Φλεγόμενη Ελλάδα 2025: Το «ταμείο» της καταστροφής

Το 90% των πυρκαγιών οφείλεται σε ανθρώπινη δραστηριότητα, με το ηλεκτρικό δίκτυο να παίζει κεντρικό ρόλο σε πολλές περιπτώσεις.

Για δεύτερη συνεχή χρονιά, η πυρομετεωρολογική ομάδα FLAME από το Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών και το WWF Ελλάς, το Παγκόσμιο Ταμείο για τη Φύση παρουσίασαν από κοινού μια ολοκληρωμένη ανασκόπηση της αντιπυρικής περιόδου του 2025.

Η ανάλυση καλύπτει τις μεγαλύτερες πυρκαγιές, τις κλιματικές συνθήκες και το συνολικό αποτύπωμα των φωτιών, καταλήγοντας σε συμπεράσματα και προτάσεις για το μέλλον. Η χρονιά κατατάσσεται στις πέντε χειρότερες των τελευταίων 20 ετών, από το 2006 έως το 2025, τόσο λόγω των καμένων εκτάσεων όσο και του αριθμού των πυρκαγιών. Συγκεκριμένα, κάηκαν 478.280 στρέμματα, με αύξηση 39% στα χαρτογραφημένα περιστατικά σύμφωνα με το EFFIS (European Forest Fire Information System – Ευρωπαϊκό Σύστημα Πληροφοριών Δασικών Πυρκαγιών) σε σχέση με τον μέσο όρο των προηγούμενων ετών. Αν προσθέσουμε και μικρότερες φωτιές που δεν καταγράφηκαν εκεί, η πραγματική έκταση ξεπερνά τα 500.000 στρέμματα.

Λάθος μέτρηση;

Παρά την τάση του υπουργείου Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας να μετράει μόνο τα… ώριμα δάση, όπως σημειώνουν στην έκθεση, η αλήθεια είναι ότι επηρεάστηκαν πάνω από 290.000 στρέμματα δασικής βλάστησης, ενώ 130.000 στρέμματα κάηκαν ξανά μέσα σε λιγότερα από 20 χρόνια, κυρίως σε περιοχές όπως η Χίος, η Ανατολική Αττική, τα Κύθηρα και η Ζάκυνθος, όπου η φυσική αναγέννηση είναι πλέον δύσκολη. Σε περιφερειακό επίπεδο, και με βάση ιστορική σύγκριση των δεδομένων κάθε περιοχής ξεχωριστά από το 2006 και μετά, η Ήπειρος σημείωσε ρεκόρ (δηλαδή τη χειρότερη επίδοση ever για την περιοχή) με 68.860 στρέμματα, το Βόρειο Αιγαίο κατέγραψε τη δεύτερη χειρότερη επίδοσή του με 143.580 στρέμματα, ενώ η Δυτική Ελλάδα σημείωσε την τρίτη χειρότερη επίδοσή του με 59.540 στρέμματα. Αυτό σημαίνει ότι, παρόλο που το Βόρειο Αιγαίο είχε μεγαλύτερη απόλυτη έκταση καμένων εκτάσεων το 2025, η ιστορική του σύγκριση το τοποθετεί ως δεύτερο χειρότερο έτος για την περιοχή, όχι πρώτο.

Που να μην τις… προστατεύαμε

Επιπλέον, 16 προστατευόμενες περιοχές υπέστησαν ζημιές συνολικά 116.770 στρεμμάτων, με οκτώ από αυτές να ανήκουν στο δίκτυο Natura 2000 (Δίκτυο Προστατευόμενων Περιοχών της Ευρωπαϊκής Ένωσης). Ιδιαίτερα κρίσιμη ήταν η πυρκαγιά στον Φενεό της Κορινθίας, όπου χάθηκαν δάση ελάτης χωρίς μηχανισμούς αυτο-αναγέννησης. Οι πυρομετεωρολογικές συνθήκες ήταν ως επί το πλείστον κανονικές, αλλά με έντονες εξάρσεις σε περιοχές όπως η Ήπειρος, η Δυτική Ελλάδα, η Ανατολική Μακεδονία-Θράκη και τα Ιόνια Νησιά, όπου οι ημέρες υψηλού κινδύνου διπλασιάστηκαν. Οι εκπομπές άνθρακα κατέλαβαν την έβδομη θέση από το 2003, ενώ οι κοινωνικές και οικονομικές συνέπειες περιλαμβάνουν έναν νεκρό, πάνω από 60 τραυματίες, καταστροφές σε σπίτια και υποδομές, με το κόστος αποκατάστασης να ξεπερνά τα 165 εκατομμύρια ευρώ. Η άγρια ζωή υπέστη σοβαρές απώλειες, ειδικά σε είδη όπως ερπετά και ασπόνδυλα που δεν μπορούν να διαφύγουν εύκολα.

