Τα παιδιά και τα μάτια…τους, οι ψηφιακές κοινωνίες τους βάζουν γυαλιά!

Σε έναν κόσμο όπου οι οθόνες έχουν γίνει αναπόσπαστο κομμάτι της καθημερινότητας των παιδιών η μυωπία εξελίσσεται σε πραγματική… επιδημία ιδιαίτερα στην Ασία όπου τα ποσοστά θα ξεπεράσουν το 80 ή το 90 τοις εκατό το 2050 όπως σημειώνουν σχετικές έρευνες.

Πρόσφατες διεθνείς μελέτες μιλούν για παγκόσμια επικράτηση της… μυωπίας σε παιδιά και εφήβους και οι προβλέψεις είναι ακόμη πιο ανησυχητικές διότι στα επόμενα 35 χρόνια θα καταγράφονται 740 εκατομμύρια περιπτώσεις ανηλικων με αυτή την πάθηση. Στην Ευρώπη όπου η εξάρτηση από ψηφιακές συσκευές είναι ιδιαίτερα υψηλή οι εκτιμήσεις δείχνουν ότι τα ποσοστά θα φτάσουν τα υψηλότερα επίπεδα με χιλιάδες εκατοντάδες μυωπικά παιδιά ανά χώρα λόγω της συνεχούς κοντινής εστίασης σε οθόνες και της μείωσης του χρόνου σε εξωτερικούς χώρους.

Η πανδημία που  “φοράει” γυαλιά

Αυτή η μόνιμη βλάβη στην όραση που σχηματίζεται ιδιαίτερα κατά την παιδική ηλικία όταν τα μάτια αναπτύσσονται ραγδαία δεν είναι απλώς μια προσωρινή δυσκολία αλλά μπορεί να οδηγήσει σε σοβαρές μακροπρόθεσμες επιπλοκές όπως αποκόλληση αμφιβλήστροειδούς ή εκφυλιστικές παθήσεις της ωχράς κηλίδας. Στα παιδιά αυτή η κατάσταση είναι ιδιαίτερα προβληματική επειδή η όραση ακόμη αναπτύσσεται ιδιαίτερα μεταξύ 6 και 12 ετών και η υπερβολική κοντινή εστίαση μπορεί να παγιδεύσει το μάτι σε μια μη υγιή τροχιά ανάπτυξης. Διεθνείς μελέτες όπως η meta-analysis του JAMA Network Open δείχνουν ότι κάθε επιπλέον ώρα καθημερινής χρήσης οθονών αυξάνει τον κίνδυνο μυωπίας κατά 20-30% λόγω της συνεχούς πίεσης στα μάτια. Μια άλλη έρευνα από το BMC Public Health επιβεβαιώνει ότι παιδιά με πάνω από δύο ώρες οθόνης ημερησίως έχουν 2-3 φορές μεγαλύτερο κίνδυνο ενώ η μελέτη από το The Lancet Digital Health συνδέει άμεσα τη χρήση smartphones και tablets με αύξηση της μυωπίας κατά 80% σε εφήβους.

Όταν δεν βλέπεις… μακριά

Αυτές οι βλάβες δεν είναι προσωρινές σύμφωνα με το Review of Myopia Management. Στην Ευρώπη όπου τα παιδιά περνούν μέσο όρο 4-5 ώρες μπροστά σε οθόνες η πρόβλεψη είναι κατακλυσμική εκατοντάδες χιλιάδες νέα κρούσματα ετησίως με την πανδημία COVID-19 να επιταχύνει την πρόοδο κατά τέσσερις φορές όπως δείχνει μελέτη από το JAMA Ophthalmology. Η Digital Eye Strain ψηφιακή οφθαλμική κόπωση όπως περιγράφεται σε μελέτες του PMC επηρεάζει το 50-60% των παιδιών με συμπτώματα όπως τσούξιμο, ξηρότητα, πονοκεφάλους και δυσκολία εστίασης λόγω μειωμένων βλεφαρισμών από 20 σε 8 το λεπτό και έλλειψης διαλειμμάτων. Μια meta-analysis από το PubMed δείχνει ότι αυτή η κόπωση επιταχύνει την πρόοδο της μυωπίας ιδιαίτερα σε παιδιά κάτω των 10 ετών όπου η κοντινή απόσταση λιγότερο από 30 cm τραβάει το μάτι να επιμηκυνθεί.

