Λυκούργεια: Το αόρατο δράμα του Αισχύλου ξαναζεί
Πρόκειται για μια φιλολογική έρευνα.
Διονύσης Ασημιάδης
Η μελέτη του Σταύρου Γκιργκένη «Η Λυκούργεια – Μια χαμένη τετραλογία του Αισχύλου», που κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Ζήτρος πριν λίγες ημέρες, έρχεται να ανασύρει από τη λήθη μια από τις πιο αινιγματικές δημιουργίες της αρχαίας ελληνικής δραματουργίας.
Πρόκειται για μια φιλολογική έρευνα που επιχειρεί να ξαναδώσει φωνή στην τετραλογία του Αισχύλου γύρω από τον θράκα βασιλιά Λυκούργο, ένα έργο που έχει χαθεί σχεδόν ολοκληρωτικά, αλλά επιβιώνει μέσα από σπαράγματα, αγγειογραφικές μαρτυρίες και αρχαίες αναφορές.
Η δύναμη του βιβλίου έγκειται στη συστηματική συγκέντρωση και αξιοποίηση του υλικού. Ο συγγραφέας συνδυάζει φιλολογική ακρίβεια με δημιουργική φαντασία, ώστε να αποκαταστήσει όχι μόνο την πλοκή αλλά και το θεματικό πλαίσιο της τετραλογίας. Μελετά πώς ο Διόνυσος εμφανίζεται ως θεός που ενώνει καταστροφική και συμφιλιωτική διάσταση, φωτίζοντας έτσι την τραγικότητα της σύγκρουσης με τον Λυκούργο. Η ανάγνωση εμπλουτίζεται με παραλληλισμούς από τον Ευριπίδη, την κωμωδία του Αριστοφάνη και τη ρωμαϊκή γραμματεία, αποδεικνύοντας ότι τα ίχνη της Λυκούργειας διατρέχουν ολόκληρη την κλασική παράδοση.
Το ύφος του Σπύρου Γκιργκένη παραμένει αυστηρά επιστημονικό, χωρίς όμως να χάνει τη ζωντάνια του. Ο αναγνώστης δεν έχει μπροστά του μια ξερή φιλολογική πραγματεία, αλλά ένα ταξίδι σε έναν κόσμο όπου οι τραγικοί στίχοι έχουν χαθεί, όμως η ανάσα τους εξακολουθεί να διαπερνά την ευρωπαϊκή λογοτεχνία. Η προσέγγιση είναι διεπιστημονική. Στηρίζεται σε γλωσσολογικές αναλύσεις, σε αρχαιολογικά τεκμήρια, δίνοντας ένα αποτέλεσμα που ισορροπεί ανάμεσα στην επιστημονική ακρίβεια και την αισθητική ανασύσταση.
Η αξία της μελέτης δεν περιορίζεται σε φιλολογικό επίπεδο. Η «Λυκούργεια» παρουσιάζεται ως παράδειγμα του πώς η αρχαία τραγωδία λειτουργούσε ως συλλογικός καθρέφτης, αναδεικνύοντας θέματα εξουσίας, ύβρεως θεϊκής δικαιοσύνης που εξακολουθούν να συγκινούν. Μέσα στο κείμενο αποδεικνύεται μια πλήρης εικόνα του πολιτισμικού βάρους που είχε το θέατρο στην κλασική Αθήνα.
Η «Λυκούργεια» αναδεικνύεται έτσι σε μια κορυφαία συμβολή στη μελέτη της αρχαίας τραγωδίας. Με επιστημονική ακρίβεια και δημιουργική τόλμη, ο Σταύρος Γκιργκένης καταφέρνει να ανασυνθέσει έναν χαμένο κόσμο και να τον παραδώσει ξανά στη μνήμη των αναγνωστών. Το βιβλίο δεν αποτελεί απλώς μια φιλολογική πραγματεία· είναι ένα πνευματικό ταξίδι που παντρεύει την ακεραιότητα της έρευνας με τη γοητεία της ανακάλυψης. Για όποιον αγαπά την κλασική φιλολογία, το θέατρο ή την αναζήτηση της πολιτισμικής συνέχειας, η ανάγνωση της «Λυκούργειας» αποτελεί μια μοναδική εμπειρία αναβίωσης ενός θησαυρού που έμοιαζε χαμένος για πάντα.
