Το χωράφι στο νομό Θεσσαλονίκης που κάθε τόσο αρπάζει… φωτιά

“Δεν είναι μαγικό, ούτε με ιδιαίτερες “φλογερές” ιδιότητες -πχ με κάποιον μίνι κρατήρα ηφαιστείου στα έγκατά του- απλά, όπως μας ενημερώνουν οι πυροσβέστες που έρχονται και ξανάρχονται προκειμένου να σβήνουν τη φωτιά στο ίδιο πάντα χωράφι, ξανασυμβαίνει… βραχυκύκλωμα στο δίκτυο ηλεκτρικής ενέργειας” Οι κάτοικοι της ευρύτερης περιοχής είναι επί ποδός τους καλοκαιρινούς μήνες, με τη μάνικα και τους κουβάδες στα χέρια, προκειμένου να μην καούν τα σπίτια τους, τα οποία βρίσκονται σε απόσταση αναπνοής περιμετρικά του χωραφιού (ΒΛ ΣΗΜΕΡΙΝΗ ΦΩΤΟ)

Χωρίς διακοπές

Το ανακριτικό της πυροσβεστικής έχει στα χε΄ρια του πολλές αναφορές, τουλάχιστον από τους κατοίκους της περιοχής ανάμεσα στα δύο χωριά του Δήμου Θέρμης, στη Σουρωτή και στα Βασιλικά, και αναμένεται να βγάλει τα πορίσματα του και να στείλει στον εισαγγελέα τον υπεύθυνο που σύμφωνα με τους πυροσβέστες βρίσκεται… ψηλά, εκεί στα καλώδια της ΔΕΗ. Το πρόβλημα με αυτό το χωράφι είναι τόσο συχνό και σοβαρό, που οι ιδιοκτήτες μονίμων και όχι εξοχικών κατοικιών γυρω από αυτό, έχουν ξεχάσει τι θα πει διακοπές ή εκδρομές και έχουν πάντα κάποιον στο σπίτι για να σβήσει τις φωτιές! Η γενικότερη κατάσταση είναι τραγελαφική με κολώνες που είναι έτοιμες να πέσουν και καλώδια να πηγαινοέρχονται με ελάχιστα μποφορ πάνω από τα κεφάλια τους (δείτε φωτο από το δρόμο του καμένου χωραφιού απ’ ΄όπου ήρθαν κι εφυγαν τα πυροσβεστικά οχήματα) Ταυτόχρονα οι διακοπές ρεύματος στην ίδια περιοχή είναι ο κανόνας και όχι οι εξαιρέσεις…

“Ηλεκτρική” απειλή

Αρκεί ένας σπινθήρας από ένα παλιό καλώδιο που αγγίζει ξερά χόρτα σε έναν λόφο της Μακεδονίας ή ένας πυλώνας που καταρρέει από τον άνεμο στη Θράκη μετατρέποντας μια φωτεινή μέρα σε μαύρο εφιάλτη. Αυτές οι πυρκαγιές, συχνά λόγω ελλιπούς συντήρησης και καθυστερήσεων στην υπογειοποίηση καλωδίων, δεν περιορίζονται σε ορισμένες περιοχές, αλλά είναι ένα πρόβλημα ριζωμένο βαθιά στις υποδομές μας. Στα δίκτυα  τα εναέρια καλώδια εκτίθενται σε καιρικές συνθήκες, δέντρα και ξηρασία, προκαλώντας σπινθήρες που εξαπλώνονται γρήγορα. Σύμφωνα με επίσημα στοιχεία, περίπου το 35% των δασικών πυρκαγιών οφείλεται σε αμέλεια, και μέσα σε αυτή την κατηγορία «κρύβονται» τα βραχυκυκλώματα, χωρίς ξεχωριστή καταγραφή, αλλά μέρος των ανθρώπινων λαθών.

Γιατί δεν έχουμε περισσότερες έρευνες;

