Η επιχείρηση που γνωρίζει θεαματική… άνθηση

Η Ελλάδα έχει μόλις 20 κρεβάτια μακροχρόνιας φροντίδας ανά 100.000 κατοίκους, έναντι…1.400 στην Ολλανδία ή 1.250 στο Βέλγιο!

Οι ιδιωτικοί οίκοι ευγηρίας, τα πολυτελή γηροκομεία, οι κλινικές φροντίδας για ηλικιωμένους ξεφυτρώνουν… σαν μανιτάρια, συχνά σε απίθανα μέρη, σε πρώην πολυκαταστήματα μέχρι σε εθνικούς δρόμους. Η ζήτηση είναι μεγάλη, καθώς η Ελλάδα, με έναν από τους πιο γερασμένους πληθυσμούς στην Ευρώπη, αντιμετωπίζει οξύ δημογραφικό πρόβλημα. Σύμφωνα με την Eurostat, η χώρα μας έχει μόλις 20 κρεβάτια μακροχρόνιας φροντίδας ανά 100.000 κατοίκους, έναντι 1.400 στην Ολλανδία ή 1.250 στο Βέλγιο.

Απέραντο γηροκομείο η… Ελλάς

Η έλλειψη δημόσιων υποδομών, ειδικά για χρόνιες παθήσεις ή αποκατάσταση, σπρώχνει τις οικογένειες σε λύσεις υψηλού κόστους από 650 ως 2.000 ευρώ μηνιαίως για υπηρεσίες όπως φροντίδα για Alzheimer, φυσικοθεραπεία ή 24ωρη νοσηλεία. Παρά την ελληνική παράδοση που ήθελε τους ηλικιωμένους να φροντίζονται στο σπίτι από τα παιδιά τους, οι κοινωνικοοικονομικές κρίσεις, η μετανάστευση και οι απαιτητικές συνθήκες εργασίας έχουν αλλάξει το τοπίο. Για όσους δεν μπορούν να αντέξουν το κόστος, οι επιλογές περιορίζονται σε ελάχιστες δομές, οι οποίες συχνά είναι υποστελεχωμένες και υποχρηματοδοτούμενες. Οι ηλικιωμένοι σε αυτές τις περιπτώσεις βασίζονται σε πενιχρές συντάξεις ή στο Επίδομα Κοινωνικής Αλληλεγγύης για Ασφαλισμένους Ηλικιωμένους (360 ευρώ μηνιαίως, σύμφωνα με τον Νόμο 4387/2016), που ωστόσο δεν επαρκεί για αξιοπρεπή διαβίωση. Η δε πολιτική της πολιτείας για τους ηλικιωμένους, όπως λένε και οι ειδικοί, παραμένει… περιορισμένη.

Γίναμε… Ευρωπαίοι

Μελέτες του Εθνικού Κέντρου Κοινωνικών Ερευνών δείχνουν ότι οι οικογένειες αδυνατούν να ανταπεξέλθουν στις ανάγκες ηλικιωμένων με προβλήματα υγείας. Η στροφή σε οίκους ευγηρίας, παρόλο που συχνά συνοδεύεται από ενοχές, γίνεται αναπόφευκτη. Ωστόσο, καμία από αυτές τις δομές δεν είναι συμβεβλημένη με τον ΕΟΠΥΥ αν και η χώρα μας είναι ένας από τους πιο «γερασμένους» πληθυσμούς στην Ευρώπη και αντιμετωπίζει οξύ δημογραφικό πρόβλημα, με την αναλογία ηλικιωμένων να… αυξάνεται. Σύμφωνα  δε με το Εθνικό Κέντρο Κοινωνικών Ερευνών (ΕΚΚΕ), οι οικογένειες συχνά αδυνατούν να ανταπεξέλθουν στις ανάγκες ηλικιωμένων με χρόνιες παθήσεις, όπως άνοια ή κινητικά προβλήματα ενώ οι οίκοι ευγηρίας λένε ότι προσφέρουν εξειδικευμένες ιατρικές υπηρεσίες, φυσικά με έξτρα χρήματα της φιλοξενίας.

