Η Ελλάδα στο τιμόνι της ΕΕ για ποιους θα αλλάξει… ρότα;

Ίσως θα βόλευε γραφείο της ευρωπαϊκής προεδρίας για το 2027 να συσταθεί ΚΑΙ στη Θεσσαλονίκη, όπως συμβαίνει με το πρωθυπουργικό…

«Με σχέδιο και σωστή προετοιμασία η Ελλάδα θα ηγηθεί της Ευρώπης το 2027» είπε βουλευτής της Α΄Θεσσαλονίκης κατά τη διάρκεια της συζήτησης του νομοσχεδίου για τη δημιουργία του Γραφείου της Ελληνικής Προεδρίας στο Υπουργείο Εξωτερικών στην Αθήνα. Ο Δημήτρης Κούβελας έκανε λόγο για τη χώρα μας -χωρίς ιδιαίτερες αναφορές στη Θεσσαλονίκη και στην Μακεδονία- που θα κληθεί να καθοδηγήσει τις συζητήσεις για κρίσιμα ευρωπαϊκά αλλά και… βαλκανικά ζητήματα, από την άμυνα και την ενεργειακή ασφάλεια, μέχρι τη διεύρυνση στα Δυτικά Βαλκάνια και τον νέο ευρωπαϊκό προϋπολογισμο. Στη συζήτηση του νομοσχεδίου για την ίδρυση γραφείου ευρωπαικής προεδρίας κόστους 20.000.000 ευρώ, βουλευτές της αντιπολίτευσης υπενθύμισαν ότι η Προεδρία του 2027 θα ξεκινήσει μόλις λίγες εβδομάδες μετά τις εθνικές εκλογές που, σύμφωνα με το πιο πιθανό σενάριο, θα γίνουν την άνοιξη εκείνης της χρονιάς. Αν η χώρα μπει σε παρατεταμένη προεκλογική περίοδο ή, χειρότερα, σε διαδοχικές εκλογικές αναμετρήσεις για την επίτευξη αυτοδυναμίας, η νέα κυβέρνηση θα έχει λιγότερο από τρεις μήνες για να παραλάβει το τιμόνι που απαιτεί εκατοντάδες συμβούλια, χιλιάδες τεχνικές συναντήσεις και δεκάδες άτυπες συνόδους (που ελπίζουμε αρκετές να γίνουν και στην κεντρική Μακεδονία)

Δύο πεπόνια στην ίδια μασχάλη

«Μπορεί να βρεθούμε να προεδρεύουμε ενώ ακόμη μετράμε ψήφους», είπε χαρακτηριστικά βουλευτής του ΠΑΣΟΚ ενώ από την πλευρά του ΣΥΡΙΖΑ ακούστηκε ότι οι προτεραιότητες που προβάλλει η κυβέρνηση είναι υπερβολικά προσανατολισμένες σε άμυνα και ενέργεια, ενώ αγνοούν το δημογραφικό, την ακρίβεια και την φτώχεια που μαστίζουν την ελληνική κοινωνία. Τα 20 εκατομμύρια ευρώ που προβλέπονται για τα δύο χρόνια προετοιμασίας και διεξαγωγής θεωρήθηκαν από πολλούς υπερβολικά, ειδικά όταν η χώρα εξακολουθεί να έχει ανοιχτά μέτωπα στην υγεία, την παιδεία και τις φυσικές καταστροφές. Ζητήθηκε λεπτομερής κατάλογος δαπανών και δέσμευση ότι δεν θα υπάρξουν υπερβάσεις όπως συνέβη σε διοργανώσεις άλλων χωρών. Την ίδια ώρα αρκετοί Ευρωπαίοι αξιωματούχοι και διπλωμάτες δεν κρύβουν μια ήσυχη… ανησυχία που δεν έχει να κάνει με το αν η Ελλάδα θα είναι έτοιμη ή όχι, αλλά με το τι ακριβώς θα θελήσει να πετύχει. Αν η Αθήνα επιλέξει να κάνει σημαία την περαιτέρω στρατιωτικοποίηση αναρωτιούνται αν κινδυνεύει να διχάσει την Ένωση ακριβώς τη στιγμή που η Γαλλία και η Γερμανία ψάχνουν τρόπο να επαναφέρουν την ισορροπία και τη στρατηγική αυτονομία.

