Καθημερινά ο άνθρωπος έρχεται αντιμέτωπος με την ιδέα του θανάτου, καθώς αποτελεί ένα αναπόφευκτο κομμάτι της συνολικής ζωής.
Η ιδέα αυτή όσο κι αν μοιάζει περίεργο αποτελεί τον λόγο πίσω από πολλές αποφάσεις που άλλοτε παίρνουμε συνειδητά κι άλλες φορές ασυνείδητα.
Πράγματα όπως το πόσο συχνά πηγαίνουμε στην εκκλησία, το αν τρώμε λαχανικά και πηγαίνουμε στο γυμναστήριο, αλλά και το αν θα κάνουμε παιδιά ή το αν θα ανοίξουμε μια δική μας επιχείρηση, συνδέονται άμεσα με τη σκέψη ότι κάποια στιγμή θα πεθάνουμε.
Αυτό που δεν ξέρουμε είναι το πότε θα πεθάνουμε, αλλά ούτε και το πως. Και ίσως αυτό είναι το πιο ενδιαφέρον στοιχείο της όλης υπόθεσης. Με λίγα λόγια, επειδή ακριβώς δεν ξέρουμε πότε θα πεθάνουμε προσπαθούμε προσπαθούμε να ζήσουμε τη ζωή μας -θεωρητικά- με τον καλύτερο δυνατό τρόπο.
Τι θα συνέβαινε, όμως, αν η ασάφεια γύρω από τον θάνατο εξαφανιζόταν; Τι θα γινόταν αν ξαφνικά μας έλεγαν την ακριβή ημερομηνία και τον τρόπο που θα πεθάνουμε;
Σε αυτή την ερώτηση προσπαθεί να απαντήσει το BBC. Πολλοί θα σκεφτούν ότι ίσως να ήταν ωραίο να ξέρουμε πότε και πως θα πεθάνουμε. Με αυτόν τον τρόπο θα μπορούσαμε να διαχειριστούμε καλύτερα τον χρόνο μας και να αξιοποιήσουμε το 100% του χρόνου που μας έχει δοθεί στη Γη.
Τι έλεγαν οι ψυχολόγοι το 1980
Η απάντηση έρχεται από τη δεκαετία του 1980, όταν οι ψυχολόγοι άρχισαν να ενδιαφέρονται για το πώς αντιμετωπίζουμε το συναίσθημα του τρόμου απέναντι στον θάνατο. Η θεωρία διαχείρισης του τρόμου, υποστηρίζει ότι οι άνθρωποι προκειμένου να αποκρούσουμε αυτό που διαφορετικά θα παρέλυε την «μάταια ύπαρξή μας», εστιάζουμε στο να νοηματοδοτούμε διαρκώς όλα όσα κάνουμε στην καθημερινότητά μας.
Με άλλα λόγια, όταν μας υπενθυμίζουν ότι πρόκειται να πεθάνουμε, προσπαθούμε να ενισχύσουμε την αυτοεκτίμησή μας. Με αυτό τον τρόπο, γινόμαστε πιο αμυντικοί απέναντι στις πεποιθήσεις μας και αντιδρούμε εχθρικά απέναντι σε οτιδήποτε τις απειλεί. Όταν μας έρχεται στο μυαλό το ενδεχόμενο του θανάτου, γινόμαστε περιφρονητικοί και βίαιοι απέναντι σε ανθρώπους που δεν μοιάζουν με εμάς.
Αντίθετα, συμπεριφερόμαστε πιο ευνοϊκά σε όσους ταιριάζουν με εμάς στην εμφάνιση, τις πολιτικές και θρησκευτικές πεποιθήσεις και την καταγωγή. Επιπλέον, δηλώνουμε μια βαθύτερη δέσμευση απέναντι στους ρομαντικούς συντρόφους που επικυρώνουν τις κοσμοθεωρίες μας και είμαστε περισσότερο διατεθειμένοι να ψηφίσουμε ηγέτες που υποκινούν την ξενοφοβία.
