Ψυχίατροι και αστυνομικοί στον… εισαγγελέα
Το υπουργείο υγείας βρίσκεται στο στόχαστρο και των μεν και των δε για εγκύκλιο που έχει φέρει τα πάνω κάτω και για την οποία ζητήθηκε η απόσυρση της, όμως...
Μελίνα Καραπαναγιωτίδου
Ύστερα από μηνυτήρια αναφορά για το ποιος έχει την ευθύνη για τις διακομιδές και φύλαξη των ασθενών με ψυχικές νόσους ελέγχονται δεκάδες ψυχίατροι και οι σχετικές δομές φέρνοντας στο προσκήνιο και την υπόθεση της γιατρού που συνελήφθη και κατηγορήθηκε όταν ασθενής στη βάρδια της διέπραξε φόνο στα επείγοντα του Ψυχιατρικού Νοσοκομείου Θεσσαλονίκης.
Πριν από λίγα 24ωρα ξέσπασε θύελλα αντιδράσεων στον ιατρικό κόσμο όταν η Εισαγγελία Πρωτοδικών Αθηνών διέταξε τη διενέργεια προκαταρκτικής εξέτασης σε βάρος όλων των γιατρών των δημόσιων ψυχιατρικών δομών της Αττικής από την 1η Φεβρουαρίου 2024 και μετά, δηλαδή ερευνά δεκάδες γιατρούς του πρώην Ψυχιατρικού Νοσοκομείου Αττικής (νυν Πολυδύναμη Μονάδα Ψυχικής Υγείας «Δαφνί») και άλλων κλινικών.
Ασθενείς με χειροπέδες
Η έρευνα ξεκίνησε ύστερα από μηνυτήρια αναφορά που κατέθεσε η Ένωση Αστυνομικών Υπαλλήλων ΒΑ Αττικής η οποία καταγγέλλει ότι εφημερεύοντες επικαλούμενοι είτε έλλειψη κλινών, είτε ιατρική κρίση ότι «δεν συντρέχουν λόγοι νοσηλείας», αρνούνταν συστηματικά την εισαγωγή ψυχικά πασχόντων που μετέφεραν με περιπολικά για ακούσια εξέταση ή νοσηλεία με συνέπεια «εκατοντάδες να παραμένουν δεμένοι με χειροπέδες σε αστυνομικά τμήματα για ώρες ή μέρες, να διακομίζονται από νοσοκομείο σε νοσοκομείο ή να αφήνονται ελεύθεροι ενώ βρίσκονταν σε κρίση, εκθέτοντας σε κίνδυνο τους ίδιους, τους αστυνομικούς και τους πολίτες».
Παράβαση καθήκοντος
Οι αστυνομικοί επικαλούνται εγκύκλιο του υφυπουργού υγείας και ψυχιάτρου Δ. Βαρτζόπουλου καθώς και έγγραφο του Υπουργείου Προστασίας του Πολίτη που υποχρεώνουν τους ψυχιάτρους να δέχονται κάθε εισαγγελική εντολή ακούσιας νοσηλείας χωρίς εξαίρεση, θεωρώντας την άρνηση ποινικό αδίκημα («παράβαση καθήκοντος κατ’ εξακολούθηση» και «έκθεση κατά συρροή»). Από την πλευρά των γιατρών, η αντίδραση ήταν άμεση ζητώντας από την Πολιτεία να παρέμβει υπενθυμίζοντας ότι οι ψυχίατροι καλύπτουν εφημερίες με αυταπάρνηση σε ένα σύστημα που λειτουργεί με 30-40% λιγότερες κλίνες από ό,τι χρειάζεται. Η δε Ομοσπονδία Ενώσεων Νοσοκομειακών Γιατρών Ελλάδας (ΟΕΝΓΕ) έκανε λόγο για «απαράδεκτη ποινικοποίηση της ψυχιατρικής» και κατηγόρησε το υπουργείο υγείας ότι μετατρέπει τους γιατρούς σε «αποδιοπομπαίους τράγους» ενώ αυτό ευθύνεται για την υποστελέχωση και την πρόσφατη ψυχιατρική μεταρρύθμιση που έκλεισε χιλιάδες κρεβάτια.
Αύξηση των ασθενών σε… καθημερινή βάση
Η Ελληνική Ψυχιατρική Εταιρεία (ΕΨΕ) εξέδωσε ανακοίνωση ότι η έλλειψη κλινών είναι διαχρονικό πρόβλημα και ότι η ιατρική διάγνωση δεν μπορεί να υποκαθίσταται από αστυνομική ή εισαγγελική εντολή. Η δε Ένωση Ιατρών Νοσοκομείων Αθηνών-Πειραιά (ΕΙΝΑΠ) υπενθύμισε προηγούμενα περιστατικά όπου αστυνομικοί συνέλαβαν εφημερεύοντα ψυχίατρο επειδή διαφώνησαν με την κρίση του και ζήτησε να αποσυρθεί η εγκύκλιος που «μετατρέπει τους αστυνομικούς σε… ψυχιάτρους». Η υπόθεση φέρνει στο προσκήνιο μια χρόνια παθογένεια για το δημόσιο σύστημα ψυχικής υγείας σε όλη τη χώρα που λόγω μνημονίων, πανδημίας, ενδοοικογενειακής βίας, εγκλημάτων κλπ δεν διαθέτει πολλές κλίνες την ώρα που οι εισαγωγές – ακριβώς για τους παραπάνω λόγους – έχουν αυξηθεί δραματικά. Οι εφημερεύοντες καλούνται να αποφασίσουν μέσα σε λίγα λεπτά αν ένας ασθενής χρειάζεται νοσηλεία ή όχι και από την άλλη οι αστυνομικοί βρίσκονται να φυλάνε δεμένους ασθενείς σε κρατητήρια χωρίς ιατρική υποστήριξη, με κίνδυνο αυτοκτονίας ή βίαιης συμπεριφοράς!
