Όταν δύο… κόσμοι μπορούν να συμπληρώσουν ο ένας τον άλλον

Οι δύο Εκκλησίες μαζί απευθύνονται σε 1,71 δισεκατομμύρια ανθρώπους – το 17,6 % του παγκόσμιου πληθυσμού – υπέγραψαν μια κοινή διακήρυξη η οποία δεν είναι απλώς θεολογικό κείμενο, αλλά μια στρατηγική κίνηση δύο ιστορικών κέντρων εξουσίας σε μια συγκυρία που η γεωπολιτική, η δημογραφία και η κρίση ηγεμονίας της Δύσης ευνοούν τη… σύγκλιση.

Το Βατικανό διαθέτει σήμερα τουλάχιστον 73 δισεκατομμύρια δολάρια σε ρευστα και ακίνητα περιουσιακά στοιχεία, ετήσια έσοδα που ξεπερνούν τα 350-400 εκατομμύρια ευρώ  κρατική υπόσταση, διπλωματικές σχέσεις με 183 χώρες, τράπεζα (IOR), ραδιόφωνο, τηλεόραση και δίκτυο 5.200 επισκοπών, 410.000 ιερέων και 700.000 κατηχητριών. Είναι, με άλλα λόγια, η μόνη θρησκευτική οντότητα που λειτουργεί ως πλήρες κράτος και μία από τις παλαιότερες συνεχώς ενεργές διπλωματικές υπηρεσίες του πλανήτη.

Φτωχό μεν, δυνατό δε…

Το Οικουμενικό Πατριαρχείο, αντίθετα, λειτουργεί με ετήσιους πόρους που εκτιμώνται μεταξύ 50 και 80 εκατομμυρίων δολαρίων, κυρίως από δωρεές της διασποράς (ΗΠΑ, Αυστραλία, Ευρώπη) και ενοίκια στην Κωνσταντινούπολη. Δεν έχει κράτος, δεν έχει τράπεζα. Έχει όμως το πρωτείο τιμής στην Ορθοδοξία και το αποκλειστικό δικαίωμα να χορηγεί ή να αναγνωρίζει αυτοκεφαλία δηλαδή να δημιουργεί ή να απονομιμοποιεί εθνικές Ορθόδοξες Εκκλησίες. Αυτό το δικαίωμα έχει ήδη χρησιμοποιηθεί στην Ουκρανία το 2019 και στην Αφρική από το 2022 και μετά, αλλάζοντας τις ισορροπίες στη ρωσική σφαίρα επιρροής. Η δημογραφική εικόνα του 2025 δείχνει ότι οι δύο Εκκλησίες δεν ανταγωνίζονται πλέον για την ίδια περιοχή. Ο Καθολικισμός έχει μετατοπιστεί σχεδόν ολοκληρωτικά στον παγκόσμιο νότο: με 48 % στη Λατινική Αμερική, 19 % στην Αφρική, 11 % στην Ασία, ενώ η Ευρώπη έχει πέσει στο… 23 %. Η Ορθοδοξία παραμένει συγκεντρωμένη στην Ανατολική Ευρώπη και την πρώην ΕΣΣΔ, αλλά η διασπορά και οι νέες κοινότητες στην Αφρική και τη Δυτική Ευρώπη αυξάνονται ραγδαία.

