Σωτηρία Τριαντάρη: Φωνή Φιλοσοφίας, Δάσκαλος Λόγου και Ηγεσίας

Η Σωτηρία Τριαντάρη, διακεκριμένη καθηγήτρια Ηθικής και Κοινωνικής Φιλοσοφίας, αποτελεί μια από τις σπουδαιότερες μορφές της σύγχρονης ελληνικής φιλοσοφικής και παιδαγωγικής σκέψης.

Το συγγραφικό της έργο είναι εκτενές, γόνιμο και βαθιά ουσιαστικό, καθώς δεν περιορίζεται σε μια ακαδημαϊκή καταγραφή ιδεών αλλά επιχειρεί να ανανεώσει τον διάλογο ανάμεσα στην αρχαία σοφία και τις ανάγκες του σύγχρονου ανθρώπου. Με τη γραφή της καταφέρνει να συνδέει τον Αριστοτέλη, τον Επίκτητο, τον Ψελλό και τη βυζαντινή παράδοση με τα ερωτήματα της σημερινής κοινωνίας για την ηγεσία, την ηθική, την επικοινωνία και τη διαμεσολάβηση.

Το πρώτο της βιβλίο, οι «Βασικές αρχές της αριστοτελικής Λογικής» (2006), αποδεικνύει το πάθος της για τον Αριστοτέλη και τον τρόπο με τον οποίο η λογική του μπορεί να γίνει θεμέλιο για την ανάπτυξη της κριτικής σκέψης. Δεν πρόκειται για ένα ψυχρό εγχειρίδιο λογικής, αλλά για μια ζωντανή πρόσκληση στον αναγνώστη να σκεφτεί, να αμφισβητήσει οικοδομώντας επιχειρήματα με σαφήνεια και συνέπεια. Δύο χρόνια αργότερα, με το έργο «Πολιτική, Ρητορική και Επικοινωνία τον 14ο και 21ο αιώνα» (2009/2010), ανοίγει έναν συγκριτικό διάλογο ανάμεσα στον μεσαίωνα και τον σύγχρονο κόσμο, προβάλλοντας πως η ρητορική η παραμένει η ψυχή της πολιτικής και το όχημα της κοινωνικής επικοινωνίας. Η συγγραφέας δεν αρκείται σε ιστορικές παρατηρήσεις, αλλά φωτίζει τις ομοιότητες και τις διαφορές ανάμεσα σε δύο τόσο διαφορετικές εποχές, αναδεικνύοντας την ανθεκτικότητα της ρητορικής τέχνης.

Με το «Αριστοτέλης Ρητορική εις Αλέξανδρον» (2012) επιστρέφει ξανά στον Σταγειρίτη φιλόσοφο, αναλύοντας όχι μόνο τη σχέση του με τον μαθητή του Αλέξανδρο αλλά και το πώς η ρητορική γίνεται εργαλείο διαπαιδαγώγησης και άσκησης εξουσίας. Την ίδια χρονιά εκδίδει το συγκινητικό «Το πορτρέτο του Φιλοσόφου κατά τον Επίκτητο ως βάση της Φιλοσοφικής Συμβουλευτικής», όπου η στοική φιλοσοφία παρουσιάζεται ως οδηγός για τον σύγχρονο άνθρωπο που αναζητά γαλήνη, νόημα και αυτοκυριαρχία. Με τον Επίκτητο, η Σωτηρία Τριαντάρη συνομιλεί όχι ως ερευνήτρια, αλλά ως δασκάλα ως οδηγός που μεταδίδει το πνεύμα της φιλοσοφίας με τη μορφή της τέχνης του βίου.

