Ταχεία συμφωνία έως το 2026: Η ΕΕ επιχειρεί να θωρακίσει τον προϋπολογισμό της απέναντι στη Λεπέν

Οι χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης κινούνται με ταχύτητα για να καταλήξουν σε συμφωνία σχετικά με τον επόμενο επταετή προϋπολογισμό πριν από τις γαλλικές προεδρικές εκλογές του Απριλίου 2027, καθώς υπάρχει ο φόβος ότι η άνοδος της ακροδεξιάς στη δεύτερη μεγαλύτερη οικονομία της Ένωσης θα μπορούσε να ανατρέψει την εύθραυστη ισορροπία των διαπραγματεύσεων. Ο προϋπολογισμός χρειάζεται ομοφωνία από όλα τα κράτη-μέλη και οι εθνικές πολιτικές προτεραιότητες παίζουν καθοριστικό ρόλο, γεγονός που καθιστά την όλη διαδικασία ιδιαίτερα ευαίσθητη. Ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, Αντόνιο Κόστα, ο οποίος θα έχει τον τελικό ρόλο στη διαμεσολάβηση, επιδιώκει να εξασφαλίσει συμφωνία μέχρι το τέλος του 2026, όπως δήλωσε η εκπρόσωπός του, Μαρία Τομάσικ. Διπλωμάτες των Βρυξελλών προβλέπουν σκληρές αντιπαραθέσεις, με έναν εξ αυτών να δηλώνει χαρακτηριστικά πως «στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο του Δεκεμβρίου 2026 θα χυθεί πολιτικό αίμα».

Παρότι η Μαρίν Λεπέν έχει προς το παρόν αποκλειστεί από κάθε δημόσιο αξίωμα μετά την καταδίκη της για υπεξαίρεση ευρωπαϊκών πόρων, έχει προσβάλει δικαστικά την απόφαση και το μέλλον παραμένει αβέβαιο. Ακόμη κι αν ο αποκλεισμός της επιβεβαιωθεί, ο υπαρχηγός της, Ζορντάν Μπαρντελά, θεωρείται σοβαρός διεκδικητής της προεδρίας. Η προοπτική νίκης της ακροδεξιάς είναι ο βασικός λόγος που οι διαπραγματεύσεις για τον νέο προϋπολογισμό επιταχύνονται, σύμφωνα με αξιωματούχους . Η ατζέντα του Εθνικού Συναγερμού, η οποία περιλαμβάνει τη μείωση της γαλλικής συνεισφοράς στον κοινοτικό προϋπολογισμό αλλά και περιορισμό της στρατιωτικής βοήθειας προς την Ουκρανία, θα μπορούσε να προκαλέσει σοβαρές αναταράξεις στις συζητήσεις. Το αίσθημα του κατεπείγοντος εντείνεται  από το γεγονός ότι το 2027 αναμένονται εκλογές σε άλλες μεγάλες χώρες, όπως η Ισπανία και η Ιταλία, γεγονός που προσθέτει ακόμη μεγαλύτερη αβεβαιότητα.

Η επίσπευση, ωστόσο, έχει προκαλέσει έντονες αντιδράσεις σε ορισμένα κράτη-μέλη, ανάμεσά τους η Ιταλία και η Πολωνία, που ασκούν κριτική στην πρόταση της Κομισιόν ύψους 1,816 τρισ. ευρώ. Υποστηρίζουν ότι η βιασύνη δυσχεραίνει την ουσιαστική διαπραγμάτευση και ευνοεί τις χώρες του Βορρά που τάσσονται υπέρ ενός πιο «σφιχτού» προϋπολογισμού. Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο θα έχει λόγο στις τελικές αλλαγές πριν ο προϋπολογισμός τεθεί σε ισχύ την 1η Ιανουαρίου 2028.

Οι συζητήσεις για τον κοινό προϋπολογισμό της Ένωσης ήταν ανέκαθεν επίπονες και χρονοβόρες. Στον προηγούμενο γύρο, η τελική συμφωνία επιτεύχθηκε ύστερα από τέσσερις συνεχόμενες νύχτες διαπραγματεύσεων. Αυτή τη φορά, όμως, βετεράνοι εκείνης της διαδικασίας, όπως ο Κόστα, εμφανίζονται αποφασισμένοι να ακολουθήσουν διαφορετική πορεία. Η δανική προεδρία του Συμβουλίου έχει αναλάβει να επισπεύσει τις τεχνικές συζητήσεις, προκαλώντας δυσφορία σε κράτη-μέλη που ζητούν περισσότερο χρόνο για να μελετήσουν προσεκτικά τις προτάσεις. «Χρειαζόμαστε χρόνο για να κατανοήσουμε καλύτερα τι έχει τεθεί στο τραπέζι και ποιες είναι οι επιπτώσεις του», ανέφερε χαρακτηριστικά ένας Ευρωπαίος διπλωμάτης.

Στις αρχές της εβδομάδας, η Ιταλία και έξι ακόμη χώρες ζήτησαν επίσημα πιο αργό ρυθμό κατά τη διάρκεια συνεδρίασης αναπληρωτών πρεσβευτών, θεωρώντας παράλογες τις τρέχουσες προθεσμίες για τροπολογίες. Οι εντάσεις αναμένεται να κορυφωθούν την επόμενη Τετάρτη, σε συνάντηση πρεσβευτών με αποκλειστικό αντικείμενο τον προϋπολογισμό. Η Δανία σκοπεύει να παρουσιάσει ένα πρώτο «διαπραγματευτικό κουτί» εγκαίρως για τη σύνοδο κορυφής των ηγετών τον Δεκέμβριο, ώστε να υπάρχει βάση για συμφωνία. Σύμφωνα με διπλωμάτες, η Κοπεγχάγη βιάζεται να προχωρήσει τις συζητήσεις πριν παραλάβει η Κύπρος την προεδρία του Συμβουλίου τον Ιανουάριο του 2026, καθώς η Λευκωσία διαθέτει διαφορετικές προτεραιότητες.