Φωτιές σε κτίρια με επικίνδυνα υλικά-Μελέτη Έλληνα καθηγητή στo USC για τον αέρα που… αναπνεύουμε

Έλληνας καθηγητής στο πανεπιστήμιο της Νότιας Καλιφόρνιας μιλάει αποκλειστικά στο theopinion για έρευνα της επιστημονικής ομάδας του σχετικά με τα νέα τοξικά στοιχεία που εντοπίζονται στον αέρα από την καύση κτιρίων, πλαστικών, βαφών, μονωτικών υλικών, μεταλλικών αντικειμένων. Σε ερώτηση μας, τί εκτιμάει ως ειδικός επιστήμονας ότι εισπνέουμε από τις δύο προσφατες φωτιές σε εργοστάσια ανακύκλωσης στη Θεσσαλονίκη απάντησε νέτα σκέτα “λίγο πολύ ό,τι προέκυψε από τις φωτιές στα κτίρια του Λος Αντζελες”  γεγονός που έχει μελετήσει εκτεταμένα σε… πραγματικές συνθήκες καταστροφής

Οι πυρκαγιές του Ιανουαρίου 2025 στη Νότια Καλιφόρνια, δεν ήταν μόνο μια καταστροφή για τη φύση, αλλά και μια σοβαρή απειλή για την υγεία εκατομμυρίων κατοίκων στο Λος Άντζελες. Οι φωτιές αυτές “τροφοδoτούμενες” από τους ισχυρούς ξηρούς ανέμους  έκαψαν πάνω από 30.000 στρέμματα, κατέστρεψαν σχεδόν 8.000 κτίρια και ανάγκασαν περισσότερους από 200.000 ανθρώπους να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους.

Τι L.A. τι Θεσσαλονίκη…

Μια νέα μελέτη από το Πανεπιστήμιο της Νότιας Καλιφόρνιας με επικεφαλής τον Έλληνα καθηγητή από τη Θεσσαλονίκη Κωνσταντίνο Σιούτα, πρώτο κάτοχο της έδρας Fred Champion στην πολιτική και περιβαλλοντική μηχανική στο USC (https://aerosol.usc.edu) αποκαλύπτει ότι ο καπνός από αυτές τις πυρκαγιές, προήλθε όχι μόνο από την καύση δέντρων και φυτών αλλά και από υλικά σπιτιών, όπως πλαστικά, βαφές, μονωτικά υλικά και μεταλλικά αντικείμενα, κατακλύζοντας τον αέρα της πόλης με επικίνδυνα μικροσκοπικά σωματίδια, γνωστά ως PM10. Όπως επισημαίνει ο καθηγητής «αυτά τα σωματίδια έφτασαν σε επίπεδα 152 μικρογραμμάρια ανά κυβικό μέτρο, ξεπερνώντας κατά πολύ τα επιτρεπτά όρια που θέτει η νομοθεσία για την ποιότητα του αέρα. Η μελέτη έδειξε ότι τα σωματίδια αυτά είχαν δύο διαφορετικά μεγέθη, κάτι που τα καθιστά ιδιαίτερα επικίνδυνα. Τα μικρότερα προέρχονταν κυρίως από την καύση δέντρων και φυτών και μπορούν να εισχωρήσουν βαθιά στους πνεύμονες, ενώ τα μεγαλύτερα ήταν στάχτη και χώμα που ανασηκώθηκαν από τη φωτιά και τους δυνατούς ανέμους, ερεθίζοντας τη μύτη και το λαιμό.

Κοκτέιλ τοξικότητας

Ανάμεσα στις ουσίες που βρέθηκαν στον αέρα ήταν το κάλιο, ένα στοιχείο που δείχνει την καύση φυτών, η λεβογλουκοζάνη, ένα είδος ζάχαρης που παράγεται όταν καίγεται ξύλο, και οι πολυκυκλικοί αρωματικοί υδρογονάνθρακες (PAHs), χημικές ενώσεις που σχηματίζονται από την καύση φυσικών αλλά και… τεχνητών υλικών, όπως πλαστικά ή βαμμένες επιφάνειες. Επιπλέον, ο αέρας περιείχε μέταλλα όπως νάτριο, πυρίτιο, ασβέστιο και σίδηρο, σε επίπεδα πέντε φορές υψηλότερα από το κανονικό, που προήλθαν από τη στάχτη και το χώμα που σήκωσε ο άνεμος. (Για παράδειγμα, το ασβέστιο έφτασε τα 1,81 μικρογραμμάρια ανά κυβικό μέτρο, ενώ κανονικά κυμαίνεται από 0,1 έως 0,3).

