Πράσινη μετάβαση με… υπερυπολογιστή που δεν “χορταίνει” ενέργεια;

Η εγκατάσταση του δεύτερου υπερυπολογιστή της Ελλάδας στην Κοζάνη στο πλαίσιο της μετάβασης από τον λιγνίτη και με στήριξη από το πρόγραμμα Δίκαιης Μετάβασης, φέρνει ελπίδες για τεχνολογική ανάπτυξη στη Βόρεια Ελλάδα, αλλά συνοδεύεται από αρκετές δυσκολίες. Ένας υπερυπολογιστής είναι ένας πολύ ισχυρός υπολογιστής που κάνει τεράστιους και πολύπλοκους υπολογισμούς σε ελάχιστο χρόνο, σαν έναν «υπερ-εγκέφαλο» που μπορεί να βοηθήσει σε τομείς όπως η ενέργεια, η γεωργία ή και η ίδια η τεχνητή νοημοσύνη (ΤΝ)

Αυτός ο υπερ-υπολογιστής τοποθετείται σε μία περιοχή της Δυτικής Μακεδονίας που έχει πληγεί από την απολιγνιτοποίηση με απώλεια χιλιάδων δουλειών και σίγουρα οι κάτοικοι της ευρύτερης περιοχής περιμένουν τα ανάλογα, γρήγορα αποτελέσματα. Όμως η πλήρης λειτουργία του υπερυπολογιστή θα πάρει χρόνο, κάτι που μπορεί να κρατήσει την ανεργία ψηλά και να οδηγήσει κι άλλους νέους να φύγουν από την περιοχή, αν τα σχέδια δεν “σκοντάψουν” κάπου, ως συνήθως, και δεν υλοποιηθούν σύντομα.

Είναι πολλά τα λεφτά

Το έργο κοστίζει 30 εκατομμύρια ευρώ από τον κρατικό προϋπολογισμό, ενώ τα συνολικά σχέδια για την πράσινη μετάβαση ξεπερνούν τα 400 εκατομμύρια. Αυτό πιέζει τον εθνικό προυπολογισμό και μπορεί να “τραβήξει” χρήματα από άλλες ανάγκες, κάτι που μπορεί να δημιιουργήσει αντιδράσεις. Επιπλέον, ο υπερυπολογιστής χρειάζεται τεράστια ποσότητα ρεύματος. Σε μια περιοχή που προσπαθεί να γίνει πιο οικολογική αυτό μπορεί να αυξήσει τη χρήση μη καθαρών πηγών ενέργειας, αν δεν βρεθούν ταυτόχρονα βιώσιμες λύσεις. Φυσικά και οι εγκαταστάσεις του ενδέχεται να δημιουργήσουν κι άλλα προβλήματα, όπως θερμότητα και ανάγκη για ειδικά συστήματα άμεσης ψύξης.

Χάθηκαν πολλές δημιουργούνται λίγες

Η Βόρεια Ελλάδα δυσκολεύεται να βρει ειδικούς για να δουλέψουν σε ένα τέτοιο πρόγραμμα, καθώς δεν έχει πολλούς επαγγελματίες σε προηγμένες τεχνολογίες όπως η τεχνητή νοημοσύνη. Αυτό μπορεί να φέρει καθυστερήσεις ή να ανεβάσει το κόστος. Επιπλέον, η χρηματοδότηση από το πρόγραμμα Δίκαιης Μετάβασης, που υποστηρίζει μόνο 570 επιχειρήσεις μέχρι τώρα, μπορεί να μην επαρκεί στο μέλλον, ενώ γραφειοκρατία ή αλλαγές στην οικονομία ίσως αφήσουν έργα μισοτελειωμένα. Οι επενδύσεις επικεντρώνονται σε τομείς όπως η ενέργεια και η γεωργία, αλλά δημιουργούν λίγες δουλειές σε σχέση με αυτές που χάθηκαν. Για παράδειγμα, ένα εργοστάσιο εμφιάλωσης νερού θα φέρει μόνο 20 θέσεις εργασίας, που δεν φτάνουν για να καλύψουν τις απώλειες ή να τονώσουν την τοπική αγορά.

