Η σκόνη πνίγει την ανάσα και γεμίζει τα… νοσοκομεία της Θεσσαλονίκης

Μια ανακοίνωση στις 8 Ιουλίου 2025 από την Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας προειδοποιεί για υπερβάσεις των 50 μg/m³ για PM10 (μικροσωματίδια) καλώντας ευάλωτες ομάδες, όπως καρδιοπαθείς και παιδιά με αναπνευστικά προβλήματα, να αποφεύγουν την έντονη άσκηση σε εξωτερικούς χώρους όταν οι τιμές φτάνουν 51-75 μg/m³. Οπότε, εκτός όλων των άλλων που πρέπει να τσεκάρουμε στην καθημερινότητα μας θα πρέπει να ενημερωνόμαστε και για το ημερήσιο δελτίο ρύπανσης (env-rypoi.pkm.gov.gr)

Στους πνεύμονες και στο αίμα…

Ο αέρας στη Θεσσαλονίκη είναι γεμάτος ρύπους που μας αρρωσταίνουν, αργά και σταθερά και το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης (ΑΠΘ) μέσα από το Εργαστήριο Ελέγχου Ρύπανσης του Περιβάλλοντος του Τμήματος Χημείας έχει καταγράψει το πρόβλημα με έρευνες που δείχνουν την κρισιμότητα της κατάστασης. Μέτρησαν τις συγκεντρώσεις των μικροσωματιδίων PM10 τα οποία μικρά σαν κόκκοι σκόνης εισχωρούν στους πνεύμονες, ενώ τα PM2.5 ακόμα μικρότερα περνούν στο αίμα αυξάνοντας κινδύνους για καρδιακές και αναπνευστικές παθήσεις. Το δε όζον, που δημιουργείται από τη ζέστη και τα καυσαέρια, γίνεται πιο επικίνδυνο το καλοκαίρι, ιδιαίτερα για παιδιά και ηλικιωμένους.

Να το μελετήσουμε καλύτερα…

Ακόμα πιο ανησυχητική είναι η μελέτη που συνδέει την έκθεση σε PM10 (μικροσωματιδια) και O3 (όζον) με αυξημένη ημερήσια θνησιμότητα από καρδιοαναπνευστικά αίτια, τονίζοντας ότι η Θεσσαλονίκη, παρά το πρόβλημα, δεν έχει μελετηθεί αρκετά. Μια πρόσφατη μελέτη, το 2023, δημοσιευμένη στο  Sustainability εξέτασε τις βραχυπρόθεσμες επιπτώσεις της ατμοσφαιρικής ρύπανσης στη θνησιμότητα στη Θεσσαλονίκη. Η μελέτη επιβεβαιώνει ότι η κίνηση οχημάτων είναι βασική πηγή ρύπανσης, μαζί με την καύση βιομάζας για θέρμανση το χειμώνα ανεβάζει τα PM10 και PM2.5.

Σταθμοί μέτρησης και… alarm

Επίσης και η Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας αναδεικνύει το πρόβλημα, με τον σταθμό μέτρησης ρύπανσης της Αγίας Σοφίας να καταγράφει το 2023 πάνω από 35 υπερβάσεις των 50 μg/m³ για PM10, ενώ τα PM2.5 ξεπερνούν σχεδόν πάντα το αυστηρό όριο του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (5 μg/m³). Η Περιφέρεια δημοσιεύει καθημερινά δελτία ρύπανσης στο env-rypoi.pkm.gov.gr, δείχνοντας ότι οι συγκεντρώσεις PM10 και PM2.5 παραμένουν υψηλές. Μια ανακοίνωση της στις 8 Ιουλίου 2025 προειδοποιεί δε για υπερβάσεις των 50 μg/m³ για PM10, καλώντας ευάλωτες ομάδες, όπως καρδιοπαθείς και παιδιά με αναπνευστικά προβλήματα, να αποφεύγουν την έντονη άσκηση σε εξωτερικούς χώρους όταν οι τιμές φτάνουν 51-75 μg/m³.

Τα όρια και τα… όρια μας

Σύμφωνα δε με την Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Περιβάλλοντος (EEA) για το 2024, η Θεσσαλονίκη ξεπερνάει συχνά τα όρια της ΕΕ για PM10 (50 μg/m³, όχι πάνω από 35 υπερβάσεις ετησίως) και PM2.5 (20 μg/m³), με το NO2 (διοξείδιο του αζώτου) από τα ΙΧ να φτάνει ή να ξεπερνά τα 40 μg/m³ στο κέντρο. Στη χώρα μας ισχύουν νομοθετημένα όρια και στόχοι για τους ρύπους διοξείδιο του θείου (SO2), αιωρούμενα σωματίδια (ΑΣ10), διοξείδιο του αζώτου (NO2), όζον (O3), μονοξείδιο του άνθρακα (CO), βενζόλιο, μόλυβδο (Pb), αρσενικό (As), κάδμιο (cd), υδράργυρο (Hg) και βενζο(α)πυρένιο, σύμφωνα με τα όρια ποιότητας ατμόσφαιρας που έχουν καθιερωθεί στην Ευρωπαϊκή Ένωση.

Εκτιμήσεις και προσδοκίες

Το Μετρό Θεσσαλονίκης, από τον Νοέμβριο 2024, πιθανότατα μείωσε το 10-15% των ΙΧ (σε 212 τόνους CO2 τη μέρα) σύμφωνα με την Elliniko Metro S.A. αλλά για PM10 και PM2.5 δεν έχουμε ακόμη καινούρια στοιχεία. Οι δε εργασίες της Flyover ρίχνουν κι άλλη… σκόνη στην ατμόσφαιρα της Θεσσαλονίκης κάνοντας την κατάσταση, μάλλον πολύ χειρότερη. Την ίδια ώρα η ΕΕ πιέζει με αυστηρότερα όρια για το 2030 (10 μg/m³ για PM2.5, 20 μg/m³ για NO2), και ο χρόνος τελειώνει όπως και ο καθαρός αέρας…