Η Αμερική στο χείλος της αβύσσου: Από τις πολιτικές δολοφονίες στην κανονικοποίηση της βίας
Η κοινωνική πραγματικότητα στις Ηνωμένες Πολιτείες δείχνει γιατί αυτά τα γεγονότα δεν είναι τυχαία
Διονύσης Ασημιάδης
Οι επιθέσεις εναντίον του Trump, της Hortman και του Kirk δεν είναι τυχαία μεμονωμένα περιστατικά, αλλά ενδείξεις ενός μοτίβου που γίνεται ολοένα και πιο συχνό.
Η δολοφονία του Charlie Kirk στο Πανεπιστήμιο της Γιούτα στις 10 Σεπτεμβρίου 2025, μπροστά στα μάτια εκατοντάδων παρευρισκόμενων ήταν το τελευταίο σοκαριστικό σύμπτωμα μίας κοινωνίας η οποία βυθίζεται ολοένα και περισσότερο στην πόλωση καταλήγοντας σε μία αδιέξοδη ακραία βία. Ο Kirk, ιδρυτής του συντηρητικού κινήματος Turning Point USA, υπήρξε επί χρόνια ένα πρόσωπο που δίχαζε την αμερικανική κοινωνία, άλλοτε ως φωνή της νεολαίας της δεξιάς, άλλοτε ως στόχος σκληρής κριτικής από τους αντιπάλους του. Το γεγονός ότι έπεσε νεκρός σε έναν ακαδημαϊκό χώρο, ο οποίος παραδοσιακά θεωρείται πεδίο διαλόγου, αναδεικνύει την πλήρη κατάρρευση των ορίων της πολιτικής αντιπαράθεσης.
Δεν πρόκειται για μεμονωμένο περιστατικό. Μόλις τρεις μήνες νωρίτερα, στις 5 Ιουνίου 2025, η πρόεδρος της Βουλής της Μινεσότα, Melissa Hortman, δολοφονήθηκε μαζί με τον σύζυγό της μέσα στο ίδιο τους το σπίτι, όταν ένας άνδρας εισέβαλε οπλισμένος εκτοξεύοντας πυρά εναντίον τους. Το σοκ ήταν τεράστιο, όχι μόνο για το Δημοκρατικό Κόμμα, αλλά για ολόκληρο το σύνολο του πολιτικού κόσμου, καθώς για πρώτη φορά μετά από δεκαετίες πολιτικός δολοφονήθηκε στο ίδιο του το σπίτι σε πολιτεία με ισχυρή παράδοση δημοκρατικών θεσμών. Παράλληλα, τον Ιούλιο του 2024, η απόπειρα δολοφονίας εναντίον του Donald Trump στην Πενσυλβάνια απέδειξε ότι ούτε ο πρώην πρόεδρος, που περιβαλλόταν από υπηρεσίες ασφαλείας, δεν ήταν προστατευμένος από το κύμα πολιτικής βίας. Η εικόνα του Trump αιμόφυρτου με την αμερικανική σημαία στο φόντο έκανε τον γύρο του κόσμου θυμίζοντας σε πολλούς σκοτεινές εποχές εσωτερικής τρομοκρατίας.
Η κοινωνική πραγματικότητα στις Ηνωμένες Πολιτείες δείχνει γιατί αυτά τα γεγονότα δεν είναι τυχαία. Η ΗΠΑ είναι σήμερα πιο πολωμένες από κάθε άλλη στιγμή των τελευταίων 50 ετών. Έρευνα του Pew Research Center το 2024 έδειξε ότι το 72% των Αμερικανών θεωρεί ότι το αντίπαλο κόμμα «απειλεί τον τρόπο ζωής της χώρας», ενώ πάνω από τους μισούς δηλώνουν ότι οι διαφωνούντες δεν είναι απλώς «λάθος», αλλά «ανήθικοι». Όταν η πολιτική διαφωνία μετατρέπεται σε υπαρξιακή μάχη, τότε η βία παύει να είναι αδιανόητη.