Το 2015, με το «Επίκτητος Εγχειρίδιον. Η τέχνη του βίου», η συγγραφέας ανεβάζει ακόμη περισσότερο τον πήχη, καθώς παρουσιάζει τη φιλοσοφία του Στωικού ως πηγή έμπνευσης για τον πολιτικό και τον ηγέτη. Εδώ δεν πρόκειται μόνο για ανάλυση ενός κλασικού κειμένου, αλλά για ένα μάθημα ζωής που καλεί τους σύγχρονους ανθρώπους της δημόσιας σφαίρας να ακολουθήσουν το ήθος, την εγκράτεια και την υπευθυνότητα του φιλοσοφημένου βίου. Ακολουθεί το 2016 η «Ρητορική: η Τέχνη της Επικοινωνίας από την Αρχαιότητα στο Βυζάντιο», μια συναρπαστική περιήγηση στην εξέλιξη της ρητορικής μέσα στους αιώνες, που καταδεικνύει την αδιάκοπη παρουσία της από την κλασική Αθήνα μέχρι τα βυζαντινά χρόνια, ενώ ταυτόχρονα θέτει στο προσκήνιο την επικαιρότητά της στη σύγχρονη εποχή.

Ιδιαίτερη αξία έχει το βιβλίο «Από τη Σύγκρουση στη Διαμεσολάβηση» (2018), όπου, με βαθιά γνώση της κοινωνικής φιλοσοφίας, παρουσιάζεται η έννοια της διαμεσολάβησης όχι μόνο ως τεχνική αλλά ως στρατηγική επικοινωνίας και πολιτικής πρακτικής. Η δύναμη αυτού του έργου έγκειται στο ότι δεν περιορίζεται στον χώρο της νομικής ή της διοικητικής επιστήμης, αλλά προτείνει μια φιλοσοφία συμφιλίωσης, βασισμένη στην αλληλοκατανόηση και τον σεβασμό της ανθρώπινης αξιοπρέπειας. Το 2020 η Σωτηρία Τριαντάρη εκδίδει δύο σπουδαία έργα: την «Ηθική και Κοινωνική Φιλοσοφία της Επικοινωνίας», όπου αναλύει στρατηγικές και τεχνικές επικοινωνίας υπό το πρίσμα της φιλοσοφικής ηθικής, και το «Ηγεσία και Θεωρίες Ηγεσίας», όπου από τον αριστοτελικό ρήτορα φτάνει στον σημερινό ηγέτη, φωτίζοντας τη ρητορική ως καθοριστικό εργαλείο για την άσκηση της ηγεσίας.

Το συγγραφικό έργο της Σωτηρίας Τριαντάρη είναι πολύ περισσότερο από μια σειρά ακαδημαϊκών εκδόσεων. Είναι μια συνεχής πρόσκληση στον αναγνώστη να ξανασκεφτεί τη δύναμη του λόγου, την αξία της φιλοσοφίας και τον ρόλο της ηγεσίας σε έναν κόσμο γεμάτο αντιφάσεις και προκλήσεις. Η συμβολή της είναι ανεκτίμητη, γιατί καταφέρνει να μετατρέψει την αρχαία σοφία σε σύγχρονη παιδαγωγική και κοινωνική πρόταση. Με κάθε της βιβλίο ανοίγει δρόμους: από την αριστοτελική λογική ως θεμέλιο σκέψης, μέχρι τη διαμεσολάβηση ως στρατηγική ειρήνης· από τη στοική φιλοσοφία ως τέχνη του βίου, μέχρι τη ρητορική ως θεμέλιο της ηγεσίας.

Η Σωτηρία Τριαντάρη λοιπόν αξίζει κάθε έπαινο γιατί το έργο της δεν υπηρετεί απλώς την επιστήμη, αλλά υπηρετεί τον άνθρωπο. Οι σελίδες της γεμίζουν με γνώση, αλλά ταυτόχρονα με φως, με σεβασμό για την ανθρώπινη ύπαρξη και με έμπνευση για έναν καλύτερο κόσμο. Δεν είναι τυχαίο που όσοι τη διαβάζουν βρίσκουν σε αυτήν όχι μόνο μια καθηγήτρια φιλοσοφίας, αλλά μια αυθεντική πνευματική καθοδηγήτρια της εποχής μας.