Καλώδια κι άλλα… σπινθηροβόλα

Ένα από τα πιο ανησυχητικά ευρήματα είναι ότι έξι στις δέκα μεγάλες πυρκαγιές, που ευθύνονται για το 55% των καμένων εκτάσεων, ξεκίνησαν από βλάβες στο δίκτυο ηλεκτρικής ενέργειας, όπως πυλώνες και καλώδια του ΔΕΔΔΗΕ.  Αυτό μεταφράζεται σε περίπου 263.000 στρέμματα, ξεπερνώντας ακόμα και περιπτώσεις εμπρησμού ή αμέλειας, όπως επιβεβαιώνει έρευνα του Reuters βασισμένη σε πορίσματα της Πυροσβεστικής. Σε 41 διερευνημένες φωτιές, 15 αποδίδονται σε σπινθήρες από ελαττωματικά καλώδια. Το EFFIS, από την άλλη, καταγράφει περίπου 475.000 στρέμματα καμένων εκτάσεων χωρίς να αποδίδει αίτια σε συγκεκριμένους φορείς όπως ο ΔΕΔΔΗΕ, καθώς βασίζεται σε δορυφορικά δεδομένα και γενικές κατηγορίες από εθνικές αρχές. Το Bulletin of the Atomic Scientists (Περιοδικό Bulletin of the Atomic Scientists) τονίζει ότι πάνω από το 90% των πυρκαγιών οφείλεται σε ανθρώπινη δραστηριότητα, με το ηλεκτρικό δίκτυο να παίζει κεντρικό ρόλο σε πολλές περιπτώσεις. Η κριτική στρέφεται στη ΔΕΗ  και τον ΔΕΔΔΗΕ για έλλειψη συντήρησης, όπως υπογειοποίηση καλωδίων και αποψιλώσεις, παρά τα κονδύλια από το Ταμείο Ανάκαμψης!  Το σχέδιο  για 2026-2030 προβλέπει επενδύσεις 4,79 δισεκατομμυρίων ευρώ σε 204 έργα, με 284 εκατομμύρια ειδικά για ενίσχυση γραμμών σε δασικές περιοχές. Ωστόσο, καθυστερήσεις αφήνουν τη χώρα ευάλωτη.

Με αίτηση τα πορίσματα και… υπομονή

Το Πυροσβεστικό Σώμα συντάσσει πορίσματα, αλλά δεν τα δημοσιεύει online και οι πολίτες μπορούν να τα ζητήσουν μέσω αιτήσεων στο fireservice.gr ή gov.gr, βασισμένοι σε νόμους διαφάνειας. Πάντως παρά τις δυσκολίες, υπήρξαν και θετικά σημεία όπως καλύτερη διερεύνηση με υψηλότερο ποσοστό συλλήψεων, χρήση δορυφορικών δεδομένων, αποτελεσματική αρχική απόκριση και νυχτερινές επιχειρήσεις, καθώς και κινητοποίηση εθελοντών. Για το μέλλον, δηλαδή του χρόνου το καλοκαίρι, χρειάζεται ολιστική στρατηγική με έμφαση στη μείωση ανθρωπογενών αιτίων, ενημέρωση πολιτών, τοπικά σχέδια πρόληψης, επιστημονική διαφάνεια και αξιολόγηση δράσεων. Χωρίς αυτά, ο κίνδυνος επανάληψης παραμένει, ειδικά με την κλιματική αλλαγή να εντείνει τα φαινόμενα.

Τι ακριβώς περιλαμβάνει η ανασκόπηση

Η πλειονότητα των δεδομένων αφορά δασικές και δασοσκεπείς εκτάσεις, όπως τα 478.280 στρέμματα συνολικά καμένων (με πάνω από 290.000 στρέμματα δασικής βλάστησης), οι πυρκαγιές σε προστατευόμενες περιοχές (116.770 στρέμματα), οι διπλοκαμένες περιοχές (130.000 στρέμματα), και οικολογικές απώλειες. Το EFFIS (European Forest Fire Information System – Ευρωπαϊκό Σύστημα Πληροφοριών Δασικών Πυρκαγιών) καταγράφει κυρίως δασικές φωτιές, με 451.203 στρέμματα δασικών/δασοσκεπών και μόνο 24.195 στρέμματα σε άλλους τύπους βλάστησης (π.χ. θαμνώδεις εκτάσεις, καλλιέργειες). Ωστόσο περιλαμβάνει και ευρύτερες συνέπειες, όπως κοινωνικές και οικονομικές επιπτώσεις, μία ανθρώπινη απώλεια, πάνω από 60 τραυματίες, καταστροφές σε σπίτια και κρίσιμες υποδομές (π.χ. δίκτυα κοινής ωφέλειας, με κόστος αποκατάστασης πάνω από 165 εκατομμύρια ευρώ). Αυτά δείχνουν ότι ορισμένες πυρκαγιές επεκτάθηκαν ή επηρέασαν αστικές/ημι-αστικές περιοχές, αλλά τα στοιχεία δεν εστιάζουν σε αστικές φωτιές καθαυτές παραμένουν συνδεδεμένα με τις δασικές πυρκαγιές

ΠΗΓΕΣ https://fireweather.eu/analyses/fire-season-review-2025/https://www.wwf.gr/en/?20142366/Review-of-the-2025-Fire-Season-by-WWF-Greece-and-the-FLAME-Group-of-the-National-Observatory-of-Athenshttps://forest-fire.emergency.copernicus.eu/apps/effis.statistics/estimates/GRChttps://www.reuters.com/business/energy/how-greeces-neglected-power-grid-fuels-wildfire-destruction-2025-09-24/https://thebulletin.org/2025/08/a-perfect-firestorm/https://energypress.eu/hedno-presents-e4-79bln-network-development-plan-for-2026-30/https://www.fireservice.gr/synola-dedomenon