«Κολυμπάμε» στα ευρωπαϊκά προγράμματα αλλά… δεν φαίνεται

Με τόσα περιβαλλοντικά κονδύλια, με στόχο μια καλύτερη καθημερινότητα γιατί περπατάμε, εργαζόμαστε, αναπνέουμε και «κουτσοζούμε» θαρρείς και είμαστε σε μια… τριτοκοσμική πόλη;

Αν ψάξεις τα προγράμματα της ΕΕ συμπεραίνεις ότι η δεύτερη μεγαλύτερη πόλη της χώρας, τρέχει προς ένα πιο πράσινο, καθαρό και βιώσιμο μέλλον αλλά διαθέτει και ένα εξίσου εξαιρετικό παρόν. Ωστόσο, παρά τις “πράσινες συμφωνίες”, η διαχείριση  πχ των σκουπιδιών παραμένει άλυτο πρόβλημα υποβαθμίζοντας τη ζωή στην… ευρωπαϊκή μας πόλη.

Κάτι άλλαξε, όμως θέλει κι άλλα…

Το μετρό της Θεσσαλονίκης είναι το πιο εντυπωσιακό έργο με προϋπολογισμό 884,97 εκατομμύρια ευρώ (407,38 εκατομμύρια ευρώ από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης). Στόχος μαζί με την επέκταση στην Καλαμαριά είναι να μειώσει τα μποτιλιαρίσματα, να εξοικονομήσει τόνους διοξειδίου του άνθρακα και να κάνει την πόλη πιο φιλική στο περιβάλλον, όπως θέλει η Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία. Όμως η καθημερινότητα όσων ζουν σε δυτική και ανατολική Θεσσαλονίκη δεν έχει βελτιωθεί. Κάποιοι υποστηρίζουν ότι ούτε αυτών που ζουν στο κέντρο με τα υψηλά ενοίκια.

Αιωρούμενα σωματίδια κι άλλα

Η πόλη συμμετέχει στην προσπάθεια της Ευρώπης να κάνει τις πόλεις κλιματικά ουδέτερες μέχρι το… 2030, μέσα από το πρόγραμμα Horizon Europe. Η Θεσσαλονίκη κέρδισε  το EU Mission Label μια διάκριση που «την κάνει πρότυπο για την κλιματική ουδετερότητα» όσο και αν ακούγεται απίστευτο με τόσα αιωρούμενα σωματίδια. Με τα Climate City Contracts, η πόλη προωθεί έργα όπως η αναβάθμιση κτιρίων για εξοικονόμηση ενέργειας, η δημιουργία ποδηλατοδρόμων και η καλύτερη διαχείριση σκουπιδιών. Το Horizon Europe, με συνολικό προϋπολογισμό δισεκατομμύρια ευρώ, μας δίνει 360 εκατομμύρια ευρώ για αυτό το σχέδιο, αν και δεν ξέρουμε λεπτομέρειες διότι σπάνια τις ανακοινώνουν και τις εξηγούν.

Σχέδια για πολλά… ευρωπαϊκά εκατομμύρια

Η βοήθεια από το NetZeroCities κάνει πιο εύκολη την πρόσβαση σε αυτά τα «πράσινα» χρήματα, ενισχύοντας τις Τοπικές Πράσινες Συμφωνίες. Η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων δίνει γερό… σπρώξιμο μέσω του InvestEU Advisory Hub. Η συμφωνία μιλάει για σχεδιασμό επενδύσεων για πιο πράσινες μετακινήσεις, εξοικονόμηση ενέργειας, ανανεώσιμες πηγές και πάρκα. Αν και δεν αναφέρει συγκεκριμένο ποσό, ανοίγει την πόρτα για κονδύλια από το InvestEU κι άλλα ταμεία. Με αγωνία περιμένουμε όλα αυτά να φτάσουν στην καθημερινότητα μας.

Χωρίς νερό και ρεύμα

Επίσης, το πρόγραμμα Antonis Tritsis με συνολικό προϋπολογισμό 1 δισεκατομμύριο ευρώ, φέρνει χρήματα σε δεκάδες δήμους. Η Θεσσαλονίκη κερδίζει από έργα για καλύτερο νερό, διαχείριση σκουπιδιών και πιο ενεργειακά αποδοτικά δημόσια κτίρια, που ταιριάζουν με την Πράσινη Συμφωνία. Όμως γιατί έχουμε τόσες βλάβες στην υδροδότηση και στην ηλεκτροδότηση και μάλιστα καλοκαιριάτικα;

Ιδέες, προγράμματα, δάνεια κλπ.

Να θυμίσουμε ότι κάναμε ένα ακόμη βήμα, υπογράφοντας Τοπικές Πράσινες Συμφωνίες ανάμεσα στον Δήμο Θεσσαλονίκης, το Βιοτεχνικό Επιμελητήριο Θεσσαλονίκης, το Εθνικό Κέντρο Έρευνας και Τεχνολογικής Ανάπτυξης και την Αναπτυξιακή Μείζονος Αστικής Θεσσαλονίκης. Αυτές οι συμφωνίες προωθούν -όπως τονίζουν οι εμπλεκόμενοι- την κλιματική ουδετερότητα με νέες ιδέες για τις μετακινήσεις και προγράμματα. Αφήνω απ εξω τα δάνεια και τα χρωστούμενα…

