Ράνια Σχίζα στο TheOpinion: «Αυτό που διαπνέει το έργο, είναι η αιώνια λαχτάρα των ανθρώπων να αγαπηθούν»

Η ηθοποιός Ράνια Σχίζα, με αφορμή την παράσταση «Η μάνα αυτουνού…Έλλη Ζάχου Ταχτσή», μιλάει στο TheOpinion και τη Δέσποινα Δαϊλιάνη

ΘΕΑΤΡΟ ΘΕΜΑ THEOPINION

Δέσποινα Δαϊλιάνη

21 Απριλίου 2023, 08:32

Μοιραστείτε αυτό το άρθρο

Ο μονόλογος της Κικής Μαυρίδου «Η μάνα αυτουνού…Έλλη Ζάχου Ταχτσή», βασισμένος στη ζωή της μητέρας του Κώστα Ταχτσή, σε σκηνοθεσία Βαγγέλη Λάσκαρη, με τη Ράνια Σχίζα στον ομώνυμο ρόλο, έρχεται στο Θέατρο Metropolitan στη Θεσσαλονίκη, το Σάββατο 22 και την Κυριακή, 23 Απριλίου.

«Η μάνα αυτουνού…Έλλη Ζάχου Ταχτσή», μία από τις τρεις παραστάσεις με τις οποίες συνεχίζεται το θεατρικό project «Ο ΓΙΟΣ ΜΟΥ…», κάνει στάση στη Θεσσαλονίκη, στις 22 και 23 Απριλίου.

Ο κύκλος, όμως, δεν κλείνει εδώ, καθώς η Ράνια Σχίζα επισημαίνει ότι θα ακολουθήσει και τρίτη σεζόν. «Μου είναι και ‘μένα δύσκολο να το αφήσω. Είναι αυτή η ανταλλαγή ενέργειας… Αυτό που ρέει… Αυτό το υπέροχο πράγμα! Και ο ρόλος που έχει ο καθένας μας· εγώ τον δικό μου και το κοινό τον δικό του. Ο καθένας ξεχωριστά και όλοι μαζί, ελπίζω να φτιάξουμε κάτι πολύ αγαπησιάρικο», παραδέχεται στο TheOpinion.

Η οικογένεια μας καθορίζει και, πόσω μάλλον, ο ρόλος της μητέρας. Έλλη Ζάχου Ταχτσή: μία μάνα, όμως, για την οποία δεν γνωρίζουμε πολλά, κυρία Σχίζα.

Και, μάλιστα, και στα έργα του -και στο βασικό του έργο, «Το Τρίτο Στεφάνι»- είναι το λιγότερο φωτισμένο πρόσωπο. Είναι μία Ελένη που κινείται (Έλλη είναι το όνομά της). Και, συνήθως, αυτό που μας πονάει περισσότερο, το «αγγίζουμε» και πιο δύσκολα.

Καταρχάς, να πω το ότι είναι υπαρκτό πρόσωπο, είναι πάρα πολύ σημαντικό. Αυτόματα δίνει μία επιπλέον ευθύνη. Θέλει, με έναν τρόπο, να είσαι πιο προσεκτικός. Εγώ, τουλάχιστον, έτσι το νιώθω. Θέλει έναν μεγαλύτερο σεβασμό για τη στάση που κρατάω απέναντί της.

Πραγματικά, όσο προχωράω στη σχέση μου μαζί της, δηλαδή όσο περνάει ο χρόνος -ενώ τις πρώτες φορές, από την πρώτη ανάγνωση, υπήρχε μία «αντίσταση»- πέρα από το ότι την πονάω όλο και περισσότερο, σε καμία περίπτωση δεν θα γίνω τιμητής της ζωής της.

Επομένως, μέλημά σας, θα μπορούσαμε να πούμε ότι ήταν να την κατανοήσετε…

Να την κατανοήσω και να με βάλει σε διαδικασίες κι εμένα. Κοινό είναι το κύτταρό μας, όλων των ανθρώπων. Εκεί μέσα είναι όλα. Αρκεί ένα ερέθισμα για να ξεπηδήσουν πράγματα που δεν θα μπορούσαμε να τα φανταστούμε κιόλας.