Ηγέτιδα της Ευρώπης ή Θέρετρο των Βρυξελλών;

Βρυξελλιώτες εδώ και λίγο καιρό συζητάνε ότι μια ελληνική Προεδρία που θα εστιάσει αποκλειστικά σε αγωγούς, LNG, εξοπλισμούς και γεωπολιτική ισχύος μπορεί να βρεθεί εντελώς εκτός κλίματος, να θεωρηθεί «παρωχημένη» και να χάσει την ευκαιρία να ηγηθεί σε θέματα που θα είναι πραγματικά καυτά το 2027, δηλαδή την αναθεώρηση του Συμφώνου Σταθερότητας, τη νέα διεύρυνση (Ουκρανία, Μολδαβία, Δυτικά Βαλκάνια), την ολοκλήρωση της Πράσινης Συμφωνίας και την κοινωνική αναθεώρηση. Για τα δε Σκόπια αλλά και για τα Τίραννα η ελληνική Προεδρία είναι η τελευταία μεγάλη ευκαιρία πριν το 2030 για να ξεκλειδώσουν οριστικά οι ενταξιακές τους διαπραγματεύσεις. Να θυμίσουμε ότι η Ουγγαρία το δεύτερο εξάμηνο του 2024 τις μπλόκαρε με κάθε τρόπο, η Πολωνία είναι απασχολημένη με την Ουκρανία, η Κύπρος το 2026 θα έχει το δικό της βέτο για την Τουρκία. Μένει η Ελλάδα. Και η Ελλάδα, λένε, είναι η μόνη χώρα που μπορεί ταυτόχρονα να μιλήσει στη Γαλλία, στη Γερμανία και στην Ολλανδία με αξιοπιστία και να πει «τώρα ή ποτέ» για τα Δυτικά Βαλκάνια.

Τα δικά μας, δικά… τους

Στα Σκόπια κυκλοφορεί ήδη η φράση «η ελληνική Προεδρία είναι η δική μας Προεδρία». Στα δε Τίρανα ο Ράμα σύμφωνα με πληροφορίες έχει πει σε Ευρωπαίους ηγέτες ότι αν η Αθήνα δεν κλείσει το πακέτο διεύρυνσης το 2027, τότε η Αλβανία θα στραφεί οριστικά αλλού, εννοώντας Τουρκία, Κίνα, Αραβικά Εμιράτα. Στο Βελιγράδι, παρότι επίσημα η Σερβία κρατά ίσες αποστάσεις, ανώτεροι αξιωματούχοι παραδέχονται ότι μια επιτυχημένη ελληνική προεδρία είναι η μόνη που μπορεί να βγάλει τη Σερβία από το ρωσικό περιβόλι χωρίς να χάσει το Κόσοβο στο τραπέζι. “Αν η Ελλάδα το 2027 δεν τολμήσει να κλείσει η διεύρυνση, τότε θα κατηγορηθεί από όλες τις γειτονικές χώρες ότι έχασε την ιστορική ευκαιρία να γίνει η πραγματική περιφερειακή ηγέτιδα δύναμη”. Έτσι, ενώ εδω η συζήτηση γίνεται ακόμη για το αν θα είμαστε «έτοιμοι» στα Βαλκάνια έχει ήδη ξεκινήσει μια εντελώς διαφορετική συζήτηση, “αν η Ελλάδα το 2027 θα είναι ο καταλύτης που θα ολοκληρώσει τη διεύρυνση ή απλώς ένα ακόμη ευρωπαϊκό κράτος που θα κοιτάξει μόνο το δικό του συμφέρον και θα αφήσει την περιοχή να βράζει για άλλη μια δεκαετία”.