Στο κρατητήριο γιατρός της Θεσσαλονίκης
Βέβαια όλα αυτά δεν είναι πρωτόγνωρα για τη βόρεια Ελλάδα. Τον Μάρτιο του 2022, το Ψυχιατρικό Νοσοκομείο Θεσσαλονίκης (ΨΝΘ) στη Σταυρούπολη βρέθηκε στο επίκεντρο ενός θρίλερ που ξεκίνησε με 18χρονο να επιτίθεται σε δύο άλλους ασθενείς, να σκοτώνει μια γυναίκα και να τραυματίζει έναν άνδρα, μέσα στο τμήμα των σοβαρών περιστατικών. Μέσα σε λίγες ώρες, και ενώ η γιατρός βρισκόταν ακόμα στη βάρδιά της, αστυνομικοί τη συνέλαβαν και την οδήγησαν στο ΑΤ Παύλου Μελά. Ο εισαγγελέας άσκησε σε βάρος της δίωξη με την κακουργηματική κατηγορία της «θανατηφόρας έκθεσης» διότι ως επιβλέπουσα δεν απέτρεψε την επίθεση αφήνοντας τον δράστη να κυκλοφορεί ελεύθερα παρά το βεβαρημένο ψυχιατρικό ιστορικό του.
Ανεπάρκεια του… ΕΣΥ
Η αντίδραση του ιατρικού κόσμου ήταν άμεση βλέποντας την υπόθεση ως την κορυφή του παγόβουνου της ποινικοποίησης της ιατρικής άσκησης, σε ένα σύστημα που λειτουργεί με 40% λιγότερο προσωπικό από όσο χρειάζεται και θαλάμους χωρίς διαχωριστικά ή άλλα μέτρα ασφαλείας. Η Ένωση Νοσοκομειακών Γιατρών Θεσσαλονίκης (ΕΝΙΘ) είχε κάνει παράσταση διαμαρτυρίας έξω από το ΑΤ Παύλου Μελά ενώ την ίδια ώρα ο Ιατρικός Σύλλογος Θεσσαλονίκης έθεσε τη νομική του υπηρεσία στη διάθεση της ψυχιάτρου ζητώντας την άμεση παρέμβαση του υπουργείου ώστε να μην επαναληφθεί τέτοια αδικία. Η ιατροδικαστική έκθεση βγήκε μέρες αργότερα και έδειξε ότι ο θάνατος της γυναίκας οφειλόταν σε ασφυξία από πνιγμό με μαξιλάρι, η γιατρός αφέθηκε ελεύθερη με περιοριστικούς όρους και τελικά η υπόθεση μπήκε στο αρχείο τον Ιανουάριο 2025, όταν το Συμβούλιο Πλημμελειοδικών Θεσσαλονίκης έκρινε ότι δεν υπήρχε δόλος ούτε βαριά αμέλεια, αλλά συστημική ανεπάρκεια του ΕΣΥ.
Επιστημονική ομάδα, όπως λέμε… επιτροπή
Στη Βουλή, ο υφυπουργός Υγείας Δημήτρης Βαρτζόπουλος απαντώντας σε σχετική ερώτηση συμφώνησε ότι ο στόχος είναι η πλήρης απεμπλοκή της αστυνομίας από τις μεταφορές ψυχικά πασχόντων και ανακοίνωσε ότι το υπουργείο προχωρά στη χρηματοδότηση πιλοτικού προγράμματος από το Εθνικό Δίκτυο Υπηρεσιών Ψυχικής Υγείας (Ε.Δ.Υ.Ψ.Υ.) για τον επόμενο χρόνο. Προσωπικό του δικτύου θα παραλαμβάνει τον ασθενή με εισαγγελική εντολή και θα τον μεταφέρει στο κατάλληλο ψυχιατρικό κατάστημα. Το πιλοτικό θα ξεκινήσει με καταγραφή αναγκών και χρηματοδότηση μέσω του τομεακού προγράμματος του Ταμείου Ανάκαμψης. Ο υφυπουργός διευκρίνισε ότι υπάρχει ήδη η επιστημονική ομάδα που το επεξεργάζεται, ομως μέχρι να ολοκληρωθεί η εγκύκλιος του για τις μεταφορές παραμένει σε ισχύ. Δηλαδή «…όταν η αστυνομία μεταφέρει -πάντα με εισαγγελική εντολή- κάποιον για ψυχιατρική εξέταση οι αστυνομικοί φεύγουν αμέσως μόλις ξεκινήσει η εξέταση. Βγάζουν χειροπέδες, αφήνουν τον ασθενή μέσα στο νοσοκομείο και δεν μένουν για φύλαξη. Αν χρειαστεί διακομιδή σε άλλο νοσοκομείο, πχ γιατί δεν υπάρχει κρεβάτι, τότε αναλαμβάνει το νοσοκομείο και όχι η αστυνομία.» Όμως προκτύπτει το εύλογο ερώτημα, όταν ο ασθενής είναι ή γίνει επικίνδυνος, ποιος θα τον συγκρατήσει και θα τον σταματήσει από το να κάνει κακό στον εαυτό του ή στους γύρω του; Οι επιστήμονες της υγείας ή η… εγκύκλιος;