Ακόμα, πίνουμε, καπνίζουμε, ψωνίζουμε και τρώμε υπερβολικά, ενώ παύει να μας ενδιαφέρει η προστασία του περιβάλλοντος.
Με λίγα λόγια, εάν όλοι μας ξαφνικά μαθαίναμε την ημερομηνία και τον τρόπο του θανάτου μας, η κοινωνία θα μπορούσε να γίνει πιο ρατσιστική, ξενοφοβική, βίαιη, πολεμοχαρής, αυτοτραυματιζόμενη και περιβαλλοντικά καταστροφική από ό,τι ήδη είναι.
Τι ισχύει
Ωστόσο, ερευνητές έχουν διαπιστώσει ότι ζητώντας από ανθρώπους να σκεφτούν πώς ακριβώς θα πεθάνουν και τί αντίκτυπο θα έχει ο θάνατός τους στις οικογένειές τους, προκύπτουν πολύ διαφορετικές αντιδράσεις. Σε αυτή την περίπτωση, οι άνθρωποι γίνονται πιο αλτρουιστές.
Λαμβάνοντας υπόψη αυτά τα ευρήματα, γνωρίζοντας την ημερομηνίας του θανάτου μας, ίσως αποκτούσαμε συναίσθηση της σπανιότητας της ζωής και προωθούσαμε την ανεκτικότητα και τη συμπόνια απέναντι στους άλλους.
Σε ό,τι αφορά τους ανθρώπους που διέπονται από ανησυχία και στρες, η γνώση της ημερομηνίας του θανάτου τους, ίσως τους έκανε να σκεφτούν πώς θα αξιοποιήσουν στο έπακρο τον χρόνο που τους απομένει και να περνούν όσο το δυνατόν περισσότερο χρόνο με τα αγαπημένα τους πρόσωπα.
Άλλοι, ίσως επέλεγαν να προσπαθήσουν να αποτρέψουν τον θάνατό τους μπορεί σε σημείο εμμονής. Για παράδειγμα, κάποιος που γνωρίζει ότι είναι προορισμένος να πνιγεί μπορεί να αρχίσει να εξασκείται στην κολύμβηση ώστε να έχει έστω και μια ευκαιρία να επιβιώσει, ενώ κάποιος που ξέρει ότι θα πεθάνει σε τροχαίο δυστύχημα μπορεί να επιλέξει να αποφύγει να μπαίνει σε οχήματα πάση θυσία.
Θα ανέτρεπε τις ανθρώπινες σχέσεις
Το ενδεχόμενο να γνωρίζουμε την ημερομηνία θανάτου μας θα έφερνε τα πάνω κάτω στις ανθρώπινες σχέσεις. Ποιος θα ήθελε για παράδειγμα να μπλέξει με κάποιον που πρόκειται να πεθάνει στα 40, ενώ ο ίδιος πρόκειται να πεθάνει στα 89;
Ομοίως, εάν ήταν δυνατό να προσδιοριστεί η ημερομηνία θανάτου μας από ένα βιολογικό δείγμα, ορισμένοι γονείς ίσως αποφάσιζαν να αποβάλουν έμβρυα καταδικασμένα να πεθάνουν νέα για να αποφύγουν τον πόνο της απώλειας ενός παιδιού, ενώ άλλοι, γνωρίζοντας ότι οι ίδιοι δεν θα επιβιώσουν μετά από μια ορισμένη ηλικία, ίσως επιλέγαν να μην κάνουν καθόλου παιδιά.
Συμπερασματικά, η πρόσβαση σε πληροφορίες που σχετίζονται με τον θάνατό μας θα άλλαζε τη ζωή μας με καθοριστικό τρόπο. Είναι γεγονός ότι ο ανθρώπινος πολιτισμός αναπτύχθηκε γύρω από το θάνατο και την ιδέα του θανάτου. Ωστόσο, κάτι τέτοιο, θα υπονόμευε εντελώς τον σύγχρονο τρόπο ζωής.
