Τα σκάνδαλα δεν ρίχνουν κυβερνήσεις

Μπορεί να αντιδρούμε και να απογοητευόμαστε αλλά κάπου μέσα μας έχουμε αποδεχθεί ότι… λαμόγια θα υπάρχουν πάντα και παντού, όπως και ότι σκάνδαλα γίνονταν, γίνονται και θα γίνονται διότι είναι στην ανθρώπινη φύση μας…

Τα σκάνδαλα της μεταπολίτευσης είναι μια ιστορία γεμάτη ανατροπές, οργή, αλλά και μια παράξενη σταθερότητα. Οι κυβερνήσεις, παρά τις καταγγελίες και τις διαδηλώσεις διαμαρτυρίας, σπάνια… πέφτουν εξαιτίας τους. Διαμορφώνουν ένα σκηνικό έτοιμο να πέσει, όμως πολλές φορές οι πρωταγωνιστές το ξαναστήνουν

Μερικά μόνο…

Από το 1974 μέχρι σήμερα, η Ελλάδα έχει ζήσει πολλές τέτοιες κρίσεις, που πλήγωσαν την εμπιστοσύνη του κόσμου, αλλά δεν ανέτρεψαν αμέσως αυτούς που κυβερνούσαν. Μερικά που έμειναν στην ιστορία είναι το 1981 όταν κρατική εταιρεία που διαχειριζόταν εισαγωγές καφέ κατηγορήθηκε ότι πλήρωνε υπερβολικά χρήματα, με αποτέλεσμα να χάνει το δημόσιο εκατομμύρια. Ήταν από τα πρώτα σκάνδαλα της κυβέρνησης ΠΑΣΟΚ του Ανδρέα Παπανδρέου. Ο κόσμος αγανάκτησε, αλλά η κυβέρνηση άντεξε. Το ΠΑΣΟΚ ήταν ακόμα δημοφιλές και το σκάνδαλο δεν το κλόνισε αρκετά ώστε  να πέσει.

Η αγουρίδα μέλι…

Το 1986 ήρθε το σκάνδαλο του Γιουγκοσλαβικού Καλαμποκιού. Ο τότε αναπληρωτής υπουργός Οικονομικών παραπέμφθηκε στο Ειδικό Δικαστήριο και φυλακίστηκε. Το σκάνδαλο έβλαψε τη φήμη του ΠΑΣΟΚ, αλλά και πάλι δεν το έριξε. Ο Ανδρέας Παπανδρέου παρέμεινε πρωθυπουργός. Το 1988 ξέσπασε το σκάνδαλο Κοσκωτά. Ο ιδιοκτήτης της Τράπεζας Κρήτης, κατηγορήθηκε για υπεξαιρέσεις, πλαστά στοιχεία και διασυνδέσεις με την κυβέρνηση ΠΑΣΟΚ. Το σκάνδαλο πήρε τεράστιες διαστάσεις, με τον ίδιο τον Ανδρέα Παπανδρέου να κατηγορείται ότι ήξερε ή υποστήριζε τις ενέργειες του τραπεζίτη. Ο κόσμος βγήκε στους δρόμους, η κυβέρνηση κλονίστηκε, και το ΠΑΣΟΚ έχασε τελικά τις εκλογές του 1989. Δεν έπεσε όμως αμέσως, αλλά το σκάνδαλο οδήγησε σε κυβερνήσεις συνεργασίας και τελικά στην άνοδο της ΝΔ το 1990. Ήταν μια από τις λίγες φορές που ένα σκάνδαλο έπαιξε τόσο καθοριστικό  ρόλο.