Αυτή είναι, άλλωστε, και η «μαγεία» της τέχνης. Έτσι δεν είναι;

Αυτή είναι η «μαγεία». Αυτό είναι κι ένας ρόλος· όταν σου λέει πολλά. Όταν σε ιντριγκάρει, σε αναστατώνει. Κάτι λέει αυτό.

Εδώ μιλάμε για άλλες εποχές, πολύ σκληρές ζωές. Δεν είχαν τον χρόνο οι άνθρωποι να σκεφτούν, όπως έχουμε εμείς οι σημερινοί. Πόλεμοι, φτώχεια, πατριαρχία. Πιο έντονα απ’ ό, τι σήμερα. Γιατί, εντάξει, όχι ότι έχουμε προχωρήσει πάρα πολύ. Δεν θεωρώ ότι έχουμε κάνει τεράστια βήματα σε σχέση με την πληροφόρηση που έχουμε πλέον.

Μια γυναίκα, λοιπόν, πάρα πολύ έντονη. Μια γυναίκα ακραία, από παιδί δηλαδή. Ένα «αγρίμι». Είναι και το γονίδιο. Και αυτό έχει να κάνει. Μεγάλωσε πολύ όμορφα, χωρίς φτώχεια. Μια μητέρα από αριστοκρατική οικογένεια, βέρα Αθηναία, πέμπτη γενιά. Ένας πατέρας πάρα πολύ ικανός, που δούλεψε και έφερε λεφτά στο σπίτι. Τα ‘χαν όλα.

Αλλά και μία έντονη κόντρα με τη μάνα, η οποία είχε τεράστια αδυναμία στα αγόρια κι απαξίωνε τις κόρες. Κι αντιδρούσε πολύ διαφορετικά η Έλλη από την αδερφή της, την Εκάβη. Δεν μπορούσε να το δεχτεί αυτό. Ήταν «ερωτευμένη» με τον πατέρα της κι όταν κάποια στιγμή αυτός έδωσε μεγαλύτερη σημασία σε μια άλλη γυναίκα -μια ξαδέρφη της μάνας, με την οποία έζησε από ένα σημείο και μετά- έγινε το μεγάλο πρόβλημα για τον πατέρα της.

Την πάντρεψαν πολύ μικρή, με προξενιό. Με έναν άντρα πολύ μεγαλύτερό της. Αλκοολικό, ο οποίος την έδερνε. Έπεσε από όλη αυτήν την κατάσταση της ευδαιμονίας, του πλούτου, από τα «πούπουλα», στα πατώματα. Έζησε φτώχεια πολύ. Έγινε πολύ μικρή μητέρα. Όπως λέει, κιόλας, μέσα στο κείμενο: «Παιδί ήμουν, όταν γέννησα παιδιά».

Να σας πω ότι το κείμενο της Κικής είναι, κατά τα 95%, γεγονότα. Η μυθοπλασία είναι ελάχιστη. Πράγματα που λέγονται, είναι φράσεις που ειπώθηκαν πραγματικά από το στόμα της. Και λέει ότι «Δεν ήθελα να κάνω παιδιά, ήθελα να ζήσω τη ζωή μου». Ήταν μια φεμινίστρια της εποχής. «Αγκάθι» στο μάτι των άλλων γυναικών. Διεκδικούσε την ελευθερία της, το δικαίωμά της στον έρωτα. Από την άλλη, ήταν θύμα της πατριαρχίας. Γιατί, τα στερεότυπα, δεν μπορούσε να τα ξεπεράσει η ίδια. Φαίνεται κι από τον τρόπο που μιλάει, κάποια στιγμή, στον γιο της τον Ταχτσή, ο οποίος ήταν ένα πολύ ευαίσθητο πλάσμα. Ήταν ένα αγόρι το οποίο χάζευε στον δρόμο. Αργούσε στον μπακάλη. Όταν τον έδερνε, έκλαιγε. Κι αυτό την τρέλαινε. Έλεγε: «Ή θα γίνεις άντρας ή θα σε σκοτώσω από τώρα, μια και καλή». Υπήρχε το στερεότυπο αυτό, του άντρα.