Δεκατρείς αιώνες μετά…

Με λίγα λόγια, οι δύο κόσμοι συμπληρώνουν ο ένας τον άλλο γεωγραφικά αντί να αλληλεπικαλύπτονται. Η συνάντηση της 29ης Νοεμβρίου δεν ήταν τυχαία. Είχε προηγηθεί η κοινή παρουσία στο Ιζνίκ (αρχαία Νίκαια) για τα 1700 χρόνια της Α΄ Οικουμενικής Συνόδου, η σύμπτωση του Πάσχα το 2025 (20 Απριλίου) που είχε προετοιμαστεί από το 2023, και η συμπλήρωση 60 χρόνων από την άρση των αναθεμάτων του 1965. Το timing ήταν ιδανικό, ο νέος Πάπας Λέων ΙΔ΄, ο πρώτος Αμερικανός (με 20 χρόνια στο Περού) και ο πρώτος μη-Ευρωπαίος μετά από 13 αιώνες, χρειαζόταν μια μεγάλη διεθνή νίκη πριν καν ολοκληρώσει τον πρώτο χρόνο της θητείας του. Το Φανάρι, υπό συνεχή πίεση από την Τουρκία  χρειαζόταν μια ισχυρή δυτική ασπίδα. Και οι δύο είχαν κοινό αντίπαλο την αποδυναμωμένη, αλλά ακόμη επιθετική, Μόσχα. Η διακήρυξη δεν άνοιξε τα μεγάλα δόγματα Αυτό που έκανε ήταν να θέσει τρία επίπεδα δράσης. Βραχυπρόθεσμα μόνιμη κοινή ημερομηνία Πάσχα από το 2026 και μετά (η τεχνική λύση υπάρχει ήδη, τώρα χρειάζεται μόνο πολιτική απόφαση) και κοινές ανθρωπιστικές πρωτοβουλίες σε Ουκρανία και Μέση Ανατολή. Μεσοπρόθεσμα, συντονισμός δυνάμεων και οργανώσεων  και κοινή γραμμή για την κλιματική αλλαγή όπου ο Βαρθολομαίος είναι ο ιστορικός «πράσινος Πατριάρχης» και ο Λέων ΙΔ΄ φέρνει την εμπειρία του… Αμαζονίου.

Στρατηγικές ζώνες

Μακροπρόθεσμα η δημιουργία ενός άτυπου Χριστιανικού Συμβουλίου με πραγματική εκτελεστική ισχύ, ικανού να παρεμβαίνει σε κρίσεις όπου εμπλέκονται χριστιανικοί πληθυσμοί (Βαλκάνια, Καύκασος, Αφρική).Η 29η Νοεμβρίου 2025 δεν ήταν μια ακόμη επετειακή… χειραψία. Ήταν η στιγμή που δύο κέντρα εξουσίας, το ένα με τεράστια οικονομική και διπλωματική ισχύ, το άλλο με συμβολική και κανονική ισχύ σε στρατηγικές ζώνες, αποφάσισαν να συνεργαστούν αντί να ανταγωνίζονται ή να… αδιαφορούν. Για πρώτη φορά μετά το 1054, Ρώμη και Κωνσταντινούπολη μιλούν με μία φωνή όχι μόνο για δόγματα, αλλά για παγκόσμια διακυβέρνηση, κλιματική δικαιοσύνη και ειρήνη σε εμπόλεμες ζώνες. Και αυτή η φωνή απευθύνεται σε 1,71 δισεκατομμύρια ανθρώπους – το μεγαλύτερο ενιαίο κοινωνικό σώμα που έχει απομείνει στον πλανήτη τη στιγμή που η Δύση χάνει το μονοπώλιο της ηθικής αφήγησης και η Ρωσία χρησιμοποιεί την Ορθοδοξία ως όπλο.Από εδώ και πέρα, ο Χριστιανισμός Θα έχει δύο κέντρα που κοιτάνε προς την ίδια κατεύθυνση. Και αυτό είναι, ίσως, η σημαντικότερη γεωπολιτική εξέλιξη του 2025…

ΠΗΓΕΣ vatican.va/content/leo-xiv/en/travels/2025/documents/20251129-dichiarazione-congiunta.html ec-patr.org/en/ vaticannews.va/en/vatican-city/news/2025-03/pontifical-yearbook-2025-priests-religious-statistics.html – World Population Review 2025 –  worldpopulationreview.com/country-rankings/eastern-orthodoxy-by-country – goarch.org/-/financial-statements.