FAMAGUSTA: Η τραγική ιστορία της Αμμοχώστου στη νέα σειρά του MEGA (VIDEO)

Πως η «Γαλλική Ριβιέρα» της Κύπρου μετατράπηκε σε μία «πόλη φάντασμα»;

21 Ιανουαρίου 2024, 08:00 UPD: 21 Ιανουαρίου 2024, 12:48

Μοιραστείτε αυτό το άρθρο

Με αφορμή την πρεμιέρα της νέας σειράς του Αντρέα Γεωργίου, που κάνει πρεμιέρα σήμερα Κυριακή 21 Ιανουαρίου στις 21:00 στον MEGA, θα δούμε την ιστορία της Αμμοχώστου στην Κύπρο και την εισβολή από τους Τούρκους το 1974.

Είναι η πρώτη φορά που στην μικρή οθόνη θα γίνει προσπάθεια να αποτυπωθεί το μελανό αυτό κομμάτι της ιστορίας της Κύπρου. Το τρίδυμο των επιτυχιών, Αντρέας Γεωργίου, Βάνα Δημητρίου, Κούλλης Νικολάου , ετοίμασαν μια σειρά βασισμένη στην εισβολή των Τούρκων το 1974 συνδέοντας εκείνη την εποχή με το σήμερα.

Ύστερη αρχαία ιστορία

Αρχικά, το 294 π.Χ η πόλη είχε την ονομασία « Αρσινόη» από το όνομα της βασίλισσας Αρσινόης Β’ Φιλαδέλφου, της διάσημης Ελληνίδας βασίλισσας της Αιγύπτου των Ελληνιστικών χρόνων. Στην συνέχεια με αφορμή τις μεγάλες αμμουδιές και παραλίες που περιτριγύριζαν την πόλη, της δόθηκε το όνομα «Αμμόχωστος», που σημαίνει κρυμμένοι στην άμμο. Το λατινικό όνομα της πόλης, «Famagusta», προέρχεται από τους Φράγκους και είναι μια παραφθορά του ονόματος «Αμμόχωστος».

Είναι μια από τις πιο παλιές πόλεις της Κύπρου, καθώς χτίστηκε κατά τον 3ο π.Χ. αιώνα από τους Πτολεμαίους. Λόγω της θέσης της, κατάφερε να γίνει η βάση της οικονομίας του κράτους των Λουζινιανών, ο κυριότερος διαμετακομιστικός σταθμός για όλο το εμπόριο της Eυρώπης με την Aνατολή και το κυριότερο λιμάνι. Στην περίοδο της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας συνέχισε να ακμάζει οικονομικά. Επιπλέον ο αυτοκράτορας Ιουστινιανός, για να τιμήσει την πόλη, από την οποία καταγόταν η γυναίκα του Θεοδώρα, δώρισε πολλά πλούτισε με πολλά κτίρια, ενώ οι κάτοικοι, για να εκφράσουν την ευγνωμοσύνη τους, την ονόμασαν Νέα Ιουστινιανία.

Η πόλη συγκέντρωσε αρκετό χριστιανικό πληθυσμό. Η μετακίνηση του έγινε όταν οι Άραβες, κατέλαβαν τους Άγιους Τόπους στην Παλαιστίνη και οι χριστιανοί αναγκάστηκαν να φύγουν στην Αμμόχωστο. Στην συνέχεια, μετατράπηκε σε σημαντικό χριστιανικό κέντρο, αλλά και σε ένα από τα πιο σημαντικά εμπορικά κέντρα στην ανατολική Μεσόγειο. Έτσι δεν άργησε να γίνει το κέντρο της προσοχής πολλών χριστιανικών λαών της δύσης.

Οι ξένες κατοχές που βίωσε η πόλη

Η πόλη έχασε την αίγλη της και την δύναμη της όταν καταλήφθηκε από τους Γενουάτες το 1374. Ο ισχυρός στόλος της Γένουα κατέστρεψε και λεηλάτησε την πόλη. Στην συνέχεια από το 1489 μέχρι το 1571 μ.Χ. οι Eνετοί παρέλαβαν τη διακυβέρνηση του νησιού κάτω από τις απειλές των Tούρκων, όμως η πόλη παρέμεινε διαλυμένη από την πολύχρονη διαμάχη ανάμεσα στους Λουζινιανούς και τους Γενουάτες.

Το 1570 η Aμμόχωστος έγινε στόχος της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Η πολιορκία της πόλης κράτησε ένα χρόνο. Δυστυχώς η πολιορκία έληξε με μια συνθήκη παράδοσης της πόλης, που προνοούσε την μεταφορά των Ευρωπαίων στρατιωτών στην Kρήτη και την παραμονή των Eλλήνων Xριστιανών στην πόλη κάτω από οθωμανική διοίκηση. Όμως οι Οθωμανοί δεν σεβάστηκαν την συνθήκη, έσφαξαν τον πληθυσμό της πόλης, λεηλάτησαν, έκαψαν και κατάστρεψαν ό,τι βρέθηκε μπροστά τους με αποτέλεσμα η πόλη να ερημωθεί.

