Ο ατέλειωτος τραγέλαφος με έξοδα πάντα των… φορολογουμένων

Ακόμη δεν έστρωσαν την άσφαλτο, τη χαλάνε για να βρουν το δίκτυο του φυσικού αερίου! Άνοιξαν λοιπόν τρύπες κατά μήκος του οδοστρώματος, έξι μέχρι στιγμής, και βλέπουμε για τις επόμενες…

Στο δρόμο Σουρωτής-Βασιλικών, όπως και σε πολλούς άλλους ελληνικούς δρόμους, αποκαλύπτεται μια χρονίζουσα παθογένεια των δημοσίων έργων. Η έλλειψη συντονισμού. Οι αρμόδιοι φορείς στρώνουν φρέσκια άσφαλτο, μόνο για να την  τρυπήσουν λίγο αργότερα με κομπρεσέρ, αναζητώντας δίκτυα φυσικού αερίου, οπτικών ινών ή ύδρευσης. Αυτή η πρακτική δεν είναι μόνο αναποτελεσματική και αντίθετη σε νόμους και κανονισμούς, αλλά αποτελεί και χαρακτηριστικό παράδειγμα κακοδιαχείρισης. Δήμοι, περιφέρειες και εταιρείες δικτύων λειτουργούν χωρίς συνεργασία, με αποτέλεσμα τη σπατάλη πόρων που θα μπορούσαν να αξιοποιηθούν για τη βελτίωση υποδομών ή την κάλυψη άλλων αναγκών.

Το… μάθημα για μικρούς και μεγάλους

Ο τραγέλαφος κορυφώνεται σε δρόμους όπως αυτός έξω από σχολεία και το στάδιο Βασιλικών, στο Δήμο Θέρμης, όπου καθημερινά κινούνται δεκάδες γονείς και λεωφορεία γεμάτα μαθητές. Η φρέσκια άσφαλτος καταστρέφεται πριν καν ολοκληρωθεί η διαγράμμιση, δημιουργούνται εξογκώματα, σπαταλώνται πόροι, ενώ οι εργάτες με τα κομπρεσέρ μοιάζουν να κρύβουν ένα πικρό χαμόγελο για τη φάρσα στην οποία συμμετέχουν. Αυτή η αλυσίδα γεγονότων δεν είναι τυχαία. Οι εταιρείες διανομής φυσικού αερίου, σύμφωνα με νόμους όπως ο 4336/2015 για την απελευθέρωση της αγοράς, υποχρεούνται να επεκτείνουν τα δίκτυά τους. Ωστόσο, η έλλειψη κοινών χρονοδιαγραμμάτων με δήμους και περιφέρειες οδηγεί σε επικάλυψη εργασιών, σπατάλη δημοσίων κονδυλίων και κακοτεχνίες.

Γιατί δεν συνεννοούνται;

Η απάντηση βρίσκεται σε γραφειοκρατικά εμπόδια, ανεπαρκή νομοθεσία και έλλειψη ψηφιακών εργαλείων. Οι δήμοι και οι περιφέρειες ασφαλτοστρώνουν δρόμους με βάση τις προτεραιότητες της οδοποιίας, ενώ οι εταιρείες δικτύων λειτουργούν ανεξάρτητα, χωρίς πρόσβαση σε κοινά σχέδια υποδομών. Ο νόμος για τις εκσκαφές απαιτεί αποκατάσταση, αλλά τα «μπαλώματα» είναι συχνά πρόχειρα και μη ανθεκτικά, οδηγώντας σε νέες φθορές. Η Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας (ΡΑΕ) και το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας εποπτεύουν, αλλά η εφαρμογή των κανονισμών είναι χαλαρή, με καθυστερήσεις σε περιβαλλοντικές αδειοδοτήσεις. Επιπλέον, η απουσία εθνικού μητρώου υποδομών επιτρέπει αυτές τις επικαλύψεις.

Το κόστος της κακοδιαχείρισης

Σε αντίθεση με χώρες όπως η Γερμανία, όπου ψηφιακοί χάρτες (π.χ. GIS systems) εξασφαλίζουν συντονισμό, στην Ελλάδα τα έργα προχωρούν αποσπασματικά. Το αποτέλεσμα; Επαναλαμβανόμενες δαπάνες χιλιάδων ευρώ ανά χιλιόμετρο για ασφαλτοστρώσεις και επισκευές. Μια απλή ασφαλτοστρώση κοστίζει 20-50 ευρώ ανά τ.μ., ενώ οι εκσκαφές και τα μπαλώματα προσθέτουν αντίστοιχα ποσά. Σε μικρά έργα, οι απώλειες φτάνουν χιλιάδες ευρώ ανά έργο, χρήματα που στερούνται από σχολεία, πάρκα ή καλύτερη συντήρηση υποδομών. Αυτή η κακοδιαχείριση δεν περιορίζεται σε μεγάλα έργα με ευρωπαϊκά κονδύλια, αλλά αφορά και στην καθημερινότητα των πολιτών.

Λύσεις για να σπάσει ο κύκλος

Για να αντιμετωπιστεί αυτός ο φαύλος κύκλος, απαιτούνται:  Κοινά χρονοδιαγράμματα με υποχρεωτική συνεργασία μεταξύ δήμων, περιφερειών και εταιρειών. Επιβολή προστίμων και δήμευση εγγυήσεων για εταιρείες που δεν αποκαθιστούν σωστά τις εκσκαφές, όπως προβλέπει ο νόμος. Εθνικό πρωτόκολλο συντονισμού από το Υπουργείο Υποδομών, με δημόσια λογοδοσία. Ψηφιακά εργαλεία, όπως ένα εθνικό μητρώο υποδομών, για την αποφυγή επικαλύψεων.  Ενεργή συμμετοχή πολιτών, που πρέπει να καταγγέλλουν τέτοια φαινόμενα αντί να μένουν θεατές, αν και αυτοί τι να πρωτοκάνουν με τόσα που συμβαίνουν καθημερινά σε βάρος τους…