Κι ύστερα ήρθαν οι μέλισσες κι είχαν το δηλητήριο-φάρμακο κατά του καρκίνου!

Το ταπεινό τσίμπημα  τους, που για πολλούς προκαλεί μόνο πόνο, μπορεί να κρύβει ένα μυστικό όπλο που θα αλλάξει την ανθρωπότητα…

Οι επιστήμονες έχουν στρέψει το βλέμμα τους στη μελιτίνη, την κύρια ουσία του δηλητηρίου της μέλισσας, που δείχνει να έχει τη δυνατότητα να καταστρέφει καρκινικά κύτταρα. Τα ευρήματα αυτά, αν και εντυπωσιακά, προέρχονται από εργαστηριακές έρευνες και όχι από δοκιμές σε ανθρώπους, κάτι που σημαίνει ότι η πορεία προς μια θεραπεία είναι ακόμη μακρά.

Μέλισσες και κηφήνες

Μια από τις πιο σημαντικές μελέτες δημοσιεύτηκε το 2020 στο περιοδικό Nature Precision Oncology από την δρ Κιάρα Ντάφι και την ομάδα της στο Ινστιτούτο Ιατρικής Έρευνας Harry Perkins στη Δυτική Αυστραλία. Οι ερευνητές συνέλεξαν δηλητήριο από 312 μέλισσες και κηφήνες από την Αυστραλία, την Ιρλανδία και την Αγγλία και το δοκίμασαν σε καρκινικά κύτταρα του μαστού, εστιάζοντας σε δύο επιθετικούς τύπους: τον τριπλά αρνητικό και τον HER2-εμπλουτισμένο. Τα αποτελέσματα ήταν εκπληκτικά. Η μελιτίνη, που αποτελεί το 50-60% του δηλητηρίου, κατέστρεψε αυτά τα καρκινικά κύτταρα μέσα σε μόλις 60 λεπτά, δημιουργώντας πόρους στις κυτταρικές τους μεμβράνες και οδηγώντας τα στον θάνατο. Τα υγιή κύτταρα παρέμειναν σχεδόν ανέπαφα. Επιπλέον, η μελιτίνη ανέστειλε τις χημικές οδούς που επιτρέπουν στα καρκινικά κύτταρα να πολλαπλασιάζονται, σταματώντας την εξάπλωσή τους μέσα σε 20 λεπτά.

Δεν παύει να είναι δηλητήριο

Οι ερευνητές διαπίστωσαν επίσης ότι, όταν η μελιτίνη συνδυάστηκε με το χημειοθεραπευτικό φάρμακο docetaxel, η δράση της ενισχύθηκε, βοηθώντας το φάρμακο να διεισδύσει καλύτερα στα καρκινικά κύτταρα.Η ιδέα ότι το δηλητήριο της μέλισσας μπορεί να έχει αντικαρκινικές ιδιότητες δεν είναι καινούρια. Μια μελέτη από το Πανεπιστήμιο του Ιλινόις, που δημοσιεύτηκε το 2004 στο Journal of Clinical Oncology, είχε ήδη δείξει ότι η μελιτίνη προκαλεί απόπτωση, δηλαδή προγραμματισμένο κυτταρικό θάνατο, σε καρκινικά κύτταρα διαφόρων τύπων, όπως του προστάτη και των ωοθηκών. Οι ερευνητές παρατήρησαν ότι η μελιτίνη, όταν χρησιμοποιείται μαζί με χημειοθεραπεία, αυξάνει την αποτελεσματικότητα των φαρμάκων, ανοίγοντας πόρους στις κυτταρικές μεμβράνες που επιτρέπουν καλύτερη διείσδυση.

Δεν δοκιμάστηκε σε ανθρώπους

Παράλληλα, μια μελέτη από το Πανεπιστήμιο του Ζάγκρεμπ στην Κροατία εξέτασε το δηλητήριο μαζί με άλλα προϊόντα μελισσών, όπως την πρόπολη, και διαπίστωσε ότι μπορούν να περιορίσουν την ανάπτυξη όγκων σε πειραματόζωα. Αυτά τα ευρήματα ενισχύουν την πεποίθηση ότι η μελιτίνη δεν είναι απλώς μια τοξική ουσία, αλλά ένα στοιχείο με στοχευμένη δράση κατά του καρκίνου. Όλα αυτά τα πειράματα έγιναν σε εργαστήρια ή σε ζώα, όχι σε ανθρώπους. Η μελιτίνη, αν και αποτελεσματική, μπορεί να είναι τοξική αν δεν χορηγηθεί με ακρίβεια, καθώς σε υψηλές δόσεις μπορεί να βλάψει υγιή κύτταρα.

Κλινικές μελέτες

Οι επιστήμονες δεν έχουν ακόμη βρει τον ιδανικό τρόπο χορήγησης – ίσως μέσω νανοσωματιδίων ή άλλων τεχνολογιών – ούτε έχουν καθορίσει ασφαλείς δόσεις για ανθρώπους. Επιπλέον, οι έρευνες δείχνουν ότι ενώ η μελιτίνη είναι πολλά υποσχόμενη, χιλιάδες ενώσεις που δείχνουν αποτελέσματα στο εργαστήριο αποτυγχάνουν να γίνουν θεραπείες. Οι κλινικές δοκιμές, που είναι απαραίτητες για να ελεγχθεί η ασφάλεια και η αποτελεσματικότητα σε ανθρώπους, δεν έχουν ακόμη ξεκινήσει. Οι επιστήμονες συνεχίζουν να μελετούν πώς η μελιτίνη μπορεί να ενισχυθεί και να γίνει πιο ασφαλής, ίσως συνδυάζοντάς την με υπάρχοντα φάρμακα ή χρησιμοποιώντας την σε στοχευμένες θεραπείες. Μέχρι να φτάσουμε σε μια κλινική εφαρμογή, η ελπίδα παραμένει ζωντανή, ίσως οι μικρές μέλισσες να μας δείξουν τον δρόμο για να νικήσουμε μια από τις μεγαλύτερες μάστιγες της ανθρωπότητας…

Πηγές:

Duffy, C., et al. (2020). Honeybee venom and melittin suppress growth factor receptor activation in HER2-enriched and triple-negative breast cancer. npj Precision Oncology, 4:24. https://doi.org/10.1038/s41698-020-00129-0[](https://www.nature.com/articles/s41698-020-00129-0)

Orsolic, N. (2012). Bee venom in cancer therapy. Cancer Metastasis Reviews, 31(1-2), 173-194. https://doi.org/10.1007/s10555-011-9339-3

Holle, L., et al. (2004). Melittin enhances chemotherapy effects in prostate and ovarian cancer cells. Journal of Clinical Oncology, 22(14_suppl), 7174. https://doi.org/10.1200/jco.2004.22.14_suppl.7174