Μετά τους Οθωμανούς, από το 1878 έως 1960 η Aμμόχωστος προσπάθησε να αναβιώσει την αίγλη της με την βοήθεια του Αγγλικού κράτους, που πλέον κατείχε την περιοχή. Στις αρχές του αιώνα, το 1904 έγιναν κάποια βελτιωτικά έργα στο λιμάνι, ενώ εγκαινιάστηκε η σιδηροδρομική σύνδεση της Aμμοχώστου με τη Λευκωσία. Aυτό έδωσε κάποιες ελπίδες και ώθηση στην εμπορικότητα της πόλης.

Η ανεξαρτησία και η ανάπτυξη

Όταν κηρύχθηκε η Κύπρος σε ανεξάρτητο κράτος , το 1960, η πλέον κωμόπολη της Αμμοχώστου γνώρισε τρομερή ανάπτυξη. Έγινε ένα μεγάλο, διεθνή εμπορικό κέντρο και σημαντικό τουριστικό θέρετρο. Σε σημείο που το 80% των τουριστικών κλινών όλης της Κύπρου, πριν από την εισβολή του 1974 βρισκόντουσαν στην Αμμόχωστο. Δίπλα στην αμμώδη παραλία της και σε ένα από τα σημαντικότερα λιμάνια της Κύπρου, είχαν ανεγερθεί σύγχρονα ξενοδοχεία και η Αμμόχωστος είχε πάρει μια έντονα κοσμοπολίτικη όψη. Η φήμη της περιοχής έφτασε μέχρι και το Hollywood καθώς οι χολιγουντιανές σταρ, όπως η Μπριζίτ Μπαρντό και η Ελίζαμπεθ Τέιλορ, ήταν θαμώνες της περιοχής αφού λάτρευαν τα πράσινα νερά της και τις χρυσές της αμμουδιές….

Η τούρκικη εισβολή του 1974

Η μαγευτική Aμμόχωστος, η «γαλλική Ριβιέρα» της Κύπρου εξαφανίστηκε μετά την εισβολή του 1974. Όλα ξεκίνησαν στις 20 Ιουλίου 1974, πέντε μέρες μετά το πραξικόπημα της 15ης Ιουλίου στην Κύπρο, το οποίο διατάχθηκε από τη Χούντα των Αθηνών και πραγματοποιήθηκε από την κυπριακή Εθνική Φρουρά. Στις 20 Ιουλίου, η Τουρκία εισέβαλε στο νησί, προφασιζόμενη το άρθρο 4 της Συνθήκης Εγγυήσεων, με το οποίο υποστήριζαν ότι διαπράττουν «Επιχείρηση ειρήνευσης Κύπρου». Οι τούρκικες δυνάμεις εντός τριών ημερών κατέλαβαν αρχικά το 3% από το βόρειο κομμάτι του νησιού με τη γνωστή επιχείρηση («Αττίλα 1») και συγκεκριμένα την Κερύνεια και την περιοχή γύρω από την πόλη.

Στις 21 Ιουλίου, τα τούρκικα αεροπλάνα έφθαναν και έριχναν βόμβες και ρουκέτες καταστρέφοντας τα κτήρια και σκοτώνοντας τους κατοίκους. Οι περισσότεροι κάτοικοι εγκατέλειπαν τα σπίτια τους και αναζητούσαν ασφαλέστερα καταφύγια μέσα σε σπίτια στα περιβόλια, στα υπόγεια πολυκατοικιών. Και παρόλο το σφοδρό και αδιάκριτο βομβαρδισμό οι κάτοικοι δεν τρομοκρατήθηκαν και δεν εγκατέλειψαν την πόλη τους. Ο δικτάτορας της Κύπρου, Δημήτριος Ιωαννίδης , πανικοβλημένος κήρυξε πόλεμο στην Τουρκία, όμως οι αρχηγοί των ενόπλων δυνάμεων δεν ακολούθησαν αυτή την εντολή. Ενάντια στον πόλεμο βρίσκονταν και η Αμερική, που διαφωνούσε στην διεξαγωγή ένοπλης σύρραξης ανάμεσα σε δύο μέλη του ΝΑΤΟ.

Για λίγο καιρό, στις 22 Ιουλίου ανακηρύχθηκε ανακωχή, για την οποία μεσολάβησε ο εκπρόσωπος του Αμερικανού Υπουργού Εξωτερικών Χένρυ Κίσινγκερ, αφού πρώτα ο τούρκικος στρατός έριξε τις τελευταίες βόμβες. Με το τέλος του Αττίλα Ι, οι τουρκικές δυνάμεις έλεγχαν το 7% της Κύπρου, μαζί με το λιμάνι της Κερύνειας, γεγονός που τους επέτρεπε να αυξήσουν τους ρυθμούς ανεφοδιασμού των δυνάμεών τους.

Στις 25 Ιουλίου, ξεκίνησαν οι διπλωματικές διαπραγματεύσεις, με πρωτοβουλία της Αγγλίας, στην Γενεύη της Ελβετίας. Συμμετείχαν οι υπουργοί Εξωτερικών των τριών εγγυητριών χωρών (Μαύρος, Γκιουνές, Κάλαχαν).

