Όταν η σιωπή γίνεται δίκαιο

Το βιβλίο του  Χάρη Παπαχαραλάμπους Στα μονοπάτια της σιγής: Ο Heidegger και το Δίκαιο είναι μια ιδιαίτερη συμβολή στη φιλοσοφική σκέψη γύρω από τη σχέση δικαίου και οντολογίας. Ο συγγραφέας τολμά να οδηγήσει τον αναγνώστη σε ένα δύσβατο αλλά γοητευτικό πεδίο, εκεί όπου η φιλοσοφία του Heidegger συναντά τον προβληματισμό για τη δικαιοσύνη, την ευθύνη και τον νόμο. Δεν πρόκειται για ένα εγχειρίδιο νομικής φιλοσοφίας με την κλασική έννοια, αλλά για μια προσπάθεια να φωτιστεί η εμπειρία του δικαίου μέσα από την ποιητική και σιωπηλή διάσταση της χαϊντεγγεριανής σκέψης.

Ο  Χάρης Παπαχαραλάμπους ξεκινά από τη θέση ότι η σκέψη του Heidegger υπερβαίνει τα παραδοσιακά σχήματα που κυριάρχησαν στη φιλοσοφία του δικαίου, όπως η αντίθεση ανάμεσα στο «είναι» και στο «δέον». Στο πλαίσιο αυτής της ανάγνωσης, το δίκαιο δεν παρουσιάζεται ως ένα εξωτερικό σύστημα κανόνων που επιβάλλεται στον άνθρωπο, αλλά ως μέρος της ιστορίας του Είναι, μια φανέρωση που έρχεται συχνά μέσα από τη σιωπή. Μέσα σε αυτήν τη σιωπή αναδεικνύεται η δυνατότητα μιας διαφορετικής κατανόησης της δικαιοσύνης, πέρα από τη νομική τυπικότητα και τις συμβατικές ηθικές κατηγορίες.

Το βιβλίο δεν αρκείται σε φιλοσοφική ανάλυση. Προσπαθεί να ανιχνεύσει πώς ο ποιητικός λόγος του Heidegger ανοίγει δρόμους για μια διαφορετική πρόσληψη του δικαίου, όχι ως μηχανισμού αλλά ως εμπειρίας που μας υπερβαίνει. Η εν λόγω συμβολή είναι ουσιαστική γιατί προτείνει έναν διάλογο ανάμεσα στη φιλοσοφία και το δίκαιο που δεν μένει στις λέξεις, αλλά αγγίζει τον τρόπο με τον οποίο οι άνθρωποι νοηματοδοτούν τη δικαιοσύνη στην καθημερινή ζωή.

Η έκδοση είναι ιδιαίτερα προσεγμένη. Ο πρόλογος του Στέφανου Ροζάνη εντάσσει τον αναγνώστη στο ευρύτερο πλαίσιο της φιλοσοφικής συζήτησης λειτουργώντας σαν προσανατολισμός για την ανάγνωση που ακολουθεί. Το γλωσσάριο των χαϊντεγγεριανών όρων και τα ευρετήρια που συνοδεύουν το βιβλίο το καθιστούν πιο προσιτό ακόμη και σε όσους δεν είναι εξοικειωμένοι με το δύσκολο λεξιλόγιο του Γερμανού στοχαστή.

Η βασική δύναμη του έργου είναι το φιλοσοφικό του βάθος και η τόλμη με την οποία επιχειρεί να θέσει το δίκαιο σε ένα εντελώς διαφορετικό πλαίσιο, εκεί όπου η σιωπή και η ποίηση αποκτούν κεντρική σημασία. Το Στα μονοπάτια της σιγής είναι ένα βιβλίο που αξίζει να διαβαστεί ακριβώς επειδή δεν περιορίζεται σε έτοιμες απαντήσεις ή απλές συνταγές για τη νομική πράξη. Αντίθετα, ανοίγει έναν χώρο σκέψης που εμπνέει και προκαλεί. Η ανάγνωση αφήνει την αίσθηση ότι το δίκαιο δεν είναι μόνο κανόνες και δικαστικές αποφάσεις, αλλά και μια βαθύτερη αναζήτηση νοήματος, εκεί όπου η σιωπή αναδεικνύεται σε πηγή ηθικοφιλοσοφικού στοχασμού.