Θα δούμε…

Η εστίαση σε συγκεκριμένους τομείς μπορεί να αφήσει άλλες επιχειρήσεις χωρίς στήριξη οδηγώντας σε κλεισίματα και μεγαλύτερες ανισότητες. Τέλος, η εγκατάσταση του στο Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας απαιτεί μεγάλες αλλαγές σε υποδομές, όπως το ρεύμα και το δίκτυο, που κοστίζουν πολλά, έτσι παρά τις καλές προθέσεις, το σχέδιο ίσως δεν φέρει την άμεση ανάπτυξη που περιμένουν οι κάτοικοι, αφήνοντας τους να παλεύουν με τις δυσκολίες της μετάβασης…

Πόσοι λειτουργούν σήμερα

Στην Αθήνα λειτουργεί ένας υπερυπολογιστής με ισχυρή εστίαση στην τεχνητή νοημοσύνη, ο ARIS, ο οποίος διαχειρίζεται από την Εθνική Υποδομή Υπολογιστικής Υψηλών Επιδόσεων (ΕΔΥΤΕ) της GRNET S.A. και συγκεκριμένα στο κέντρο δεδομένων της GRNET. Ο ARIS, που εγκαταστάθηκε το 2015, αποτελείται από 532 υπολογιστικούς κόμβους χωρισμένους σε πέντε “νησίδες” και προσφέρει υπολογιστική ισχύ 535 TFlops, με 2 PB παράλληλης αποθήκευσης αρχείων βασισμένης στην τεχνολογία GPFS της IBM, επιτρέποντας την ταυτόχρονη πρόσβαση από όλους τους κόμβους για γρήγορη μεταφορά μεγάλων όγκων δεδομένων. Παρόλο που δεν είναι αποκλειστικά βελτιστοποιημένος για AI, χρησιμοποιείται ευρέως σε εφαρμογές τεχνητής νοημοσύνης, όπως μηχανική μάθηση, ανάλυση μεγάλων δεδομένων και προσομοιώσεις σε τομείς όπως η υγεία, η κλιματική αλλαγή και η βιομηχανία, με υψηλή χρήση από τον ακαδημαϊκό τομέα και περιορισμένη βιομηχανική συμμετοχή, ενώ η πρόσβαση ρυθμίζεται μέσω ουράς εργασιών λόγω υπερκόπωσης. Ο ARIS εντάσσεται στο ευρωπαϊκό δίκτυο PRACE ως Tier-1 σύστημα και υποστηρίζει συνεργασίες με διεθνείς υποδομές, όπως το Leonardo στην Ιταλία, προσφέροντας στους Έλληνες και Ευρωπαίους χρήστες πρόσβαση σε προηγμένες υπολογιστικές ικανότητες για AI μοντέλα και έρευνα, χωρίς να απαιτείται επιπλέον εγκατάσταση για βασικές AI εργασίες, αν και η πλήρης βελτιστοποίηση για generative AI εξαρτάται από ενημερώσεις λογισμικού. Παράλληλα, προγραμματίζονται δύο νέοι υπερυπολογιστές ειδικά βελτιστοποιημένοι για τεχνητή νοημοσύνη, που θα ενισχύσουν δραστικά τις δυνατότητες της χώρας, στο πλαίσιο της ευρωπαϊκής πρωτοβουλίας EuroHPC Joint Undertaking και του Εθνικού Σχεδίου για την AI, με συνολικές επενδύσεις που υπερβαίνουν τα 70 εκατομμύρια ευρώ.

Το χρονοδιάγραμμα της ΤΝ

Ο πρώτος είναι ο Δαίδαλος (DAEDALUS), ένας μεσαίας κλίμακας υπερυπολογιστής με ισχύ άνω των 60 Petaflops (περίπου 89 Petaflops σε ορισμένες εκτιμήσεις), 120 φορές ισχυρότερος από τον ARIS, ικανός να εκτελεί δισεκατομμύρια μαθηματικές πράξεις ανά δευτερόλεπτο, ισοδύναμος με ένα εκατομμύριο συμβατικούς υπολογιστές, και θα λειτουργήσει ως πυρήνας του AI Factory “Pharos”, με προϋπολογισμό 41 εκατομμύρια ευρώ (συμπεριλαμβανομένου ΦΠΑ), χρηματοδοτούμενο κατά 35% από EuroHPC και 65% από εθνικούς πόρους μέσω του “Ελλάδα 2.0”. Ο Δαίδαλος θα εγκατασταθεί στο Τεχνολογικό και Πολιτιστικό Πάρκο Λαυρίου, ανατολικά της Αθήνας, στο κτίριο της παλιάς ηλεκτρικής σταθμό του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου (ΕΜΠ), με διαχείριση από τη GRNET υπό το Υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης, και θα εστιάσει σε εφαρμογές υγείας (π.χ. πρόβλεψη χρόνιων παθήσεων), ελληνικής γλώσσας και πολιτισμού (π.χ. διατήρηση κληρονομιάς), και βιώσιμης ανάπτυξης (π.χ. ενέργεια, περιβάλλον, κλίμα), προσφέροντας end-to-end υποστήριξη σε startups, ΜΜΕ και ερευνητές, με έμφαση σε αξιόπιστα AI μοντέλα σύμφωνα με τον AI Act. Το έργο ξεκίνησε τον Μάρτιο 2025 με διάρκεια 36 μηνών, η προμήθεια ανατέθηκε στην HPE τον Απρίλιο 2025, και η πλήρης λειτουργία αναμένεται τον Μάρτιο 2026, με ενεργειακά αποδοτική σχεδίαση (renewable energy systems) για να ελαχιστοποιηθεί ο περιβαλλοντικός αντίκτυπος, ενώ θα κατατάσσεται στους κορυφαίους 30 παγκοσμίως στις λίστες TOP500 και GREEN500, ενισχύοντας τη συνεργασία με συνεταιρισμούς όπως Κύπρος, Μαυροβούνιο και Σκόπια.

