Με ένα νόμο, με ένα άρθρο…

«Θα σε πάω στα δικαστήρια» μια φράση που έχουμε ακούσει ή έχουμε πει και η οποία συνήθως συνοδεύεται από αναστεναγμό, διότι κι αυτός που το λέει κι αυτός που το ακούει γνωρίζει ότι η υπόθεση θα τραβήξει… χρόνια

Στη Θεσσαλονίκη, 15 και 16 Νοεμβρίου 2025, δικαστές και καθηγητές νομικής θα το  συζητήσουν ώστε να αλλάξει ο χρόνος απονομής δικαιοσύνης. Σε συνέδριο, που διοργανώνει η Ένωση Δικαστών και Εισαγγελέων Ελλάδας, σε ξενοδοχείο της πόλης, εστιάζει αποκλειστικά σε έναν νόμο. Τον 5221/2025 που φέρνει αλλαγές στον Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας, δηλαδή στους κανόνες που ρυθμίζουν τις πολιτικές δίκες, αυτές που αφορούν καθημερινά ζητήματα όπως χρέη, διαζύγια, συμβόλαια σπιτιών, αποζημιώσεις από τροχαία ατυχήματα ή διαφορές εργαζομένων με εργοδότες. Ο στόχος είναι να γίνουν οι δίκες πιο άμεσες και δίκαιες, με ταχύτερη εξέταση αντιρρήσεων και καλύτερη οργάνωση ώστε να τηρούνται και οι υποχρεώσεις της Ελλάδας στην Ευρωπαϊκή Σύμβαση των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, ειδικά άρθρο που μιλάει για δίκες που δεν πρέπει να καθυστερούν… υπερβολικά.

Ο παλιός και ο νέος

Ο νόμος 5221/2025, έχει πλήρη τίτλο «Παρεμβάσεις στον Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας – Τροποποιήσεις σχετικά με τη δημοσίευση διαθηκών – Τροποποιήσεις στο ρυθμιστικό πλαίσιο των ανακοπών κατά της αναγκαστικής εκτέλεσης με σκοπό την επιτάχυνση της εκδίκασης – Λοιπές διατάξεις αρμοδιότητας του Υπουργείου Δικαιοσύνης» και δημοσιεύτηκε στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως, τεύχος Α’ αριθμός 133, στις 28 Ιουλίου 2025. Κατέληξαν σε αυτόν ύστερα από δημόσια ηλεκτρονική συζήτηση,  ψηφίστηκε τον ίδιο μήνα και παρουσιάστηκε από τον υπουργό Δικαιοσύνης Γιώργο Φλωρίδη. Είναι συνέχεια παλιότερων αλλαγών, όπως ο νόμος 4842/2021 που έφερε γρηγορότερες δίκες και ψηφιακά εργαλεία. Σύμφωνα με την εξήγηση του νόμου, που ανέβηκε στο opengov.gr, οι αλλαγές στοχεύουν να βελτιώσουν την ταχύτητα εξέτασης εκκρεμών αντιρρήσεων σε υποθέσεις πχ πλειστηριασμών. Ενσωματώνουν επίσης προτάσεις από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή για την Αποτελεσματικότητα της Δικαιοσύνης. Στο συνέδριο, ειδικοί θα εξηγήσουν πώς αυτές οι αλλαγές δουλεύουν στην πράξη, βασισμένοι σε δικαστικές αποφάσεις και δοκιμές ψηφιακών συστημάτων από το 2024. Πχ παλιά, το να ενημερώσεις τον αντίδικό σου για την αγωγή σου – η διαδικασία της επίδοσης – μπορούσε να πάρει μήνες, εξαιτίας γραφειοκρατίας και καθυστερήσεων. Με τον νέο νόμο, μπαίνουν βελτιώσεις στις επιδόσεις με ηλεκτρονικά μέσα, όπως η πλατφόρμα e-Justice, που στέλνει ειδοποιήσεις  μέσω email ή μηνύματος στο κινητό, και ο δικαστής ελέγχει γρήγορα την αγωγή. Αν λείπει κάτι μικρό, όπως μια λεπτομέρεια σε χαρτί, σου δίνει δέκα μέρες να το διορθώσεις, αντί να ακυρώσει όλη την υπόθεση.