Μίλησα και με την εγγονή της, την Έλλη Ταχτσή. Αυτά που λέει στο έργο, μου τα έλεγε η εγγονή της∙ ότι έβλεπε τον θείο της, όταν ερχόταν και έτρωγαν όλοι μαζί, να φεύγει τρεχάλα. Τη γιαγιά της να ουρλιάζει και να κλείνεται σε ένα δωμάτιο. Να προσπαθεί ο καημένος ο πατέρας της να ισορροπήσει την κατάσταση. Ήταν, όπως μου είπε η ίδια, «ερωτευμένοι» αυτοί οι άνθρωποι μεταξύ τους. Ήταν πολύ έντονο το «πάθος» που υπήρχε.

Πώς είναι αυτό; Να έρχεται, δηλαδή, ο ηθοποιός σε επαφή με το περιβάλλον του προσώπου που υποδύεται και να λαμβάνει σχόλια;

Είχα ανάγκη να το κάνω αυτό. Από τη στιγμή που υπάρχει άνθρωπος της οικογένειας. Και, μάλιστα, με ενδιέφερε πάρα πολύ και το γεγονός ότι έχει κρατήσει το επίθετο του θείου της μαζί με το δικό της. Είναι στο πλαίσιο της δουλειάς μας. Και η προσωπική μου ανάγκη.

Εκτός από το ότι είναι ένα πράγμα που εμένα με «διεγείρει» πολύ, το να μιλάς και με έναν άνθρωπο από αυτήν την οικογένεια είναι πολύ συγκινητικό. Ήθελα να «πάρω μυρωδιά», να μου μιλήσει για τη γιαγιά της. Πάρα πολύ. Πέρα από τον τρόπο που την έφτιαξα εγώ στο κεφάλι μου μέσα από το κείμενο που διάβασα, να πάρω και μαρτυρία. Να γίνουν πιο έντονες, όσο μπορούν, οι γραμμές της. Πιο καθαρές.

Ο Κώστας Ταχτσής, πέρα από καλλιτέχνης, σπουδαίος λογοτέχνης, είναι ένα πρόσωπο το οποίο έζησε με έναν τρόπο πολύ αιρετικό για τα χρόνια εκείνα. Και πέθανε με τον τρόπο που πέθανε. Δεν ξέρουμε τον δολοφόνο του, δεν τον βρήκαν ποτέ. Ήταν παρενδυτικός, τη στιγμή που η λέξη και μόνον ήταν άγνωστη. Ούτε καν μπορούσε να διανοηθεί κανείς τι ήταν αυτό το πράγμα. Ένας άνθρωπος ο οποίος ήταν στα «σαλόνια», με όλους τους ανθρώπους του πνεύματος. Και, από την άλλη, στα χαμαιτυπεία.

Όταν τον ρώτησαν σε συνέντευξη για τη ζωή του, για την ομοφυλοφιλία του, είχε πει ότι χρειάστηκε να αγωνιστεί πολύ για να ξεπεράσει τις αναστολές που του δημιούργησαν τα παιδικά του χρόνια. Και, μάλιστα, είχε πει το καταπληκτικό ότι «Σε αυτό το πλαίσιο, πρέπει να αντιμετωπιστεί η ανορθοδοξία μου». Δηλαδή, είναι φοβερό αυτό· να βλέπεις την κλίση σου, την τάση σου, σαν μια παραμόρφωση.

Για ‘μένα, η παρενδυσία του Ταχτσή είναι αυτή η αγκαλιά της μάνας που του έλειψε. Αυτό το φόρεμα με το οποίο τον αντίκρισε, όταν της χτύπησε την πόρτα ένα βράδυ, ήταν δικό της φόρεμα. Είναι σαν να τον «αγκάλιαζε» κάτι δικό της. Αυτό που του ‘λειψε. Τον έδωσε στη μάνα της «για να μορφωθεί, για να έχει ψωμί να φάει». Είχε φτάσει σε απόγνωση.

Κατά τη διάρκεια της παράστασης, θα δούμε και κάποια απεύθυνση προς τον Κώστα Ταχτσή που, ενδεχομένως, του ζητά συγγνώμη;

Για ‘μένα όλο αυτό δεν είναι τίποτα άλλο, παρά, κάθε βράδυ, μία ανάγκη της να ζητήσει συγγνώμη. Δεν θεωρώ ότι δικαιολογεί τον εαυτό της.

Και στον τρόπο που έχει αντιμετωπιστεί ο μονόλογος, δεν υπάρχει καμία «αγιοποίηση» των καταστάσεων και της ηρωίδας. Καμία. Από ‘κει και πέρα, ο κάθε θεατής θα βγάλει τα δικά του συμπεράσματα. Αν κι είναι ένα πράγμα που δεν περνάει από το κεφάλι, «χτυπάει» κατευθείαν στην κοιλιά.

