Ο ελληνικός και ρωμαϊκός κόσμος στο βλέμμα του Hegel – Ιστορία, φιλοσοφία και το στοίχημα του ιστορισμού
Πρόκειται για ένα έργο που απευθύνεται τόσο στον ειδικό όσο και στον καλλιεργημένο αναγνώστη.
Διονύσης Ασημιάδης
Το νέο βιβλίο του Χαράλαμπου Κράλλη, Ο ελληνικός και ρωμαϊκός κόσμος στη φιλοσοφία της παγκόσμιας ιστορίας του G.W.F.
Hegel και ο γερμανικός ιστορισμός από τις εκδόσεις Ζήτρος, έρχεται να φωτίσει με ξεχωριστό τρόπο το έργο ενός εκ των πιο πολυσυζητημένων φιλοσόφων της νεότερης εποχής. Με περισσότερες από πεντακόσιες σελίδες, το έργο συνδυάζει φιλοσοφική εμβάθυνση, ιστορική ανάλυση και κριτική προσέγγιση της παράδοσης του γερμανικού ιστορισμού, δημιουργώντας ένα πυκνό αλλά συναρπαστικό ανάγνωσμα.
Στην καρδιά του βιβλίου βρίσκεται η ερμηνεία του Hegel για την παγκόσμια ιστορία. Ο συγγραφέας δείχνει πώς ο Γερμανός φιλόσοφος αντιλαμβάνεται την Ιστορία όχι ως απλή παράθεση γεγονότων, αλλά ως ζωντανή, εξελικτική διαδικασία, όπου κάθε πολιτισμός αντιπροσωπεύει μια φάση ωρίμανσης του ανθρώπινου πνεύματος. Η Ανατολή είναι η παιδική ηλικία, η Ελλάδα η νεότητα, η Ρώμη η ώριμη φάση της οργάνωσης και της νομιμότητας, ενώ η σύγχρονη Ευρώπη συμβολίζει την ενσάρκωση της ελευθερίας. Η προσέγγιση αυτή, παρουσιάζεται εδώ με τρόπο ισορροπημένο, δίνοντας έμφαση στη διαλεκτική σχέση ανάμεσα σε πολιτισμούς, χωρίς να εστιάζει στην απλή ιεράρχησή τους.
Ο συγγραφέας αναδεικνύει με επιμονή τη σημασία του ελληνικού και ρωμαϊκού κόσμου ως καίριου σταθμού αυτής της εξέλιξης. Ο ελληνικός πολιτισμός, με την ελευθερία του πνεύματος, την τέχνη και τη φιλοσοφία του, γίνεται η μήτρα της αυτοσυνείδησης· ο ρωμαϊκός, με το δίκαιο, την οργάνωση και την κρατική ισχύ, μετατρέπει την ατομική έμπνευση σε συλλογική θεσμικότητα. Στο πρόσωπο ηγετών όπως ο Μέγας Αλέξανδρος ή ο Ιούλιος Καίσαρ, ο Hegel βλέπει όχι την προσωπική φιλοδοξία αλλά την εκδήλωση της ιστορικής αναγκαιότητας, επιτυγχάνοντας τη μεταφορά της παραπάνω σκέψης με τρόπο σαφή και εύληπτο.
Ιδιαίτερη αξία έχει η σύνδεση με τον γερμανικό ιστορισμό του 19ου αιώνα, που έθεσε τις βάσεις για την επιστημονική μελέτη της ιστορίας ως δυναμικής και συνεχούς διαδικασίας. Ο συγγραφέας δεν περιορίζεται σε μια απλή παρουσίαση, αλλά θέτει ερωτήματα για το πώς οι αντιλήψεις εκείνης της εποχής εξακολουθούν να επηρεάζουν τον σημερινό διάλογο για την ιστορία. Έτσι λοιπόν , το βιβλίο δεν χρησιμοποιείται ως αναδρομή σε φιλοσοφικά σχήματα, αλλά ως μια πρόταση αναστοχασμού πάνω στην κατανόηση του παρελθόντος.
Η κριτική αξία του έργου έγκειται στην ικανότητά του να παντρεύει την αυστηρότητα της φιλοσοφικής ανάλυσης με μια αφήγηση που παραμένει προσιτή στον προσεκτικό αναγνώστη. Ο Χαράλαμπος Κράλλης δεν γράφει μόνο για τους ειδικούς της φιλοσοφίας, αλλά για όσους ενδιαφέρονται να κατανοήσουν καλύτερα πώς ο κλασικός κόσμος συνεχίζει να διαμορφώνει τον τρόπο σκέψης ιστορίας και πολιτικής . Πρόκειται για ένα έργο που προκαλεί τον αναγνώστη να αναμετρηθεί με μεγάλα ερωτήματα: πώς προχωρά η ιστορία, ποιος είναι ο ρόλος των λαών και των ηγετών και πώς η ελευθερία γίνεται σταδιακά παγκόσμια αξία.
Συνολικά, το έργο του Χαράλαμπου Κράλλη αποτελεί μια προσεγμένη και φιλόδοξη συμβολή στη φιλοσοφική και ιστορική σκέψη. Δεν περιορίζεται σε μια στεγνή ερμηνεία του Hegel, αλλά επιχειρεί να τον τοποθετήσει εκ νέου σε έναν ζωντανό διάλογο που εξακολουθεί να αφορά την εποχή μας, όπου η κατανόηση της ιστορικής πορείας και της πολιτιστικής μας κληρονομιάς είναι πιο αναγκαία από ποτέ. Με την έμφαση που δίνει στον ελληνικό και ρωμαϊκό κόσμο, το βιβλίο αναδεικνύει τον τρόπο με τον οποίο η αρχαιότητα εξακολουθεί να συνομιλεί με τη νεότερη φιλοσοφία, προσφέροντας στον αναγνώστη όχι μόνο γνώση αλλά αφορμή για κριτικό στοχασμό. Πρόκειται για ένα έργο που απευθύνεται τόσο στον ειδικό όσο και στον καλλιεργημένο αναγνώστη, μια πρόκληση αλλά και μια πρόσκληση σε ουσιαστική αναμέτρηση με τα μεγάλα ερωτήματα της ιστορίας και της φιλοσοφίας.
