Σε αυτό το παιχνίδι μπαίνεις μόνο όταν έχεις ήδη κερδισμένους… πόντους

Τα “πόθεν έσχες” των πολιτικών δεν είναι απλώς λίστες περιουσίας. Είναι ένας καθρέφτης που αποτυπώνει τη σχέση εξουσίας και πλούτου, αποκαλύπτοντας πώς αλληλοϋποστηρίζονται. Όπως ένα leaderboard σε βιντεοπαιχνίδι, δείχνουν ποιος κατέχει τα περισσότερα σπίτια, μετοχές ή καταθέσεις. Εμείς, οι «μικροί παίκτες», συζητάμε για το ποιος είναι ή φαίνεται τίμιος, αλλά σπάνια αμφισβητούμε το ίδιο το παιχνίδι, που είναι από την αρχή στημένο.

Για να γίνεις πολιτικός, χρειάζεσαι χρήματα, διασυνδέσεις και πρόσβαση σε δίκτυα. Οι περισσότεροι δεν ξεκινούν από το μηδέν, έχουν ήδη μια βάση πλούτου και την επαυξάνουν. Το σύστημα απαιτεί «πόντους» πριν καν αρχίσει ο αγώνας κι ενώ εστιάζουμε στις περιουσίες τους, χάνουμε το πώς οι αποφάσεις τους διαμορφώνουν και καθορίζουν τις ζωές μας.

Τρέμουν σε έναν αβέβαιο κόσμο

Τα πόθεν έσχες λειτουργούν και ως εξομολόγηση των βουλευτών. Κάθε ακίνητο ή μετοχή αποκαλύπτει φόβους, επιθυμίες και προτεραιότητες. Μια αγορά ακινήτου μπορεί να υποδηλώνει την ανάγκη τους για σταθερότητα σε έναν αβέβαιο κόσμο. Μια επένδυση σε funds ίσως αντανακλά την πίστη τους, σε μια ελίτ που προτάσσει το κέρδος έναντι πχ της φύσης ή της κοινωνίας. Αυτές οι επιλογές δεν είναι μόνο προσωπικές επηρεάζουν το μέλλον όλων, τόσο αυτών που μιλούν με μεγαλοστομίες για ανάπτυξη και ευημερία, όσο κι αυτών που περιμένουν μάταια την υλοποίησή τους. Όταν για παράδειγμα, ένας βουλευτής με πολλά ακίνητα ψηφίζει νόμους που ευνοούν κατασκευαστικές, βραχυχρόνιες μισθώσεις ή αυξήσεις ενοικίων, προκύπτει εύλογα το ερώτημα: Ψηφίζει για το κοινό καλό ή για το προσωπικό του συμφέρον;

Αυτοί ήμασταν

Τα πόθεν έσχες μοιάζουν και με κβαντικό χάρτη. Παγώνουν τη ροή της εξουσίας, δείχνοντας πού συγκεντρώνεται η ενέργεια, στα χρήματα, στη δύναμη, στην πρόσβαση σε ενισχύσεις και διασυνδέσεις κάθε είδους. Όταν εστιάζουμε μόνο στους αριθμούς, δίνουμε υπερβολική σημασία και αξία  στα στοιχεία αυτά, ξεχνώντας ότι οι υπογραφές των πολιτικών σε σφιχτούς προϋπολογισμούς, νόμους περικοπών ή νυχτερινές τροπολογίες αφήνουν πίσω τους ζευγάρια χωρίς παιδιά, μια Ελλάδα χωρίς Έλληνες, σχολεία χωρίς θέρμανση, νοσοκομεία χωρίς γιατρούς, δουλειές με πενιχρούς μισθούς και νέους χωρίς όνειρα. Τα πόθεν έσχες είναι και μια χρονοκάψουλα, ένα μήνυμα για τις επόμενες γενιές. Θα τους δείξουν ή χειρότερα θα τους καθοδηγήσουν στο ότι θεωρούσαμε τα υλικά αγαθά και τη συγκέντρωση πλούτου ως τις υπέρτατες αξίες, τα ύστατα ιδανικά. Έτσι καθορίζουμε την υπόστασή μας στον αιώνα της προόδου, της τεχνολογίας, της μάθησης και της τεχνητής νοημοσύνης.

“Κάτι βρωμάει εδώ”

Επιπλέον, τα “πόθεν έσχες” αποκαλύπτουν και μια συστημική αδυναμία, την έλλειψη διαφάνειας και αυστηρού ελέγχου. Οι δηλώσεις περιουσίας συχνά παραμένουν ανεπαρκώς ελεγμένες, με κενά στη νομοθεσία που επιτρέπουν ασάφειες ή αποκρύψεις. Αυτή η αδιαφάνεια ενισχύει την καχυποψία των πολιτών, καθώς δεν υπάρχει εγγύηση ότι τα στοιχεία που δηλώνονται αντικατοπτρίζουν την πλήρη αλήθεια ή ότι οι παραβάσεις θα τιμωρούνται. Χωρίς ισχυρούς μηχανισμούς εποπτείας, παραμένουν εν μέρει “διακοσμητικά”, ενισχύοντας την αίσθηση ότι οι πολιτικοί λειτουργούν ανεξέλεγκτοι.

Με τη δική μας συμμετοχή ή αποχή

Σήμερα περιοριζόμαστε στο κουτσομπολιό για όσους κουνάνε το δάχτυλο για κάτι καλύτερο. Όμως αρκεί να σχολιάζουμε τον πλούτο τους, χωρίς να απαιτούμε διαφάνεια και λογοδοσία; Γιατί δεν πιέζουμε για αυστηρότερη νομοθεσία που να τους απαγορεύει να επενδύουν πχ σε εταιρείες εξαρτημένες από κρατικές αποφάσεις, όπως στον τομέα της ενέργειας ή των τραπεζών; Γιατί δεν ζητάμε ισχυρότερους ελέγχους που να εξασφαλίζουν ότι οι αποφάσεις τους δεν εξυπηρετούν προσωπικά συμφέροντα; Μήπως γιατί έχουν τη δύναμη να μην ψηφίσουν τίποτε από όλα αυτά; Εντάξει, το παιχνίδι μπορεί να είναι πολιτικά στημένο αλλά οι αλλαγές σε κανόνες εξαρτώνται και από τη δική μας απαίτηση για ισονομία. Αν συνεχίσουμε να μένουμε απαθείς, αποδεχόμαστε ότι αυτοί τα κατάφεραν, ενώ εμείς όχι, γιατί δεν είμαστε αρκετοί καπάτσοι ή όπως αλλιώς το λέμε. Μόνο που ξεχνάμε ότι τα κατάφεραν τελικά με τη δική μας δύναμη, όχι με τη δική τους…

@karapanagiotidu