Η πρώτη φορά που… πέθαναν

«Κάποιοι ένιωσαν να αιωρούνται πάνω από το σώμα τους, παρατηρώντας με ακρίβεια τις προσπάθειες ανάνηψης, όπως ένας 57χρονος που ανέφερε τον ήχο του απινιδωτή και τις κινήσεις των γιατρών, ενώ ήταν κλινικά νεκρός για περισσότερα από τρία λεπτά…»

Όταν η καρδιά σταματά και η αναπνοή σβήνει, ο χρόνος μοιάζει να παγώνει. Ωστόσο, για ορισμένους που επανέρχονται από το κατώφλι του κλινικού θανάτου, η εμπειρία δεν είναι σκοτάδι ή κενό, αλλά μια εκπληκτική σειρά από διαυγείς στιγμές που αμφισβητούν την κατανόησή μας για τη συνείδηση. Επιστημονικές μελέτες από κορυφαία πανεπιστήμια, όπως αυτές που δημοσιεύονται σε έγκριτα περιοδικά, αποκαλύπτουν τι βιώνουν οι άνθρωποι τη στιγμή που η ζωή τους φαίνεται να χάνεται, μόνο για να επιστρέψουν και να διηγηθούν ιστορίες που προκαλούν δέος.

Ζωντανές εμπειρίες

Η μελέτη AWARE I, υπό την καθοδήγηση του Dr. Sam Parnia, δημοσιευμένη στο περιοδικό Resuscitation το 2014, εξέτασε 2.060 ασθενείς σε νοσοκομεία των ΗΠΑ, του Ηνωμένου Βασιλείου και της Αυστραλίας, οι οποίοι υπέστησαν καρδιακή ανακοπή. Περίπου ένας στους δέκα από όσους επανήλθαν περιέγραψε «ζωντανές» εμπειρίες. Κάποιοι ένιωσαν να αιωρούνται πάνω από το σώμα τους, παρατηρώντας με ακρίβεια τις προσπάθειες ανάνηψης, όπως ένας 57χρονος που ανέφερε τον ήχο του απινιδωτή και τις κινήσεις των γιατρών, ενώ ήταν κλινικά νεκρός για πάνω από τρία λεπτά.

Νευρολογικό ή άλλο θέμα;

Η μελέτη AWARE II του 2022, επίσης στο Resuscitation, ανέλυσε 567 περιστατικά και κατέγραψε ότι το 20% των επιζώντων ανέφεραν βαθιά ηρεμία, οράματα φωτός ή την αίσθηση ότι ταξίδευαν μέσα από ένα τούνελ. Ορισμένοι περιέγραψαν μια ανασκόπηση της ζωής τους, με στιγμές να ξετυλίγονται σαν ταινία, συχνά φορτισμένες με συναισθήματα. Παράλληλα, η έρευνα του Πανεπιστημίου του Michigan υπό την Jimo Borjigin, δημοσιευμένη στο Proceedings of the National Academy of Sciences το 2023, έριξε φως στη νευρολογική πλευρά, παρατηρώντας τέσσερις ασθενείς που αποσυνδέθηκαν από μηχανική υποστήριξη. Δύο από αυτούς, που επανήλθαν στιγμιαία, ανέφεραν συναντήσεις με οικείες παρουσίες και οράματα φωτός, ενώ εγκεφαλογραφήματα αποκάλυψαν εκρήξεις κυμάτων γάμμα, που συνδέονται με υψηλή γνωστική δραστηριότητα, ακόμα και όταν η καρδιά είχε σταματήσει.

Δεν εξηγούνται… επιστημονικά

Αυτές οι εμπειρίες, συχνά γεμάτες γαλήνη και απουσία πόνου, σπάνια (μόλις 2%) περιλάμβαναν αισθήματα φόβου ή απομόνωσης. Οι επιστήμονες υποθέτουν ότι η υποξία ή η απελευθέρωση νευροδιαβιβαστών, όπως η ντοπαμίνη, μπορεί να πυροδοτεί αυτά τα φαινόμενα, αλλά η ακριβής αιτία παραμένει μυστήριο. Οι μελέτες, βασισμένες σε αυστηρά δεδομένα από νοσοκομεία και εργαστήρια, δείχνουν ότι η συνείδηση ίσως επιμένει για λίγα κρίσιμα δευτερόλεπτα ή λεπτά μετά τον κλινικό θάνατο, προκαλώντας ερωτήματα για τη φύση της ανθρώπινης ύπαρξης. Αυτοί που επέστρεψαν από το χείλος του θανάτου φέρνουν μαζί τους όχι μόνο την ανάσα της ζωής, αλλά και ιστορίες που αψηφούν την επιστημονική κατανόηση, αφήνοντας ανοιχτό το πεδίο για περαιτέρω έρευνα…

ΠΗΓΕΣ

AWARE I Study (2014)  Πηγή: Parnia, S., et al. (2014). AWARE—AWAreness during REsuscitation—A prospective study. Resuscitation, 85(12), 1799-1805.

AWARE II Study (2022)  Πηγή: Parnia, S., et al. (2022). AWAreness during REsuscitation II: A multi-center observational study of consciousness and awareness in cardiac arrest. Resuscitation, 191, 109903.

Borjigin, J., et al. (2023). Surge of neurophysiological activity in the dying brain. Proceedings of the National Academy of Sciences, 120(8), e2216268120.