Οι μονάδες ανακύκλωσης… καίγονται

Κι όμως με τόσα πράσινα έργα, ούτε αρκετό πράσινο έχουμε, ούτε πράσινη -δηλαδή οικολογική- διαχείριση απορριμμάτων κάνουμε. Το Ευρωπαϊκό Περιβαλλοντικό Πρακτορείο ανακοίνωσε ότι η Ελλάδα ανακυκλώνει μόνο το 20% των απορριμμάτων της,  όταν ο μέσος όρος στην Ευρώπη είναι 45%. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή επισημαίνει ότι δεν έχουμε καταφέρει να διαχωρίζουμε σωστά χαρτί, πλαστικό, γυαλί και οργανικά απορρίμματα, κάτι που δυσκολεύει το στόχο για 50% ανακύκλωση μέχρι το 2030. Την ίδια ώρα καίγονται εργοστάσια ανακύκλωσης και ρυπαίνουν ακόμη περισσότερο την ατμόσφαιρα διότι δεν κρατούν τα μέτρα πυροπροστασίας, όπως τονίστηκε σε ευρεία σύσκεψη.

Κάτσε… μετράω ακόμη

Το Εθνικό Σχέδιο Διαχείρισης Αποβλήτων, που παρουσιάστηκε πρόσφατα στη Θεσσαλονίκη, φέρνει κι αλλα εκατομμύρια ευρώ από το Ευρωπαϊκό Δομικό και Επενδυτικό Ταμείο και το τέλος ταφής για να φτιάξουν καλύτερα συστήματα διαλογής. Επιπλέον υπολογίζει κι αλλα εκατομμύρια ευρώ κάθε χρόνο από επιχειρήσεις για ανακυκλώσιμα υλικά, για μηχανήματα επιστροφής μπουκαλιών και για τη συλλογή οργανικών σκουπιδιών από ξενοδοχεία και εστιατόρια, για να μην επιβαρύνονται οι δήμοι. Το σχέδιο καλύπτει και πιο δύσκολα σκουπίδια, όπως παλιά έπιπλα, στρώματα και μπάζα, με πιο αυστηρούς ελέγχους.

Τελειωμό δεν έχουν

Το πρόγραμμα «Δράσεις Περιβαλλοντικού Ισοζυγίου» για το 2025-2026, με 79 εκατομμύρια ευρώ από το Πράσινο Ταμείο, δίνει κονδύλια σε όλους τους δήμους για αναπλάσεις, ποδηλατοδρόμους, παιδικές χαρές και κτίρια σχολείων που εξοικονομούν ενέργεια. Η Θεσσαλονίκη, ως μεγάλη πόλη είναι πάντα στο παιχνίδι ώστε να γίνει πιο ανθεκτική στην κλιματική κρίση. Πχ το πρόγραμμα COOLTORISE, που χρηματοδοτείται από το Horizon 2020, βοηθά νοικοκυριά να αντιμετωπίσουν την καλοκαιρινή ζέστη με λιγότερη ενέργεια, μέσα από εκπαίδευση και μικρές παρεμβάσεις. Το πρόγραμμα LIFE  στηρίζει περιβαλλοντικά έργα όπως τη μείωση σκουπιδιών και την προώθηση της κυκλικής οικονομίας, που μπορεί να βοηθήσουν τη Θεσσαλονίκη.  Επιπλέον, το Interreg Europe, που χρηματοδοτεί συνεργασίες μεταξύ ευρωπαϊκών πόλεων, έχει δώσει στη Θεσσαλονίκη ευκαιρίες για έργα κυκλικής οικονομίας, όπως η επαναχρησιμοποίηση υλικών.

Κι άλλα πλυστικά, κάθε… νύχτα

Με άλλα λόγια η Θεσσαλονίκη «κολυμπάει σε ευρωπαϊκά λεφτά» και παρ όλα αυτά δεν έχει δει χαΐρι στην καθημερινότητα της.  Στη βιτρίνα της πόλης, όπως την είχε χαρακτηρίσει ένας πρώην δήμαρχος, στην Αριστοτέλους, τα στραγγίσματα σκουπιδιών έχουν γίνει ένα με τα πλακάκια, ενώ κάδοι και παγκάκια περιβάλλονται από βρώμα και δυσωδία. Είναι βέβαιον ότι η πόλη δεν χρειάζεται μόνο έργα, χρειάζεται και συντήρηση των έργων, μικρών και μεγάλων, αυτών που θα την κάνουν πραγματικά ευρωπαική και σύγχρονη…

@karapanagiotidu

Πηγές: 

Ευρωπαϊκή Επιτροπή, Inforegio Μετρό Θεσσαλονίκης 

Ευρωπαϊκή Επιτροπή, CORDIS Horizon Europe – Κλιματικά Ουδέτερες και Έξυπνες Πόλεις 

Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων- Συμβουλευτική Συμφωνία με Ελληνικές Πόλεις 

Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων-Δάνειο ΕΤΕπ και CDLF για Βιώσιμες Δημοτικές Επενδύσεις 

Ευρωπαϊκό Περιβαλλοντικό Πρακτορείο -Διαχείριση Αστικών Αποβλήτων στην Ευρώπη 

Eurostat-Στατιστικά Αστικών Αποβλήτων 

Ευρωπαϊκή Επιτροπή, Πρόγραμμα LIFE/Έργα LIFE στην Ελλάδα 

Interreg Europe/ Projects in Greece