Παρέμβαση Μελέτη με… μελέτες

Η ευρωβουλευτής της ΝΔ, Ελεονώρα Μελέτη, στην ολομέλεια του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στο Στρασβούργο, έθεσε το ζήτημα τονίζοντας ότι «κανείς δεν ονειρεύεται τα γηρατειά του σε μια μονάδα φροντίδας. Όλοι θέλουμε να γεράσουμε στο σπίτι μας, ανάμεσα σε ανθρώπους που μας ξέρουν με το μικρό μας όνομα». Ως εισηγήτρια για τη μείωση του χάσματος στη φροντίδα (!) τόνισε την ανάγκη για… αποϊδρυματοποίηση. Η πρότασή της για ένα ευρωπαϊκό μοντέλο φροντίδας βασίζεται στην κοινωνική ένταξη, με έμφαση στην κατ’ οίκον φροντίδα, την ενίσχυση επαγγελματιών και άτυπων φροντιστών – κυρίως γυναικών – και τη στήριξη οικογενειών. Πρότεινε ένα ολοκληρωμένο σχέδιο δράσης που αξιοποιεί καλές πρακτικές κατευθύνοντας πόρους σε λύσεις που ενισχύουν την ποιότητα ζωής. Αν κρίνουμε από τη γραφειοκρατία και τις προτεραιότητες της ΕΕ μέχρι το σχέδίο να υιοθετηθεί μάλλον θα έχουμε… γεράσει

Μικτά κλιμάκια ελέγχου και εποπτείας

Η ανεπαρκής εποπτεία των ιδιωτικών δομών  -η οποία αποκαλύφθηκε κυρίως στην εποχή της πανδημίας-  και οι ελλείψεις σε προσωπικό, συχνά ταλαιπωρούν ή… βασανίζουν τους φιλοξενούμενους. Έκθεση του Υπουργείου Υγείας υπογραμμίζει την έλλειψη πιστοποίησης ISO σε πολλές μονάδες, ενώ καταγγελίες για κακομεταχείριση ή αμέλεια, όπως αυτές που κατέγραψε ο Συνήγορος του Πολίτη, πλήττουν την αξιοπρέπεια όλων, ηλικιωμένων, φροντιστών και πολιτείας. (Το Υπουργείο Υγείας, μέσω των Περιφερειακών Υπηρεσιών Υγείας είναι αρμόδιο για την αδειοδότηση και την εποπτεία. Οι έλεγχοι περιλαμβάνουν επιθεωρήσεις όπως ορίζονται από τον νόμο 2345/1995 και τις σχετικές υπουργικές αποφάσεις. Επίσης οι Υπηρεσίες Κοινωνικής Πρόνοιας των Περιφερειών διενεργούν ελέγχους  όπως η ποιότητα των εγκαταστάσεων, η επάρκεια του προσωπικού και η τήρηση των κανονισμών υγιεινής).

Σε κάθε περίπτωση η αύξηση των ιδιωτικών γηροκομειων αντανακλά κυρίως την απουσία ολοκληρωμένης πολιτικής για την τρίτη ηλικία που με την αύξηση του προσδόκιμου θα παραταθεί ακόμη περισσότερο. Οι οικογένειες πολλές φορές αντιμέτωπες με μια αδιέξοδη κατάσταση, στρέφονται σε αυτή στη λύση του ιδιωτικού τομέα τον οποίο σαφώς -όπως αποδεικνύεται από κατα καιρούς εισαγγελικές έρευνες- και θα έπρεπε να εποπτεύει ή και να ενισχύει καλύτερα το υπουργείο υγείας ή όποιο άλλο υπουργείο οικογένειας, κοινωνικής ασφάλισης, ανάπτυξης, ανθρωπιάς κλπ είναι συναρμόδιο για τη χορήγηση και την… αφαίρεση αδειών.

@karapanagiotidu 

Πηγές -Eurostat, Healthcare Resources – Beds (2023) -Εθνικό Κέντρο Κοινωνικών Ερευνών (ΕΚΚΕ) -Μελέτες για τη Γήρανση του Πληθυσμού -Υπουργείο Υγείας, Εγκύκλιος για Μονάδες Φροντίδας Ηλικιωμένων (2023) -Συνήγορος του Πολίτη