Ο φεμινισμός στα ελληνικά social media – Πως οι Ελληνίδες influencers επηρεάζουν και επηρεάζονται από τον δημόσιο λόγο

Το θέμα πλέον δεν είναι η δύναμη που έχουν οι influencers στα ελληνικά μέσα κοινωνικής δικτύωσης αλλά πως βιώνουν αυτές τον σεξισμό, πως ο φεμινισμός εκφράζετε μέσα από τους λογαριασμούς του και πως καταφέρνουν να φτάνουν στα αυτιά περισσότερου κόσμου. 

Η Μαρία Τσάτσου, ερευνητικό μέλος του LERASS, σε συνεργασία με τον Νίκο Σμυρναίο, καθηγητή Πολιτικής Οικονομίας της Επικοινωνίας στο Πανεπιστήμιο της Τουλούζης, ερεύνησαν «την περίπτωση των Ελληνίδων influencers στον φεμινιστικό λόγο», παίρνοντας συνεντεύξεις σε 3 Ελληνίδες που ασχολούνται με φεμινιστικό περιεχόμενο, την Korean Maria, την  Taylor for Elizabeth και μια που παρέμεινε να μείνει ανώνυμη.

Η θεωρία μας λέει πως οι influencers «εκλαϊκεύουν» τον φεμινισμό. Δεν μιλούν με ακαδημαϊκούς όρους, αλλά μέσα από προσωπικές ιστορίες, βιώματα και συναισθηματικά φορτισμένη γλώσσα, κάνοντας τον λόγο πιο προσιτό σε κοινά που διαφορετικά δεν θα έρχονταν σε επαφή με φεμινιστικά κείμενα. Αυτό αγγίζει περισσότερο το κοινό τους, δηλαδή τις γυναίκες της Gen Z που εμφανίζονται ιδιαίτερα ευαισθητοποιημένες σε ζητήματα όπως η γυναικεία ενδυνάμωση και οι γυναικοκτονίες.

Κύρια θέματα που απασχολούν την online συζήτηση είναι οι γυναικοκτονίες και η έμφυλη βία. Παρατηρείται επίσης συσχέτιση πολιτισμικών δρώμενων και φεμινιστικής αφύπνισης, κάτι που δείχνει τη δύναμη και την επιρροή των τεχνών ως προς την κοινωνική αλλαγή. Βέβαια ακόμα είμαστε σε πρώιμα στάδια καθώς ο πιο ριζοσπαστικός φεμινισμός εμφανίζεται ελαφρώς περιθωριοποιημένος, αλλά με σημαντική βαρύτητα στο εναλλακτικό πεδίο.

Το μεγάλο όπλο – Ο αλγόριθμος

Επιπλέον και οι 3 συνεντευξιαζόμενες αποκάλυψαν πως βλέπουν να λειτουργεί ο αλγόριθμος. Αρχικά ο αλγόριθμος παίζει καθοριστικό ρόλο στην ορατότητα του περιεχομένου. Τα reels φαίνεται να έχουν πολύ μεγαλύτερη απήχηση από τα carousel. Επίσης, παρατηρείται ότι ο αλγόριθμος προωθεί περιεχόμενο με υψηλό engagement. Πιο συγκεκριμένα, ζητήματα που θεωρούνται αμφιλεγόμενα ή περιεχόμενο που χρησιμοποιεί κάποιο “rage hook” (κάτι που προκαλεί θυμό) μπορεί να λάβει πολύ μεγάλο “boost” από τον αλγόριθμο λόγω των πολλών σχολίων που συγκεντρώνει. Ο αλγόριθμος το ερμηνεύει ως σημάδι ότι «ο κόσμος ασχολείται» και το προωθεί περισσότερο. Επίσης, αν πολλοί «ομοϊδεάτες» σχολιάσουν, ο αλγόριθμος μπορεί να δείξει το βίντεο και σε άλλους, ανεξάρτητα αν το περιεχόμενο ταιριάζει με τα πιστεύω τους.

Οι συνεντευξιαζόμενες δείχνουν μια συνειδητή στροφή προς τον φεμινιστικό λόγο, η οποία πηγάζει από την επαγγελματική τους πραγματικότητα, προσωπικές εμπειρίες, παρατήρηση σεξιστικών συμπεριφορών (σε ανδροκρατούμενους χώρους ή στην ίδια τους την πλατφόρμα) και την ευρύτερη κοινωνικοπολιτική κατάσταση. Αυτό υπογραμμίζει πώς οι προσωπικές διαδρομές τροφοδοτούν τη συμμετοχή στον δημόσιο διάλογο. Όσον αφορά τα κοινωνιολογικά προφίλ των συνεντευξιαζόμενων, παρουσιάζουν κοινά χαρακτηριστικά.

Ο φεμινιστικός λόγος στα ελληνικά μέσα κοινωνικής δικτύωσης αποτελεί ένα πολυδιάστατο φαινόμενο με γλωσσικές, κοινωνικές, πολιτισμικές και πολιτικές προεκτάσεις. Η κειμενομετρική ανάλυση αναρτήσεων ανέδειξε συχνότητες, μοτίβα και θεματικές που αποτυπώνουν τους βασικούς άξονες και τις διεκδικήσεις του σύγχρονου ελληνικού φεμινισμού. Παράλληλα, οι προσωπικές αφηγήσεις των influencers φανερώνουν τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν, όπως η δημόσια έκθεση, οι εξελίξεις της επικαιρότητας, η διάδοση του μηνύματος, η σχέση με την πολιτική δράση και οι περιορισμοί που θέτει ο αλγόριθμος.

Το ζήτημα αυτό οδηγεί σε νέα ερωτήματα: συμβάλλει η πολυθεματικότητα στην ενδυνάμωση του κινήματος; Τα ΜΚΔ λειτουργούν ως πραγματικοί δίαυλοι δημοσίου διαλόγου ή η ίδια τους η δομή αποτρέπει τη συμμετοχή; Θα υπήρχε το #MeToo χωρίς το hashtag και τα social media; Και ποιος θα ήταν ο αντίκτυπος των κινητοποιήσεων κατά την πανδημία χωρίς τα ψηφιακά μέσα;

Η σύνθεση ποσοτικών και ποιοτικών μεθόδων προσφέρει μια ολοκληρωμένη προσέγγιση για την κατανόηση του φεμινιστικού λόγου στη σύγχρονη ελληνική ψηφιακή σφαίρα. Τα ευρήματα μπορούν να αποτελέσουν αφετηρία για περαιτέρω έρευνα γύρω από τη γλωσσική διαμόρφωση κοινωνικών κινημάτων, τη δυναμική των influencers ως πολιτισμικών διαμεσολαβητών και την ανάγκη για κριτική παιδεία στα μέσα. Όπως επισημαίνει η Papacharissi (2002), αφού έχει ήδη επιβεβαιωθεί η ύπαρξη πολιτικού διαλόγου στο διαδίκτυο, είναι αναγκαίο να μελετηθεί ο ευρύτερος κοινωνικός και πολιτικός αντίκτυπός του, σε σύγκριση και με τα παραδοσιακά ΜΜΕ.

Πηγή: eteron.org