Ύστερα από έντονες συζητήσεις, οι τρεις υπουργοί υιοθέτησαν στις 30 Ιουλίου έκθεση εμπειρογνωμόνων, αποτελούμενη από τέσσερα σημεία: 1) Ουδεμία στρατιωτική επέκταση πέραν των γραμμών της 30ης Ιουλίου. 2) Δημιουργία ζώνης ασφαλείας γύρω από τις θέσεις που κατείχαν οι Τούρκοι. 3) Επιστροφή στους Τουρκοκυπρίους όλων των στρατιωτικών θυλάκων που είχαν καταληφθεί από ελληνικής πλευράς. 4) Βαθμιαία μείωση των στρατιωτικών δυνάμεων στο νησί.

Τέλος, αποφάσισαν να προχωρήσουν σε νέα διάσκεψη στις 8 Αυγούστου. Δυστυχώς, ενώ πραγματοποιήθηκε η δεύτερη διάσκεψη δεν βρέθηκε μια σύμφωνη λύση και από τις 3 πλευρές, με την Τουρκία να διαφωνεί στις προτάσεις των Ελλήνων διαπραγματευτών. Ο πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας, Γλαύκος Κληρίδης, υποστήριξε την επιστροφή στο Σύνταγμα του 1960 και επανάληψη των διακοινοτικών συνομιλιών, αλλά ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών απέρριψε την εισήγηση Κληρίδη και αντιπρότεινε σχέδιο, σύμφωνα με το οποίο η Κυπριακή Δημοκρατία θα ήταν δικοινοτικό ομοσπονδιακό κράτος, στο οποίο οι Τουρκοκύπριοι θα έλεγχαν το 34% του νησιού. Ο Κληρίδης, διαφώνησε και ζήτησε από την Τουρκική πλευρά αναβολή 36 ή 48 ωρών για να μπορέσει να βρει νέα συμφωνία.

Οι Τούρκοι δεν τήρησαν την αναβολή και προχώρησαν σε σφοδρή επίθεση σε όλα τα μέτωπα της Κύπρου («Αττίλας 2»). Στις 14 Αυγούστου, άρματα μάχης και ισχυρές μονάδες πεζικού κινούνται ανατολικά προς την κατεύθυνση της Αμμοχώστου. Οι Κύπριοι αντιμετώπισαν μόνοι τους την τουρκική εισβολή, δίχως την βοήθεια των Ελλήνων. Δεν κατάφεραν να αντισταθούν στον δυνατό στρατό και τους βομβαρδισμούς της Τουρκίας με αποτέλεσμα στις 15 Αυγούστου του 1974 οι τουρκικές δυνάμεις να καταλάβουν χωρίς αντίσταση την πόλη της Αμμοχώστου.

Στις 16 Αυγούστου του 1974 ο τουρκικός στρατός βρέθηκε στην πόλη της Αμμοχώστου. Κατά την προέλασή τους, προέβησαν σε ανατριχιαστικές ωμότητες και πράξεις βίας. Χιλιάδες Κύπριοι εκδιώχτηκαν από τα σπίτια τους κι ένα κύμα 200.000 προσφύγων κινήθηκε από τις καταληφθείσες περιοχές στον Ελεύθερο Νότο. Την αντίθετη πορεία ακολούθησαν 51.000 Τουρκοκύπριοι. Η Κύπρος είχε διχοτομηθεί με δύο εθνοτικά συμπαγείς πληθυσμούς, μια κατάσταση που διαρκεί μέχρι της μέρες μας.

Ήταν πλέον βέβαιο πως η πόλη βρίσκονταν στα χέρια των Τούρκων. Μόνο τα τουρκικά στρατεύματα μπορούσαν να εισέλθουν, αφού απαγορεύτηκε η είσοδος σε οποιονδήποτε άλλο. Η Αμμόχωστος με την πάροδο του χρόνου μετετράπη σε «πόλη φάντασμα», φράση που χρησιμοποίησε σε τίτλο ρεπορτάζ ένας Σουηδός δημοσιογράφος ο οποίος την επισκέφθηκε το 1977, τρία χρόνια μετά την εισβολή.

Πως είναι σήμερα η «πόλη φάντασμα» της Κύπρου;

50 χρόνια μετά κανένας δεν έχει την θέληση να ξανά χτίσει την πόλη, καθώς πλέον τα κτήρια δεν μπορούν να κατοικηθούν. Η πόλη είναι άδεια, οι δρόμοι γεμάτοι με αγριόχορτα, θάμνους και δέντρα, ετοιμόρροπα σπίτια με αρουραίους, φίδια και αρπακτικά να τα κατοικούν αντί οι νόμιμοι κάτοικοί τους. Το 2003 ήταν η πρώτη φορά που ο τουρκικός στρατός επέτρεψε στους Κύπριους τη διέλευσή τους στην Πράσινη Γραμμή των κατεχόμενων.