Χαμένα λεφτά…

Στα τέλη της δεκαετίας του 1990 και τις αρχές του 2000, το σκάνδαλο του Χρηματιστηρίου έγινε ο εφιάλτης πολλών. Η «φούσκα» με τις τιμές των μετοχών να εκτοξεύονται και μετά να καταρρέουν, άφησε χιλιάδες πολίτες με  άδειες τσέπες και χαμένες αποταμιεύσεις. Η κυβέρνηση ΠΑΣΟΚ αυτη τη φορά του Κώστα Σημίτη κατηγορήθηκε για έλλειψη εποπτείας και ενθάρρυνση της κερδοσκοπίας. Παρά την οργή, το ΠΑΣΟΚ κέρδισε τις εκλογές του 2000 (!) δείχνοντας ότι τα σκάνδαλα από μόνα τους δεν φτάνουν για να ρίξουν μια κυβέρνηση. Η φθορά, όμως, ήταν μεγάλη, και τέσσερα χρόνια αργότερα (!) το 2004 η ΝΕΑ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ του Κώστα Καραμανλή πήρε την εξουσία. Την ίδια περίοδο, το σκάνδαλο Siemens ήρθε στο φως. Η γερμανική εταιρεία κατηγορήθηκε ότι έδινε μίζες σε πολιτικούς και αξιωματούχους για να εξασφαλίσει συμβόλαια με το δημόσιο. Υπολογίζεται ότι οι μίζες έφτασαν δεκάδες εκατομμύρια ευρώ. Εμπλέκονταν στελέχη και του ΠΑΣΟΚ που ομολόγησαν ότι πήραν χρήματα, όμως για τα ταμεία του κόμματος.

Καθυστερήσεις και έρευνες

Το 2008, η υπόθεση Βατοπεδίου ταρακούνησε την κυβέρνηση ΝΔ του Κώστα Καραμανλή. Υπουργοί της ΝΔ κατηγορήθηκαν ότι ευνόησαν τη μονή και ιδιώτες, όμως δεν αποδείχθηκε κάτι σχετικό και δεν τιμωρήθηκε κάποιος. Το θέμα προκάλεσε μια ζοφερή πολιτικη ατμόσφαιρα, θύελλα διαμαρτυριών και αποδυνάμωσε την κυβέρνηση. Δεν την έριξε αμέσως, αλλά συνέβαλε στην ήττα της ΝΔ στις εκλογές του 2009, όταν το ΠΑΣΟΚ του Γιώργου Παπανδρέου ανέλαβε την εξουσία.Τα εξοπλιστικά σκάνδαλα, που καλύπτουν τις δεκαετίες του 1990 και 2000, είναι μια ακόμη σελίδα. Υπερτιμολογήσεις και μίζες σε αγορές όπλων, όπως υποβρύχια, πυραύλους TOR-M1 και τανκς Leopard, κόστισαν δισεκατομμύρια στο κράτος. Πρώην υπουργός του ΠΑΣΟΚ προφυλακίστηκε αλλά οι περισσότερες έρευνες καθυστέρησαν ή δεν οδήγησαν σε καταδίκες.

Ευρωβαρόμετρο και εμείς

Στα σκάνδαλα συμπεριλαμβάνεται και η υπόθεση Novartis. Αν και ξέσπασε επί κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ, η έρευνα συνεχίστηκε μετά το 2020. Κατηγορίες για δωροδοκία πολιτικών από τη φαρμακευτική εταιρεία οδήγησαν σε έρευνες κατά υπουργών. Η έρευνα της Ελληνικής Δικαιοσύνης κατέληξε σε αθωώσεις και θεωρήθηκε από τη ΝΔ ως «σκευωρία» του ΣΥΡΙΖΑ.Το Special Eurobarometer (πολλών περιόδων) εδειξε ότι το 86% των Ελλήνων θεωρούσε τη διαφθορά στον τομέα της υγείας διαδεδομένη ενω το 60% πίστευε ότι η κυβέρνηση Τσίπρα δεν ήταν αποτελεσματική στην αντιμετώπιση τέτοιων ζητημάτων κι αυτό μπορεί να συνέβαλε στο εκλογικό αποτέλεσμα