Κάθε αρχή και δύσκολη

Όπως λέει η εξήγηση του νόμου, αυτό «κόβει» τον χρόνο έναρξης μιας δίκης από μήνες σε εβδομάδες, ενώ προστατεύει και τα προσωπικά δεδομένα σύμφωνα με τον Γενικό Κανονισμό Προστασίας Δεδομένων. Στο συνέδριο θα παρουσιαστούν παραδείγματα από το Πρωτοδικείο Θεσσαλονίκης, όπου “παρόμοιες δοκιμές έχουν μειώσει τις καθυστερήσεις κατά 40% σε πειραματικές υποθέσεις, σύμφωνα με αριθμούς του Υπουργείου Δικαιοσύνης για το 2024”. Στην κανονική δίκη, δηλαδή στην τακτική διαδικασία, ο δικαστής τσεκάρει αμέσως αν η αγωγή είναι εντάξει και βάζει γρήγορα ημερομηνία ακρόασης, χωρίς τα παλιά κενά στο πρόγραμμα. Για μικρές υποθέσεις, τις «μικροδιαφορές»  π.χ. χρέος χιλίων ευρώ από απλήρωτο ενοίκιο ή επισκευή αυτοκινήτου προβλέπεται τώρα δίκη σε μία μόνο «συνάντηση» με λιγότερα βήματα και χωρίς γραπτές δηλώσεις μαρτύρων. Αν είναι μεγαλύτερη υπόθεση, όπως διαζύγιο με χρήματα και σπίτια, ο προκαταρκτικός έλεγχος επιτρέπει στον δικαστή να ζητήσει διόρθωση μικρών λαθών πριν ξεκινήσει η δίκη.

Μισό εκατομμύριο στο… περίμενε

Αυτές οι λύσεις είναι προτάσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και στοχεύουν σε πιο σύντομες εκδικάσεις όπως γράφει έκθεση του Υπουργείου για το 2024, όπου οι αναμονές ξεπέρασαν τις 500.000 υποθέσεις. θα παρουσιαστούν και αριθμοί από το Εφετείο Θεσσαλονίκης, αποδεικνύοντας ότι ο έλεγχος έχει σταματήσει χιλιάδες άχρηστες αναβολές. Για την έφεση – δηλαδή όταν χάνεις και θες να το ξαναδεί υψηλότερο δικαστήριο – παλιά γινόταν σχεδόν αυτόματα, προκαλώντας νέες καθυστερήσεις. Τώρα, με πιο αυστηρούς κανόνες του νόμου, χρειάζεσαι σοβαρό λόγο, όπως ξεκάθαρο λάθος του νόμου, και ο δικαστής αποφασίζει γρήγορα αν θα γίνει δεκτή, περιορίζοντας τις σελίδες στα έγγραφα για να μην πνίγονται τα δικαστήρια σε χαρτιά. Αυτό ισχύει και για άλλες προσφυγές. Το Υπουργείο Δικαιοσύνης υποστηρίζει ότι θα μειώσει τις άσκοπες εφέσεις κατά 30%, βελτιώνοντας τη θέση της Ελλάδας στις ευρωπαϊκές βαθμολογίες, όπου τώρα είναι χαμηλά λόγω… αργοπορίας. Επίσης όταν θα κερδίζεις μια δίκη, η εκτέλεση της απόφασης – δηλαδή πώς παίρνεις τα λεφτά ή τα πράγματα που σου χρωστάνε – γίνεται πιο απλή και γρήγορη. Παράλληλα, προστατεύονται και όσοι χρωστάνε, με το άρθρο 933 του Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας, μπορούν να σταματήσουν άδικο πλειστηριασμό σπιτιού ή αυτοκινήτου. Το Υπουργείο εξηγεί στην εισαγωγή του νόμου ότι αυτά ισορροπούν τα δικαιώματα του κερδισμένου και του χαμένου, αποτρέποντας υπερβολές, και μαζί με τα ψηφιακά εργαλεία μειώνουν το κόστος για όλους κατά 20-25%. Οι περισσότερες αλλαγές στον Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας ξεκινούν από 1ης Ιανουαρίου 2026, μετά από πιέσεις του Δικηγορικού κόσμου. Το μήνυμα είναι ξεκάθαρο, τουλάχιστον για το αρμόδιο υπουργείο, η δικαιοσύνη δεν πρέπει να είναι αργή για να είναι δίκαιη.

πηγές: https://commission.europa.eu/document/download/6741f4b2-6a10-44ba-b40c-97a5a38e6827_en – https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/TXT/?uri=CELEX:52024SC0808 – https://ministryofjustice.gr/?p=15859