Η πρόληψη καλύτερη από τη θεραπεία

Η έρευνα από το Frontiers in Public Health επιβεβαιώνει τους κινδύνους. Κατά την πανδημία μελέτες όπως αυτή του Indian J Ophthalmol έδειξαν αύξηση της μυωπίας κατά 25-50% λόγω κλεισίματος στο σπίτι και online μαθημάτων με ποσοτική αύξηση ανάλογα με τις ώρες οθόνης. Στην Ευρώπη η μελέτη από το Br J Ophthalmol προβλέπει αύξηση από 18% σε 24% σε νεότερες γενιές λόγω εκπαίδευσης και οθονών. Αυτά τα ευρήματα υπογραμμίζουν ότι η μυωπία δεν είναι μόνο γενετική αλλά εξαρτάται από τον τρόπο ζωής και οι οθόνες είναι ο κύριος ένοχος. Παρά την αύξηση υπάρχουν τρόποι πρόληψης. Σύμφωνα με την Αμερικανική Παιδοοφθαλμολογική Εταιρεία οι έλεγχοι στα πρώτα χρόνια των παιδιών είναι απαραίτητοι ενώ η Παγκόσμια Παιδοοφθαλμολογική Εταιρεία συνιστά τουλάχιστον δυο ώρες εξωτερικού φωτός ημερησίως για να περιοριστεί η μυωπία.

Έκοψαν την εξέταση όρασης σε παιδιά…

Στην Ελλάδα όπως σημείωσε σε πρόσφατη ενημερωτική συζήτηση στο πλαίσιο της φετινής ΔΕΘ, ο Πρόεδρος του ΙΣΘ και γνωστός παιδοφθαλμίατρος Νίκος Νίτσας (ΒΛ ΦΩΤΟ)  η υποχρεωτική εξέταση πριν το νηπιαγωγείο καταργήθηκε αλλά οι παιδίατροι παραπέμπουν σε οφθαλμίατρο αν χρειασθεί ωστόσο πολυ συχνά σοβαρά προβλήματα της όρασης είναι… θολά και δεν φαίνονται. Ο κ Νίτσας συμπλήρωσε ότι το 205Ο θα έχουμε και στην Ευρώπη χιλιάδες εκατοντάδες μυωπικά παιδιά και προειδοποίησε για την ψηφιακή κόπωση επισημαίνοντας ότι η χρήση είναι διαφορετική από την… κατάχρηση και ας μην ξεχνάμε ότι τα παιδιά είναι ο καθρέφτης των γονέων. Δηλαδή αν ο γονέας είναι όλη μέρα στο χέρι με ένα κινητό δεν μπορεί να ζητησει κάτι διαφορετικό από το παιδί του…

Πηγές από σχετικές έρευνες από 2024 και 2025

• Zong Z. et al. “The association between screen time exposure and myopia in children and adolescents: a meta-analysis.” BMC Public Health, 2024. • Sarkar S. “What Does Science Say About Screen Time and Juvenile-Onset Myopia?” Review of Myopia Management, 2024. • “Myopia will affect 740m children and teenagers by 2050, research suggests.” The Guardian, 2024. • “Global perspectives on childhood myopia: addressing the rising epidemic.” National Eye Institute, 2024. • Nunes A.F. et al. “Prevalence, Sociodemographic Risk Factors, and Coverage of Myopia Correction among Adolescent Students in Portugal.” BMC Public Health, 2024. • Saxena R. et al. “Low-Dose Atropine 0.01% for the Treatment of Childhood Myopia.” Br J Ophthalmol, 2024. • “The impact of lifestyle factors on myopia development: Insights and recommendations.” ScienceDirect, 2024. • “Myopia in Children: Epidemiology, Genetics, and Emerging Therapies.” PMC, 2024. • “Digital Screen Time and Myopia: A Systematic Review and Dose-Response Meta-Analysis.” JAMA Network Open, 2025. • Salari N. et al. “Global prevalence of myopia in children using digital devices: a systematic review and meta-analysis.” BMC Pediatr, 2025. • “Every hour children spend on screens raises chance of myopia, study finds.” The Guardian, 2025. • “Prevalence and temporal trends in myopia and high myopia children in China.” The Lancet Regional Health – Western Pacific, 2025. • Li J. “The association between smartphone use and myopia progression in children: a prospective cohort study.” BMC Pediatr, 2025. • “How Does Digital Screen Use Affect Eye Health?” Vision Center, 2025 και Ιατρικός Σύλλογος Θεσσαλονίκης