Είστε κι εσείς μανούλα. Ο συγκεκριμένος ρόλος λειτούργησε διαφορετικά στο κομμάτι αυτό; Τα μηνύματα, τα «μαθήματα» ως προς την επίγνωση και κατανόηση κάποιων καταστάσεων;

Η πράξη της Έλλης, το ότι έδωσε το παιδί στα επτά του χρόνια –άσχετα από τους λόγους- ήταν ένα πράγμα που δεν μπορούσα να το κατανοήσω ως Ράνια. Το ότι είμαι μητέρα, μπορεί να έπαιξε ακόμα μεγαλύτερο ρόλο στο να γίνω πιο κάθετη σε αυτό. Στην αρχή. Γιατί δεν μένεις εκεί. Πρέπει να εξετάσεις το πρόσωπο αυτό ως παιδί, ως γυναίκα, ως χαρακτήρα, τη συνθήκη που βρίσκεται… Είναι πάρα πολλά πράγματα.

Κι εγώ έχω αδικήσει τα παιδιά μου, άθελά μου. Δεν έχω υπάρξει κακοποιητική, αλλά δεν χρειάζεται να τα πλακώσεις στο ξύλο. Δεν είναι κοινά τα βιώματα, και δεν υπάρχουν τέτοια σκληρά βιώματα, αλλά δεν έχει καμία απολύτως σημασία. Με πήρε από το χεράκι η Έλλη, να το πω έτσι, και με πήγε ένα ταξίδι σε δικά μου πράγματα. Στο παρελθόν, στη γιαγιά μου, στη σχέση μου με την οικογένειά μου, στα παιδιά μου. Δεν μπορείς να το αποφύγεις. Ούτως ή άλλως, οι κόρες μου έχουν «ανοίξει» άλλα παράθυρα στη σκέψη. Και είναι πολύ ωραία η νεολαία σήμερα. Έχει να αντιμετωπίσει πολλά θέματα. Και μου «άνοιξε» παράθυρα και αυτό το κείμενο. Μου δημιούργησε κι άλλα ερωτήματα. Κι αυτή είναι η δουλειά της τέχνης.

Αυτό που διαπνέει το έργο, είναι η αιώνια λαχτάρα των ανθρώπων να αγαπηθούν. Αυτό ζήταγε ο Κώστας. Αυτό ζήταγε αυτή. Αυτό ζητάμε όλοι. Και πριν είναι αργά, να γίνει αυτή η αγκαλιά… Πριν να είναι αργά!

Πληροφορίες

«Η μάνα αυτουνού…Έλλη Ζάχου Ταχτσή»

Metropolitan: The Urban Theater (Βασιλίσσης Όλγας 65 και Αλ. Φλέμινγκ 2, Θεσσαλονίκη)

Ημέρες και ώρες παραστάσεων: Σάββατο 22/04 και Κυριακή 23/04 στις 21.00

Εισιτήρια: Γενική είσοδος 15€, Μειωμένο 10€ μόνον από τα εκδοτήρια του θεάτρου (Φοιτητές/Σπουδαστές/Κάτοχοι Κάρτας Πολυτέκνων/ΑμεΑ/Άνω των 65 ετών/Κάτοχοι Κάρτας Ανεργίας)

Προπώληση εισιτηρίων: viva.gr

Διάρκεια: 80’ (χωρίς διάλειμμα)

Το φεστιβάλ «Ο ΓΙΟΣ ΜΟΥ…» πραγματοποιείται με την οικονομική υποστήριξη και την αιγίδα του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού

Συντελεστές

Συγγραφέας: Κική Μαυρίδου

Σκηνοθεσία: Βαγγέλης Λάσκαρης

Πρωτότυπη μουσική σύνθεση: Μάνος Αντωνιάδης

Σκηνικό/Κοστούμι: Γιώργος Λιντζέρης

Κατασκευή κοστουμιού: Ειρήνη Αβζίδου

Σχεδιασμός φωτισμών: Βαγγέλης Μούντριχας

Φωτογραφίες παράστασης: Χριστίνα Φυλακτοπούλου

Αφίσα παράστασης: Γιάννης Κεντρωτάς