Επτά φορές πιο… πάνω

Επίσης βρέθηκε ψευδάργυρος, που μπορεί να προέρχεται από την καύση γαλβανισμένων υλικών ή βαμμένων επιφανειών στα κατεστραμμένα κτίρια, πέρα από την τυπική του προέλευση από φθορές ελαστικών και φρένων οχημάτων. Η ένταση αυτών των πυρκαγιών φάνηκε ακόμα πιο ξεκάθαρα όταν έγιναν συγκρίσεις με τις πυρκαγιές του 2007 στην ίδια περιοχή. (Η λεβογλουκοζάνη, για παράδειγμα, έφτασε τα 664 νανογραμμάρια ανά κυβικό μέτρο το 2025, σχεδόν… διπλάσια από τα 294 του 2007, ενώ τα PAHs ήταν επτά φορές υψηλότερα, φτάνοντας τα 48 νανογραμμάρια ανά κυβικό μέτρο).

Έρευνα σε πραγματικά δεδομένα

“Η τοξικότητα του αέρα, μετρημένη με τη μέθοδο DTT που δείχνει πόσο επιβλαβή είναι τα σωματίδια για τον οργανισμό, ήταν 2,5 φορές μεγαλύτερη από το 2007. Αυτά τα σωματίδια μπορούν να προκαλέσουν σοβαρά προβλήματα υγείας, όπως αναπνευστικές δυσκολίες, καρδιαγγειακές παθήσεις, ακόμα και καρκίνο, λόγω της ικανότητάς τους να προκαλούν βλάβες στα κύτταρα”. Η μελέτη έδειξε ότι ο καπνός ήταν πιο επικίνδυνος στην αρχή των πυρκαγιών, όταν η καύση ήταν πιο έντονη, αλλά η τοξικότητα μειώθηκε σταδιακά καθώς οι φωτιές τέθηκαν υπό έλεγχο. Μέσα σε τρεις εβδομάδες, χάρη στη βροχή και την κυκλοφορία του αέρα, τα επίπεδα των τοξικών ουσιών έπεσαν κοντά στα κανονικά επίπεδα της πόλης, δείχνοντας ότι η φύση μπορεί να βοηθήσει στην ανάκαμψη, αλλά μόνο αν σταματήσουν οι εκπομπές. Ακόμα και μετά την κατάσβεση, όμως, ο αέρας δεν ήταν εντελώς καθαρός.

Νιτρικά κι… άλλα

Η μελέτη παρατήρησε ότι σχηματίστηκαν «δευτερογενή» σωματίδια, όπως θειικά και νιτρικά, από χημικές αντιδράσεις στην ατμόσφαιρα, που συνέχισαν να επηρεάζουν την ποιότητα του αέρα. Αυτά τα σωματίδια, που εμφανίστηκαν πιο έντονα μετά το τέλος των πυρκαγιών, δείχνουν ότι η ρύπανση δεν σταματά όταν σβήνουν οι φλόγες. Οι άνεμοι έπαιξαν καθοριστικό ρόλο, όχι μόνο τροφοδοτώντας τις πυρκαγιές, αλλά και μεταφέροντας τον τοξικό καπνό και τη στάχτη απευθείας στην καρδιά του Λος Άντζελες, επιδεινώνοντας την κατάσταση.Οι πυρκαγιές αυτές δεν είναι πλέον μόνο ένα πρόβλημα της υπαίθρου, ή της βιομηχανικής ζώνης πχ με εργοστάσια ανακύκλωσης, αλλά μια σοβαρή αστική κρίση, καθώς η κλιματική αλλαγή κάνει τις φωτιές πιο συχνές και έντονες. Συνεπώς χρειαζομαστε καλύτερα συστήματα παρακολούθησης του αέρα, πιο έξυπνα σχέδια πρόληψης και καλά αντανακλαστικά για να προστατευτούμε από τον καπνό, που κρύβει κινδύνους τόσο από τα δάση όσο και από τα καμένα κτίρια παντός χρήσης, οικιακής ή επαγγελματικής.

