Κυβέλη: Η «ιέρεια» του ελληνικού θεάτρου – Το φαινόμενο, ο Γέρος της Δημοκρατίας και η κληρονομιά

Στις 26 Μαΐου 1978, η αυλαία έπεσε για πάντα για την Κυβέλη. Μα το χειροκρότημα δεν σταμάτησε ποτέ – η «σκιά» της συνεχίζει να πλανάται πάνω απ’ το ελληνικό θέατρο.

Σαν σήμερα, στις 26 Μαΐου 1978, σβήνει μια από τις πιο λαμπερές μορφές της ελληνικής θεατρικής σκηνής του 20ού αιώνα. Η Κυβέλη Ανδριανού, γνωστή στο πανελλήνιο απλώς ως Κυβέλη, πεθαίνει στην Αθήνα σε ηλικία 90 ετών, αφήνοντας πίσω της ένα τεράστιο καλλιτεχνικό και πολιτιστικό αποτύπωμα.

Το φαινόμενο Κυβέλη

Γεννημένη το 1888 στη Σμύρνη, η Κυβέλη εμφανίστηκε στη σκηνή μόλις σε ηλικία 14 ετών και σύντομα καθιερώθηκε ως πρωταγωνίστρια δραματικών ρόλων, με φυσική εκφραστικότητα και σκηνική παρουσία που καθήλωνε. Ανέβασε πλήθος έργων του ελληνικού και ξένου ρεπερτορίου και συνδέθηκε με το εθνικό θέατρο αλλά και με δικές της θεατρικές επιχειρήσεις.

Ήταν από τις πρώτες Ελληνίδες που αντιμετώπισαν το θέατρο ως επάγγελμα με καλλιτεχνική και κοινωνική αποστολή. Σταδιοδρόμησε σε μια εποχή που ο θεατρικός κόσμος ήταν σχεδόν αποκλειστικά ανδροκρατούμενος – και όμως, κατάφερε να σταθεί ισότιμα δίπλα στους κορυφαίους ηθοποιούς και σκηνοθέτες του καιρού της.

Έρωτας, πολιτική, θέατρο

Η ζωή της Κυβέλης δεν περιορίστηκε στη σκηνή. Υπήρξε παντρεμένη με τον πολιτικό Γεώργιο Παπανδρέου, τον Γέρο της Δημοκρατίας, με τον οποίο απέκτησαν έναν γιο, τον Γιώργη. Το όνομά της λοιπόν συνδέθηκε άρρηκτα και με την πολιτική ιστορία του τόπου.

Η σχέση της με το κοινό, όμως, ήταν σταθερά θεατρική: η Κυβέλη έπαιζε μέχρι τα βαθιά της γεράματα και δεν εγκατέλειψε ποτέ την ιδιότητα της ηθοποιού – ακόμα κι όταν έζησε εξορίες ή πολιτικές περιπέτειες.

Η κληρονομιά

Η Κυβέλη υπήρξε ένα σύμβολο χειραφέτησης, τόλμης και αφοσίωσης στην τέχνη. Μετά τον θάνατό της, το προσωπικό της αρχείο και μέρος του θεατρικού της υλικού έγινε δωρεά στο Ελληνικό Θεατρικό Μουσείο, ενώ το όνομά της παραμένει ζωντανό σε αφιερώματα, μελέτες και θεατρικές αναφορές.

46 χρόνια μετά τον θάνατό της, η μορφή της εξακολουθεί να προκαλεί δέος: μια γυναίκα που σφράγισε την τέχνη της εποχής της, που έζησε έντονα, και που έδωσε στο ελληνικό θέατρο ένα πρόσωπο θηλυκό, περήφανο και ακαταμάχητο.