Γνώση και πάθος στη νεότερη φιλοσοφία – Το νέο βιβλίο του Άρη Στυλιανού

Γνώση, εμπειρία, επιστήμη, ιδεολογία, άγνοια, αυθεντία, ορθολογισμός, παραλογισμός συνυπάρχουν σε αυτό το βιβλίο και διαμορφώνουν μία γνωσιακή περιπέτεια, τους συλλογισμούς της ανθρώπινης οντότητας και την πολιτική θεωρία.

Ο Άρης Στυλιανού στοχεύει (και το καταφέρνει) να μας γνωρίσει και να ξεδιαλύνει συγκεχυμένες φιλοσοφικές αντιλήψεις, αποκαθιστά «παρεξηγήσεις» με μία προσέγγιση που δεν απευθύνεται μόνο σε σχολιαστικούς μελετητές και μύστες της φιλοσοφικής σκέψης. Βασικό πλεονέκτημα του βιβλίου η κατανόηση της εξέλιξης. Η χάραξη του κοινωνικοπολιτισμικού πλαισίου και η ανάλυσης της προσφοράς – συνεισφοράς «πατέρων» στην ερμηνεία της ανθρώπινης ύπαρξης.

Παρά τις αφηρημένες (σε κάποιους ίσως φαντάζουν απόμακρες) έννοιες, από τον ιδεαλιστή Πλάτωνα, στον Αριστοτέλη, τον Πρωταγόρα με το «πάντων χρημάτων άνθρωπος», την απόλυτη θεολογική κυριαρχία του Μεσαίωνα, τον ορθολογιστή Σπινόζα, τον ανατρεπτικό Ντεκάρτ, τον παρεξηγημένο Μακιαβέλλο, τον εμπνευστή του κοινωνικού συμβολαίου Χομπς, τον ανθρωπιστή Ρουσσώ, τη διαλεκτική του Σωκράτη κι από εκεί στον Χέγκελ και τον Μαρξ, διανύουμε κεφάλαια που σημάδεψαν την ιστορία. Οι φιλοσοφικές τους αναζητήσεις συνδέονται αρμονικά. Πάθη και συναισθήματα και οι βαθύτερες αιτίες διαμόρφωσης την ανθρώπινης υπόστασης. Κοινός στόχος η επίτευξη της ευτυχίας των ανθρώπων.

Με συνοδοιπόρους όλους αυτούς τους φιλοσόφους της πολιτικής σκέψης, ο συγγραφέας μας καταθέτει ότι η γνώση είναι (και) η αδιαμεσολάβητη εμπειρία. Η πλειοψηφία μένει στο εμπειρικό της μέρος και δεν αναζητεί διαδρομές μέσα από τον ασφαλή δρόμο της μελέτης και της επιστήμης. Η τελευταία με την ιδεολογία μπορούν να βαδίζουν χέρι χέρι. Ο Ντεκάρτ θέλει να ανατρέψει και να αποδομήσει όλα και να τα συνθέσει από την αρχή με βάση την καρτεσιανή προσέγγιση του «αμφιβάλλω». Άρα σκέφτομαι και αφού σκέφτομαι, υπάρχω.

Ο Στυλιανού αποκαθιστά τον παρεξηγημένο, μεγάλο πολιτικό στοχαστή, οξυδερκή και καινοτόμο Μακιαβέλλι με τον διαχωρισμό της πολιτικής από την ηθική. Άλλο το «είναι» κι άλλο το «δέον». Ξεκαθαρίζει πως «όποιος θυσιάζει αυτά που ζει, γι΄αυτά που έπρεπε να ζει προετοιμάζει την καταστροφή κι όχι τη σωτηρία του. Σπινόζα και Μακιαβέλλι συμφωνούν στο ότι οι άνθρωποι ανατρέπουν τον τύραννο, αλλά δεν μπορούν να διασαφηνίσουν τις αιτίες που οδηγούν στον τύραννο. Ο υπαρξισμός του Μαρξ, η συνεπακόλουθη αλλοτρίωση και η αποξένωση, μία «ψεύτικη» συνείδηση για τον μετασχηματισμό του κόσμου με βάση τις υλικές δυνάμεις.

Η ανθρώπινη φύση με τα πάθη και τις ανάγκες της απαιτεί γνώση και σοφία που δε σταματάει ποτέ και συνεχώς εμπλουτίζεται. Η αμάθεια, η ημιμάθεια κι η εμπάθεια ξεπερνιούνται, καθώς έρχεται η κατάκτηση της απελευθέρωσης στον δρόμο για μία εσωτερική – διανοητική ελευθερία. Μία βαθιά στοχαστική και κατά έναν τρόπο ενεργητική πορεία προς το ένα συλλογικό καλύτερο μέλλον.