Από το 2000 μέχρι το 2023, μόλις το 16,8% των φωτιών ερευνήθηκαν πλήρως, με το εντυπωσιακό 91% των ερευνημένων να συνδέεται με τέτοια λάθη, όπως βλάβες σε μετασχηματιστές ή πτώσεις καλωδίων. Παραδείγματα υπάρχουν παντού, υπενθυμίζοντας πόσο ευάλωτη είναι η χώρα. Στα Γεράνεια Όρη της Κορινθίας, μια φωτιά ξεκίνησε από βραχυκύκλωμα στο δίκτυο της ΔΕΗ, καταστρέφοντας δασικές εκτάσεις και απειλώντας χωριά. Στη Βαρνάβα-Πεντέλη, το 2024, ένα παρόμοιο περιστατικό σε κολώνα του ΔΕΔΔΗΕ έκαψε πάνω από 104.000 στρέμματα, αφήνοντας πίσω καμένη γη και κοινότητες σε απόγνωση. Ακόμα και σε απομακρυσμένες περιοχές, όπως ο Ελαιώνας Άμφισσας στη Φωκίδα, οι αρχές έχουν επισημάνει την ανάγκη καθαρισμού ξερών χόρτων γύρω από πυλώνες, για να αποφευχθούν τέτοιες τραγωδίες. Σε νησιά όπως η Κέρκυρα ή η Ρόδος, όπου τα δίκτυα εκτείνονται σε δύσβατες περιοχές, παρόμοια περιστατικά έχουν καταγραφεί, εντείνοντας τον κίνδυνο σε εποχές ξηρασίας.

Περιμένουμε χειρότερα;

Πρόσφατα, το καλοκαίρι του 2025 έφερε νέα κύματα ανησυχίας. Στις 9-10 Αυγούστου, δύο υπάλληλοι εργολάβου του ΔΕΔΔΗΕ συνελήφθησαν για εμπλοκή σε φωτιά στην Κερατέα, λόγω εργασιών σε πυλώνα, ένα περιστατικό που θύμισε πόσο εύθραυστα είναι αυτά τα συστήματα. Λίγες μέρες αργότερα, 16 βουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ κατέθεσαν ερώτηση στα αρμόδια υπουργεία, ζητώντας λογοδοσία για την ελλιπή συντήρηση και την αργή υπογειοποίηση, που θα μπορούσε να σώσει χιλιάδες στρέμματα. Ο πρόεδρος της Ένωσης Αξιωματικών Πυροσβεστικού Σώματος, Γιώργος Γκουρμπάτσης είπε ότι “πρέπει να ελέγξουμε το δίκτυο πριν θρηνήσουμε θύματα”, προτείνοντας έρευνες και άμεσα μέτρα. Το υπουργείο, από την πλευρά του, ανέφερε πάνω από 150 φωτιές σε 48 ώρες, εστιάζοντας σε καιρικές συνθήκες, αλλά χωρίς να αγγίξει τις ευθύνες των ηλεκτρικών δικτύων. 

Τι εννοούμε ανθρώπινες δραστηριότητες;

Κοιτώντας ευρύτερα, τα ευρωπαϊκά δεδομένα ενισχύουν την εικόνα. Στο σύστημα EFFIS της Ευρωπαϊκής Ένωσης, τα βραχυκυκλώματα κατατάσσονται σε ειδική κατηγορία για ηλεκτρική ενέργεια, με 370 περιπτώσεις στην Ελλάδα από το 1983 μέχρι το 2010. Το 2022, καταγράφηκαν 20 τέτοιες φωτιές, καίγοντας περίπου 7 εκτάρια, ενώ το 2023 οι συνολικές πυρκαγιές έφτασαν τις 941, με καμένη έκταση πάνω από 136.000 εκτάρια  και το 96% να αποδίδεται σε ανθρώπινες δραστηριότητες. Με την κλιματική αλλαγή να φέρνει πιο έντονους ανέμους και ξηρασίες, αυτά τα περιστατικά πολλαπλασιάζονται, από τη Θεσσαλία μέχρι την Κρήτη.

Αυτά τα στοιχεία δεν είναι απλώς στατιστικά, είναι ζωές που αλλάζουν, οι κόποι σκληρής δουλειάς που χάνονται στις φλόγες, κοινότητες που ξαναχτίζονται από τα αποκαΐδια με τη μυρωδιά της στάχτης στη… ψυχή. Για αυτό καιρός να κάνουμε καλύτερη συντήρηση, καθαρισμό βλάστησης γύρω από υποδομές και γρήγορη υπογειοποίηση καλωδίων, δηλαδή όσο γρήγορο μπορεί να γίνει ένα έργο τέτοιου μεγέθους στην Ελλάδα….

Πηγές:  Πρακτικά Βουλής (2022-2025) / Υπουργείο Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας (civilprotection.gov.gr) / Ευρωπαϊκό Σύστημα Πληροφοριών για Δασικές Πυρκαγιές (EFFIS, effis.jrc.ec.europa.eu) /Ανακοινώσεις Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας (ypen.gov.gr) /Περιφέρεια Αττικής (patt.gov.gr) / Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ependyseis.mindev.gov.gr)