Παραιτήσεις

Το 2022-2023, το σκάνδαλο των υποκλοπών, γνωστό ως Predatorgate, έφερε νέες εντάσεις. Η κυβέρνηση της ΝΔ κατηγορήθηκε ότι παρακολουθούσε πολιτικούς,  δημοσιογράφους και άλλους μέσω της ΕΥΠ και του λογισμικού Predator. Η υπόθεση προκάλεσε σάλο, με την παραίτηση του επικεφαλής της ΕΥΠ και του Γενικού Γραμματέα του πρωθυπουργού. Παρά την οργή, η ΝΔ κέρδισε τις εκλογές του 2023, δείχνοντας ότι αυτή η υπόθεση δεν ήταν αρκετη για να την ανατρέψει. Λίγο νωρίτερα  μαθαίναμε ότι η ευρωβουλευτής του ΠΑΣΟΚ προφυλακίζεται για το σκάνδαλο Qatargate, με κατηγορίες για δωροδοκία προκειμένου να επηρεάσει αποφάσεις του Ευρωκοινοβουλίου. Το σκάνδαλο πληγώνει για άλλη μια φορά την εικόνα του ΠΑΣΟΚ που έδειχνε σημάδια ανάκαμψης.

Φάκελοι προς διερεύνηση

Το δε τραγικό δυστύχημα στα Τέμπη που κόστισε τη ζωή σε 57 ανθρώπους ειναι ανοιχτό ακόμη, πολιτικά και ποινικά, με προβλήματα ασφάλειας, κακοδιαχείριση  και χρόνια παραμέληση του σιδηροδρομικού δικτύου. Ο κόσμος ξεχύθηκε και κατέκλυσε τους δρόμους πολλές φορές. Ωστόσο η ΝΔ όχι μόνο δεν έπεσε, αλλά επανεκλέχθηκε το 2023 με ισχυρή πλειοψηφία. Τέλος, το 2024-2025, το σκάνδαλο του ΟΠΕΚΕΠΕ που διερευνάται εδω και λιγο καιρό σε Ελλάδα και Ευρώπη, έφερε νέες κατηγορίες για κακοδιαχείριση  κονδυλίων. Η κυβέρνηση όπως δείχνουν πρόσφατες δημοσκοπήσεις όλων των «αποχρώσεων»  προσπαθεί να γυρίσει το παιχνίδι, δείχνοντας για άλλη μια φορά ότι τα σκάνδαλα, όσο σοβαρά κι αν είναι, δεν φτάνουν για να ανατρέψουν, τουλάχιστον άμεσα, την όποια εξουσία.

Αποδοχή “κληρονομιάς”

Αξιόπιστες έρευνες από πανεπιστήμια (Πάντειο, ΕΚΠΑ, ΑΠΘ) και ινστιτούτα (Public Issue, ΕΑΔ, διαΝΕΟσις, Transparency International, EQI) καταδεικνύουν ότι η κυβερνητική διαφθορά στην Ελλάδα από το 1975 είναι συστημική, συνδεδεμένη με πελατειακές σχέσεις, έλλειψη λογοδοσίας και αδύναμους ελεγκτικούς μηχανισμούς. Οι αστάθμητοι παράγοντες που καταγράφονται και θα πρέπει να συμπεριλαμβάνονται στη διαχείριση των σκανδάλων και του σχετικού απόηχου στην κοινωνία είναι η στήριξη ή μη από ΜΜΕ, ο φόβος ότι τα σημερινά κόμματα της αντιπολίτευσης δεν μπορούν να ανταπεξέλθουν στις ανάγκες της χώρας, και η ενίσχυση ή όχι της οικονομίας ή καλύτερα της τσέπης του Έλληνα φορολογούμενου. Υπάρχει βέβαια και η περίπτωση να αντιδρούμε και να απογοητευόμαστε αλλά κάπου μέσα μας να έχουμε αποδεχθεί ότι λαμόγια υπάρχουν παντού και πάντα γίνονταν, γίνονται και θα γίνονται σκάνδαλα λόγω της ανθρωπινης φύσης μας.  Έτσι, απομονώνουμε αυτόν που τα κάνει και συνεχίζουμε μέχρι να αποκαλυφθούν τα επόμενα…

@karapanagiotidu