ΗΠΑ: Ανθρωποκυνηγητό μετά την δολοφονία του Τσάρλι Κερκ – Άφαντος ο δράστης (ΦΩΤΟ+VIDEO)
Την ίδια στιγμή, η πρόσβαση σε όπλα παραμένει ανεξέλεγκτη. Στις ΗΠΑ κυκλοφορούν πάνω από 390 εκατομμύρια όπλα, περισσότερα από τον πληθυσμό της χώρας, ενώ οι μαζικοί πυροβολισμοί έχουν σχεδόν τριπλασιαστεί μέσα σε δύο δεκαετίες. Από 273 περιστατικά το 2014 σε πάνω από 650 το 2022, σύμφωνα με το Gun Violence Archive. Η αμερικανική κοινωνία έχει συνηθίσει τόσο πολύ τη βία ώστε κάθε νέο περιστατικό προκαλεί λιγότερο σοκ από το προηγούμενο. Η δολοφονία ενός πολιτικού σε πανεπιστήμιο μπορεί να μοιάζει απίστευτη, αλλά στο αμερικανικό πλαίσιο φαντάζει σχεδόν αναμενόμενη.
Η παραπάνω κρίση έχει και θεσμικές επιπτώσεις εκτός των άλλων μορφών που λαμβάνει. Η εμπιστοσύνη προς τα βασικά όργανα του κράτους βρίσκεται σε ελεύθερη πτώση. Το Gallup κατέγραψε το 2023 ότι μόλις το 25% των Αμερικανών εμπιστεύεται το Ανώτατο Δικαστήριο, το χαμηλότερο ποσοστό στην ιστορία, ενώ η εμπιστοσύνη προς το Κογκρέσο έχει πέσει κάτω από το 10%. Όταν οι πολίτες θεωρούν ότι οι θεσμοί δεν λειτουργούν, η βία εμφανίζεται ως η μόνη αποτελεσματική λύση για ορισμένους. Σε αυτό το περιβάλλον, τα κοινωνικά δίκτυα πολλαπλασιάζουν τη ρητορική μίσους, ενισχύουν τις συνωμοσιολογίες ριζοσπαστικοποιώντας ομάδες που διαφορετικά θα παρέμεναν στο περιθώριο.
Παράλληλα με αυτά τα φαινόμενα, ο πρόεδρος Τραμπ προχώρησε τον Αύγουστο του 2025 σε ανάπτυξη της Εθνοφρουράς σε μεγάλες πόλεις όπως η Ουάσιγκτον, το Σικάγο και το Λος Άντζελες, επικαλούμενος μια «έκρηξη εγκληματικότητας». Στην Ουάσιγκτον μάλιστα έθεσε υπό ομοσπονδιακό έλεγχο την αστυνομία της πόλης ενεργοποιώντας περίπου 800 στρατιώτες της National Guard, παρά το γεγονός ότι τα επίσημα στατιστικά δείχνουν ότι η εγκληματικότητα βρίσκεται σε πολύ χαμηλά ποσοστά. Η κίνηση αυτή προκάλεσε έντονες αντιδράσεις, με πολλούς αναλυτές να σχολιάζουν ότι λειτουργεί ως μέσο απόσπασης της προσοχής από το σκάνδαλο Epstein, το οποίο επανήλθε δυναμικά στην επικαιρότητα με αιτήματα για δημοσιοποίηση κρίσιμων εγγράφων. Για τους επικριτές, η «στρατιωτικοποίηση» των δρόμων σε συνδυασμό με τη δραματοποίηση της εγκληματικότητας δεν αποσκοπούν μόνο στην ενίσχυση της ασφάλειας αλλά κυρίως στη μεταφορά του δημόσιου διαλόγου μακριά από ένα σκάνδαλο που απειλεί προσωπικά τον ίδιο τον πρόεδρο των ΗΠΑ.
Οι επιθέσεις εναντίον του Trump, της Hortman και του Kirk δεν είναι τυχαία μεμονωμένα περιστατικά, αλλά ενδείξεις ενός μοτίβου που γίνεται ολοένα και πιο συχνό. Η πολιτική αντιπαράθεση στις ΗΠΑ μετατρέπεται σε πραγματική μάχη ζωής και θανάτου. Αν η χώρα συνεχίσει να αντιμετωπίζει τα όχι με διάλογο και συμβιβασμό, αλλά με όρους πολέμου, τότε κινδυνεύει να παγιώσει μια κουλτούρα πολιτικής βίας. Η Αμερική φαίνεται να βαδίζει προς μια μη αναστρέψιμη κατάσταση, όπου η πολιτική σταθερότητα δεν θα θεωρείται δεδομένη, αλλά θα απειλείται συνεχώς από επιθέσεις, δολοφονίες και εκρήξεις κοινωνικής οργής.