότητες, όπως οι καρδιολόγοι, αλλά υστερεί δραματικά σε άλλες, όπως η ογκολογία και η γηριατρική, εκεί δηλαδή όπου η γήρανση του πληθυσμού δημιουργεί τη μεγαλύτερη ζήτηση. Τα νοσοκομεία κατακλύζονται από περιστατικά που θα έπρεπε να έχουν αντιμετωπιστεί στην πρωτοβάθμια φροντίδα, η οποία παραμένει αδύναμη και υποστελεχωμένη.
Και ενώ οι αριθμοί περιγράφουν τη γήρανση με ακρίβεια, άλλοι δείκτες αποκαλύπτουν τις παράπλευρες συνέπειες: το 20 % των ηλικιωμένων βρίσκεται σε κίνδυνο υποσιτισμού, ενώ ακόμη και στα παιδιά το 41 % ηλικίας 5–9 ετών είναι υπέρβαρα, υπονομεύοντας την υγεία της επόμενης γενιάς. Ένας στους τέσσερις ενήλικες καπνίζει καθημερινά ενώ οι επιπτώσεις από την κλιματική αλλαγή – καύσωνες, πλημμύρες, επιδημιολογικές απειλές, εντείνουν το μέγεθος του προβλήματος.
Μέσα σε όλα αυτά, η σχέση εργαζομένων προς συνταξιούχους επιδεινώνεται συνεχώς. Σήμερα αναλογούν περίπου τρεις εργαζόμενοι για κάθε ηλικιωμένο, όμως ως το 2030 ο λόγος θα πέσει κοντά στο δύο προς ένα. Αυτό σημαίνει μικρότερη εισροή πόρων στα ασφαλιστικά ταμεία, μεγαλύτερη επιβάρυνση στο κράτος και τεράστια δυσκολία να συντηρηθεί ένα σύστημα υγείας που θα χρειάζεται ολοένα περισσότερα.
