Το ανέκδοτο με τον ξάδελφο του… υπουργού

«Το μεγαλύτερο πρόβλημα είναι η έλλειψη γιατρών στο ΕΣΥ. Όχι γιατί δεν υπάρχουν – η Ελλάδα έχει 56.000 γιατρούς εντός χώρας και 18.000 εκτός συνόρων – αλλά γιατί το σύστημα δεν τους προσελκύει».

Όταν ρωτήθηκε ένας μαθηματικός πόσο κάνει 5 και 5, είπε «-10, 0 ή 10, ανάλογα το πρόσημο». Ένας δικηγόρος απάντησε «10, εκτός αν ο νόμος λέει αλλιώς». Ο λογιστής είπε «12-13 αν πουλάμε, 7-8 αν αγοράζουμε». Και τελικά, ποιος προσλήφθηκε; Ο ξάδερφος του υπουργού. Αυτό το ανέκδοτο, που λέει πολλά για τη διοίκηση στη χώρα μας, αφηγήθηκε ο πρόεδρος του Πανελληνίου Ιατρικού Συλλόγου, Αθανάσιος Εξαδάκτυλος, στο 2ο Forum του Ινστιτούτου Επιστημονικών Ερευνών, για να δείξει πώς οι επιλογές διοικητών στα νοσοκομεία συχνά υπονομεύουν κάθε προσπάθεια μεταρρύθμισης.

Μιλώντας με ευθύτητα, ο κ. Εξαδάκτυλος ξεκαθάρισε ότι απεχθάνεται τον συνδικαλισμό, αλλά υπηρετεί τον ιατρικό κόσμο με ειλικρίνεια, όπως αρμόζει στην άσκηση της ιατρικής. Οι μεταρρυθμίσεις, είπε, δεν είναι απλές αλλαγές ή τεχνοκρατικές βελτιώσεις, όπως η ψηφιοποίηση ενός συστήματος το 2025. Είναι βαθιές, σκόπιμες παρεμβάσεις για το κοινό καλό, που χρειάζονται προετοιμασία, συνέπεια, διάρκεια και κοινωνική αποδοχή. Όμως, στην Ελλάδα, με 36 υπουργούς Υγείας από το 1974 και μέσο όρο θητείας 17 μήνες, πώς να υπάρξει συνέχεια; Μια σοβαρή μεταρρύθμιση θέλει 2-3 χρόνια για να σχεδιαστεί και άλλα τόσα για να αξιολογηθεί.

Παράδειγμα αληθινής μεταρρύθμισης;

Η δημιουργία του ΕΟΠΥΥ το 2012, που άλλαξε ριζικά το τοπίο της υγείας, ακόμα κι αν χρειάζεται βελτιώσεις. «Αντίθετα, η πρωτοβάθμια φροντίδα παραμένει εκκρεμότητα”. Η κατάργηση του ΙΚΑ το 2014 έδιωξε ειδικότητες από την πρωτοβάθμια, σε μια κίνηση που ο Εξαδάκτυλος χαρακτήρισε “απορρύθμιση”. Το ίδιο έτος, η ΕΣΑΝ ΑΕ (Εταιρεία Συστημάτων Αμοιβών Νοσοκομείων) που θα μπορούσε να φέρει διαφάνεια στις αποζημιώσεις νοσοκομείων, ξεκίνησε φιλόδοξα, αλλά το 2016 έγινε μονοπρόσωπη ΔΕΚΟ, χάνοντας τη δυναμική της. Το 2018, οι ΤΟΜΥ και ο οικογενειακός γιατρός ήρθαν με σοσιαλιστικό πρόσημο, αλλά χωρίς αποδοχή από τους γιατρούς, καλύπτοντας μόλις 1,5-2 εκατομμύρια πολίτες πριν ξεφουσκώσουν. “Το 2022, ο προσωπικός γιατρός σχεδιάστηκε πιο προσεκτικά, κέρδισε 6 εκατομμύρια πολίτες που δηλώνουν ευχαριστημένοι, αλλά έμεινε ημιτελής, χωρίς συλλογική σύμβαση ή ένταξη ιδιωτών και άλλων ειδικοτήτων».