Άλλος αέρας στη βόρεια Ελλάδα

Ο δεύτερος προγραμματισμένος υπερυπολογιστής είναι ο πρώτος AI-βελτιστοποιημένος στην Ελλάδα, με προϋπολογισμό 30 εκατομμύρια ευρώ, που θα εγκατασταθεί στο υπό κατασκευή Green Data Center του Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας στην Κοζάνη, ως μέρος του Προγράμματος Δίκαιης Αναπτυξιακής Μετάβασης (ΕΣΠΑ, 1,7 δισ. ευρώ συνολικά), εστιάζοντας σε εφαρμογές ενέργειας και αγροδιατροφής, και θα δημιουργήσει ένα ολοκληρωμένο οικοσύστημα που συνδέει υπερυπολογιστές, κέντρα δεδομένων και AI Factories, προωθώντας την καινοτομία και την τοπική οικονομία στη Δυτική Μακεδονία, με μοναδική εξειδίκευση σε AI εργασίες όπως εκπαίδευση μοντέλων και ανάλυση δεδομένων. Η ανακοίνωση έγινε πριν από λίγες ημέρες, δηλαδή Οκτώβριο 2025, εντάσσοντας την περιοχή στο ευρωπαϊκό δίκτυο EuroHPC για τα Βαλκάνια και τη Νοτιοανατολική Ευρώπη, με λειτουργία που θα ακολουθήσει τις διαδικασίες προμήθειας και εγκατάστασης εντός του 2026, ενώ και οι δύο νέοι υπερυπολογιστές θα είναι ανοιχτοί σε πανευρωπαϊκούς χρήστες (επιστήμονες, βιομηχανία, δημόσιο) μέσω κοινής διαχείρισης πόρων από Ελλάδα και EuroHPC, συμβάλλοντας σε διπλασιασμό της ευρωπαϊκής ικανότητας επεξεργασίας δεδομένων έως το 2026 και προσελκύοντας 23 διεθνείς AI εταιρείες μέσω φορολογικών κινήτρων (40% μείωση για R&D), επιδοτούμενων γραφείων και ταχείας άδειας διαμονής για ειδικούς.

Η θέση της χώρας μας

Αυτές οι εξελίξεις, μαζί με το Blueprint για την AI Μεταμόρφωση της Ελλάδας από την Επιτροπή Υψηλού Επιπέδου AI και συνεργασίες με ιδρύματα όπως ΕΚΕΦΕ “Δημόκριτος”, ΑΠΘ, ΕΚΠΑ, FORTH και CERTH όπως τονίζουν οι συναρμόδιοι “τοποθετούν τη χώρα στον παγκόσμιο χάρτη της AI, με ετήσια αύξηση 45% στον κλάδο από το 2021, πάνω από 180 AI εταιρείες και 800 δημοσιεύσεις από το ICS-FORTH, ενώ η κυβέρνηση προωθεί υποχρεωτικά μαθήματα AI literacy σε όλα τα πανεπιστήμια έως το 2025 και απλοποίηση 4.000 δημόσιων διαδικασιών μέσω AI agents σε πλατφόρμες όπως MyGov και MyHealth, εξασφαλίζοντας βιώσιμη ανάπτυξη και ηγετικό ρόλο στην ΕΕ”

Τι σχέση έχουν οι πολιτικοί που αποφασίζουν και ψηφίζουν σχετικά με την Τεχνητή Νοημοσύνη…  https://www.theopinion.gr/north-stories/politikoi-kai-tn-error-404-katanoisi-not-found/