Διακρίσεις και δημοσιεύσεις

Ο καθηγητής Κωνσταντίνος Σιούτας, Sc.D., είναι σήμερα ο πρώτος κάτοχος της εδρας Fred Champion στην Πολιτική και Περιβαλλοντική Μηχανική στο Πανεπιστήμιο της Νότιας Καλιφόρνιας (USC). Ελαβε την προπτυχιακή του εκπαίδευση στη μηχανολογία στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης (οπου μπήκε αλλα και τέλειωσε πρώτος στην χρονιά του)  και πήγε στις ΗΠΑ το φθινόπωρο του 1986 ως υποτροφος του Ιδρύματος Fulbright. Έλαβε μεταπτυχιακές σπουδές στη Μηχανολογία και στην Αεροδιαστημική Μηχανική, και οι δύο από το Πανεπιστήμιο της Μινεσότα. Εργάστηκε ως Προηγμένος Μηχανικός Ανάπτυξης Προϊόντων για 3Μ για δύο χρόνια προτού συνεχίσει τις διδακτορικές του σπουδές στη Σχολή Δημόσιας Υγείας του Χάρβαρντ στο τμήμα Μηχανικών Περιβάλλοντος, όπου έλαβε το πτυχίο του Διδακτορικού Επιστήμης το 1994. Ξεκίνησε την ακαδημαϊκή του καριέρα το 1995 ως Επίκουρος Καθηγητής Επιστήμης Αερολύματος στο Χάρβαρντ, πριν από την ένταξή του στη σχολή του Πανεπιστημίου της Νότιας Καλιφόρνιας (USC) τον Ιανουάριο του 1998.

Έλεγχος εκπομπών και μέτρηση αερολύματος

Η έρευνα του Δρ. Σιούτα ακολούθησε μια ολοκληρωμένη προσέγγιση στο πρόβλημα των σημαντικών επιπτώσεων της σωματιδιακή ρύπανση του αέρα για την υγεία και το περιβάλλον. Έχει αναπτύξει πολλές τεχνολογίες αιχμής που χρησιμοποιούνται από πολλά ακαδημαϊκά ιδρύματα και εθνικά εργαστήρια για τη δειγματοληψία και το χαρακτηρισμό αερολύματος. Κατά τη διάρκεια της καριέρας του στη σχολή, έχει επιβλέψει  πάνω από 70 ερευνητικές επιχορηγήσεις που ξεπερνούν τα 55 εκατομμύρια δολάρια (μερίδιο USC 27 εκατομμύρια δολάρια). Έχει συγγράψει 415 refereed journal publications, 5 κεφάλαια βιβλίων και κατέχει 13 διπλώματα ευρεσιτεχνίας των ΗΠΑ για την ανάπτυξη οργάνων για τη μέτρηση αερολύματος και τον έλεγχο των εκπομπών. Το δημοσιευμένο έργο του έχει λάβει περισσότερες από 47.000 παραπομπές (δείκτης Hirsch = 113) σύμφωνα με το ISI Web of Science, είναι ένας από τους κορυφαίους 0.02% συγγραφείς παγκοσμίως στον τομέα της Μηχανικής σύμφωνα με το Ινστιτούτο Επιστημονικών Πληροφοριών.

Οι ΗΠΑ αξιοποίησαν το ερευνητικό του έργο

Τα αποτελέσματα από τις δημοσιεύσεις του έχουν χρησιμοποιηθεί από τον Οργανισμό Προστασίας του Περιβάλλοντος των ΗΠΑ (US EPA) και το California Air Resourced Board (CARB) για τη θέσπιση αυστηρότερων μέτρων κατά της αέριας μόλυνσης.  Kαθοδήγησε 45 μεταδιδακτορικούς υποτρόφους στο USC. Μεταξύ των πολλών του διακρίσεων, είναι ο αποδέκτης του βραβείου David Sinclair για τη έρευνα με  μακροπρόθεσμο αντίκτυπο στον τομέα των αερολυμάτων (η υψηλότερη διάκριση της αμερικανικής ένωσης για την έρευνα αερολύματος), το βραβείο Hagen Smit για τις δημοσιεύσεις του, το Βραβείο Επιστημονικών και Τεχνολογικών Επιτευγμάτων του 2010 από τον Οργανισμό Προστασίας του Περιβάλλοντος των ΗΠΑ και επίσης ήταν από τα ιδρυτικά μέλη του πρώτου πρυτανικού συμβουλίου  στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης.

@karapanagiotidu