Υπερπληθώρα γιατρών

Το Εθνικό Σύστημα Υγείας, είπε ο πρόεδρος του ΠΙΣ υποφέρει από έλλειψη οργάνωσης. «Οι ασθενείς, που δείχνουν αυξανόμενη δυσαρέσκεια τα τελευταία χρόνια, δεν παραπονιούνται για την ποιότητα των γιατρών ή των νοσηλευτών, αλλά για τη διοίκηση. Και εδώ έρχεται το ανέκδοτο του ξαδέλφου. Η επιλογή διοικητών με αδιαφανή κριτήρια και η καθυστέρηση 15 μηνών στην κρίση τους αφήνουν τα νοσοκομεία σε κενό. Παρά τις βελτιώσεις σε υποδομές, εξοπλισμούς και ΜΕΘ, η απουσία διοικητικής μεταρρύθμισης, που δεν κοστίζει πολλά, σκιάζει τις προόδους. Το μεγαλύτερο πρόβλημα, όμως, είναι η έλλειψη γιατρών στο ΕΣΥ. Όχι γιατί δεν υπάρχουν – η Ελλάδα έχει 56.000 γιατρούς εντός και 18.000 εκτός συνόρων – αλλά γιατί το σύστημα δεν τους προσελκύει. Χαμηλές αμοιβές, κακές συνθήκες εργασίας και περιορισμένες προοπτικές διώχνουν τους γιατρούς. Αντί να γίνει το ΕΣΥ ελκυστικό, προτάθηκε οι γιατροί να κάνουν ιδιωτικό έργο ή να χρησιμοποιούν τις δημόσιες εγκαταστάσεις ως ιδιωτικές κλινικές, κάτι που δεν συμβαίνει πουθενά στον κόσμο. Άλλες χώρες προσφέρουν ευέλικτες εργασιακές σχέσεις, δηλαδή πλήρη ή μερική απασχόληση, επικουρικούς με σταθερότητα, περιστασιακή εργασία. Η Ελλάδα θα μπορούσε να το υιοθετήσει, αλλά δεν το έκανε. Η παράταση του εργασιακού βίου των γιατρών είναι καλή ιδέα, αλλά χωρίς προετοιμασία».

Υπάρχουν όρια

Ένας χειρουργός στα 70 του μπορεί να χειρουργεί 12 ώρες όπως στα 35 του; “Αντί να ρυθμιστούν οι όροι, οι γιατροί κρατήθηκαν σε διευθυντικές θέσεις, διώχνοντας μεσαία στελέχη. Τα απογευματινά χειρουργεία είναι θετική κίνηση, αλλά χωρίς πρωινή οργάνωση, η επιτυχία τους κινδυνεύει. Και ενώ κέντρα τραύματος και εγκεφαλικών υπόσχονται να αλλάξουν την καθημερινότητα, δεν συζητιούνται όσο οι αμφιλεγόμενες ρυθμίσεις”. Ο κ. Εξαδάκτυλος έκλεισε με μια υπόσχεση: ο Πανελλήνιος Ιατρικός Σύλλογος θα συνεχίσει να μιλά με σοβαρότητα, ανεξαρτησία και επιχειρήματα, όπως το 2020, όταν, κόντρα στον ΠΟΥ, επέμεινε για τη χρήση μάσκας. Οι γιατροί, είπε, αξίζουν την εμπιστοσύνη των πολιτών, και ο ΠΙΣ θα παραμείνει δίπλα τους, με το Ινστιτούτο Επιστημονικών Ερευνών ως θερμοκοιτίδα ιδεών για ένα καλύτερο σύστημα υγείας