Είναι πολλά τα λεφτά «Άρη» (θεέ του πολέμου)

Κι υπάρχει ακόμα μία οπτική, η πιο… σιωπηλή ίσως και η πιο κυνική σε κλειστά δείπνα και σε γραφεία μεγάλων επιχειρήσεων. Εκεί, άνθρωποι που κινούν δισεκατομμύρια σε ενέργεια, logistics, άμυνα και τεχνολογία, βλέπουν την προεδρία του 2027 όχι ως «εθνική ευκαιρία» ή «ιστορικό στοίχημα», αλλά ως το μεγαλύτερο business event που έχει φιλοξενήσει ποτέ η χώρα. Μιλάνε ήδη ανοιχτά για «το ελληνικό Νταβός ×10». Αμέτρητοι υπουργοί, εκατοντάδες CEOs, δεκάδες χιλιάδες συνοδοί, lobbyists, δημοσιογράφοι, αναλυτές κ.α. θα βρίσκονται στην Ελλάδα για έξι ολόκληρους μήνες. Οι δε άτυπες σύνοδοι θα γίνουν σε Σαντορίνη, Κρήτη, Ρόδο, Κέρκυρα, Μετέωρα, Δελφούς. Για Θεσσαλονίκη όπως είπα δεν ακούγεται κάτι σχετικό, τουλάχιστον μέχρι στιγμής. Ήδη κυκλοφορούν φάκελοι και προτάσεις για το ποιοι θα πάρουν τα συμβόλαια catering, security, μεταφορών, τηλεπικοινωνιών, ενοικίασης σκαφών και ελικοπτέρων. Υπάρχουν εταιρείες που αγοράζουν ξενοδοχεία και χώρους μόνο και μόνο επειδή «το 2027 θα είναι sold out από τώρα». Ταυτόχρονα, η ίδια αυτή οπτική φέρνει και τον κίνδυνο, αν η προεδρία μας γίνει φιέστα  σε φόντο για instagram posts και για συμβόλαια δισεκατομμυρίων πίσω από κλειστές πόρτες, τότε η χώρα μας θα επιβεβαιώσει  την εικόνα που υποτίθεται πολεμάει να ξορκίσει εδώ και χρόνια. Αυτή της χώρας που πουλάει κυρίως ήλιο, θάλασσα και γλέντια Μυκόνου. Κι αυτή η οπτική, όσο κι αν δεν λέγεται δημόσια, θα είναι εκείνη που τελικά θα καθορίσει αν το εξάμηνο του 2027 θα μείνει στην ιστορία ως η στιγμή που η Ελλάδα έγινε πραγματικά ευρωπαϊκή δύναμη ή όχι…

Πώς τα πήγαμε τις άλλες φορές;

Για την ιστορία ετοιμαζόμαστε για έκτη φορά να αναλάβουμε την Προεδρία του Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης το δεύτερο εξάμηνο του 2027, σχεδόν σαράντα πέντε χρόνια μετά την πρώτη θητεία. Η χώρα μας έχει καθίσει στην προεδρική καρέκλα άλλες πέντε φορές. Το 1983, επί κυβερνήσεως Ανδρέα Παπανδρέου που εστίασε σε οικονομική ανάκαμψη και την κοινωνική διάσταση της τότε Ευρωπαϊκής Κοινότητας, σηματοδοτώντας την είσοδο της Ελλάδας ως ισότιμου μέλους. Το 1988, ξανά με τον Ανδρέα Παπανδρέου αρχικά και στη συνέχεια με τις κυβερνήσεις Τζαννετάκη και Μητσοτάκη, προώθησε θέματα περιφερειακής ανάπτυξης, εν μέσω πολιτικής αστάθειας. Το 1994 πάλι με Ανδρέα Παπανδρέου, η Προεδρία ήταν περισσότερο συμβολική και περιορίστηκε σε διαδικαστικά ζητήματα. Το 2003, με πρωθυπουργό τον Κώστα Σημίτη υπεγράφη η Συνθήκη Προσχώρησης των δέκα νέων κρατών μελών και εγκαινιάστηκε η Συνταγματική Συνθήκη. Το πρώτο εξάμηνο του 2014, στην καρδιά της οικονομικής κρίσης και με πρωθυπουργό τον Αντώνη Σαμαρά, η Προεδρία χαρακτηρίστηκε από εξαιρετική οργάνωση ενώ η χώρα βρισκόταν σε μνημόνια και η Ευρώπη την αντιμετώπιζε ως… «μαύρο πρόβατο».