“Τα έξυπνα σφουγγάρια” κέρδισαν το Νόμπελ Χημείας και ο πλανήτης μία ακόμη ευκαιρία…

Ήταν μια μέρα σαν όλες τις άλλες, εργοστάσια να βγάζουν καπνό, ωκεανοί να γεμίζουν σκουπίδια και ο αέρας να βαραίνει από ρύπους. Όμως, στις 8 Οκτωβρίου 2025, η ανακοίνωση του Νόμπελ Χημείας έφερε μια αχτίδα ελπίδας. Τρεις επιστήμονες –ο 88χρονος Richard Robson από την Αυστραλία, ο 74χρονος Susumu Kitagawa από την Ιαπωνία και ο 60χρονος Omar Yaghi από τις ΗΠΑ –βρήκαν κάτι που μπορεί να αλλάξει τη ρότα μας προς τον «γκρεμό»

“Έξυπνα σφουγγάρια”

Οι τρεις νομπελίστες δημιούργησαν ειδικά υλικά, τα λεγόμενα MOFs (μεταλλο-οργανικά πλαίσια) και παρόμοιες δομές που λειτουργούν σαν «έξυπνα σφουγγάρια». Αυτά τα υλικά μπορούν να παγιδεύουν επιβλαβή αέρια, όπως το διοξείδιο του άνθρακα, βοηθώντας στη μείωση της ατμοσφαιρικής ρύπανσης και της κλιματικής αλλαγής. Επίσης, μπορούν να αποθηκεύουν καθαρά καύσιμα, όπως το υδρογόνο, για χρήση σε πράσινη ενέργεια, ή ακόμα και να «τραβούν» νερό από τον αέρα για να βοηθήσουν περιοχές με ξηρασία. Με λίγα λόγια, η δουλειά τους δίνει λύσεις για καθαρότερο περιβάλλον, καλύτερη διαχείριση πόρων και έναν πιο βιώσιμο πλανήτη.

Μια ζωή αφιερωμένη στην έρευνα

Ο Richard Robson, γεννημένος το 1937 στο Γκλούσμπερν της Αγγλίας και καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Μέλμπουρν, ξεκίνησε την έρευνά του το 1974 με μοντέλα κρυσταλλικών μορίων. Το 1989 δημιούργησε τα πρώτα μεταλλο-οργανικά πλαίσια (MOFs) με χαλκό (I) και τετρανιτριλικούς συνδέσμους, ανοίγοντας δρόμο για καταλύτες και αποθήκευση αερίων. Όσοι δεν τα πηγαίναμε καλά στο μάθημα της χημείας, μας φαίνονται φυσικά, κινέζικα. Πάντως ο ίδιος εχει εκπαιδεύσει γενιές φοιτητών και παραμένει ενεργός, με βραβεία όπως το Burrows Award (1998) και αναγνώριση από την Australian Academy of Science (2000) και τη Royal Society (2022).

Ευέλικτα και οικολογικά

Ο Susumu Kitagawa, γεννημένος το 1951 στο Κιότο και καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Κιότο, εστίασε σε πορώδη υλικά από τη δεκαετία του 1990, αναπτύσσοντας τα “soft porous crystals” (SPC) που αλλάζουν σχήμα για αποθήκευση και διαχωρισμό ουσιών. Συνέγραψε την  ανασκόπηση του 2004 στο Angewandte Chemie, ίδρυσε το iCeMS το 2007 για έρευνα σε αγωγούς και καταλύτες, και έχει λάβει το Japan Academy Award (2016) και το Chemistry for the Future Solvay Prize (2017), ενώ αναγνωρίζεται ως Highly Cited Researcher. Είπαμε κινέζικα…

Ήδη βραβευμένος

Ο Omar Yaghi, γεννημένος το 1965 στην Αμμόν της Ιορδανίας και καθηγητής στο UC Berkeley, ίδρυσε την reticular chemistry τη δεκαετία του 1990, δημιουργώντας σταθερά και καλύτερα MOFs και COFs (2005-2007), συμπεριλαμβανομένων 3D δομών. Εφηύρε τα ZIFs και τεχνολογίες υφαντικής, με εφαρμογές σε αποθήκευση υδρογόνου και εξαγωγή νερού. Ιδρυτής της Atoco (2020) και H2MOF (2021), έχει πάνω από 300 δημοσιεύσεις, 274.000+ αναφορές και βραβεία όπως το Wolf Prize (2018) και το VinFuture Prize (2022).

Αντίστροφη μέτρηση;

Στη… μετάφραση τώρα, με τα MOFs τους, οι τρεις επιστήμονες μειώνουν την κλιματική αλλαγή παγιδεύοντας ρύπους, δίνουν νερό σε ξηρές περιοχές και ανοίγουν δρόμο για καθαρή ενέργεια. Η δουλειά τους συνεχίζεται, δείχνοντας ότι η επιστήμη μπορεί να μας σώσει, αν την αφήσουμε. Η εφαρμογή των υλικών στα φίλτρα τοξικών εργοστασίων ή στους βιολογικούς καθαρισμούς που υπολειτουργούν μπορεί να μας αλλάξει ρότα και να μην μας στείλει ντουγρού για τον γκρεμό της καταστροφής του περιβάλλοντος. Μπορεί…

@karapanagiotidu

Πηγές: 

Nobel Prize Official Website: https://www.nobelprize.org/prizes/chemistry/2025/summary/ 

Nature: https://www.nature.com/articles/d41586-025-03268-9 

Science Magazine: https://www.science.org/content/article/2025-chemistry-nobel-honors-pioneers-metal-organic-frameworks 

BBC News: https://www.bbc.com/news/science-environment-2025-nobel-chemistry 

Τhe Guardian: https://www.theguardian.com/science/2025/oct/08/nobel-prize-chemistry-2025-mofs-environment 

American Chemical Society (ACS): https://www.acs.org/content/acs/en/pressroom/newsreleases/2025/nobel-chemistry-mofs.html