Φθινοπωρινές σελίδες: 3+1 αναγνώσματα για τις πρώτες μέρες του Σεπτέμβρη

Ο Σεπτέμβρης είναι ο μήνας που κουβαλά πάντα μια ιδιότυπη μελαγχολία∙ δεν διαθέτει την ανεμελιά του καλοκαιριού, ούτε ακόμη τη θαλπωρή του ώριμου φθινοπώρου.

Είναι η εποχή της μετάβασης, όταν η ζέστη υποχωρεί σιγά σιγά, οι πόλεις ξαναβρίσκουν τον ρυθμό τους και το φως της ημέρας μικραίνει, σαν μια υπενθύμιση για περισυλλογή. Μέσα σε αυτή την ατμόσφαιρα ο Σεπτέμβρης μοιάζει με τον πιο λογοτεχνικό μήνα του χρόνου∙ έναν μήνα που ταιριάζει με βιβλία ικανά να συνοδεύσουν τη σιωπή των πρώτων δειλινών, να αγγίξουν τη νοσταλγία και να ανοίξουν τον δρόμο για νέες σκέψεις. Το αφιέρωμα που ακολουθεί προτείνει 3+1 βιβλία τα οποία αποτυπώνουν τη μελαγχολία του Σεπτέμβρη και τη μετατρέπουν σε εμπειρία ανάγνωσης.

1. Τάκης Κατσαμπάνης, Walkabout, Εκδόσεις Έρμα

Το Walkabout του Τάκη Κατσαμπάνη είναι μια περιπλάνηση που κινείται ανάμεσα στην ποίηση και στην αφήγηση, στο ημερολόγιο και στο όνειρο. Ξεκινά από την Αθήνα και καταλήγει στην άλλη άκρη του κόσμου, στην Αυστραλία, εκεί όπου ο τόπος μετατρέπεται σε καθρέφτη της εσωτερικής διαδρομής. Ο αφηγητής βιώνει τον χρόνο σαν κύμα που δεν έχει μνήμη, μόνο παρόν∙ και μέσα από εικόνες ερήμου, ωκεανού, κοινοτήτων και μοναχικών στιγμών αναμετριέται με το βάρος της απόστασης αλλά και την επιθυμία για μεταμόρφωση. Η γραφή είναι θραυσματική, σαν κομμάτια ημερολογίου που αφήνουν χώρο στον αναγνώστη να αναπληρώσει τα κενά. Οι σελίδες μεταφέρουν την αίσθηση του ταξιδιού όχι ως περιγραφή τοπίων, αλλά ως βίωμα εσωτερικής αναζήτησης, εκεί όπου το εξωτικό και το οικείο μπλέκονται. Πρόκειται για ένα βιβλίο που δεν στέκεται απλώς στη μετακίνηση από τόπο σε τόπο, αλλά εξετάζει τι σημαίνει να χάνεις και να ξαναβρίσκεις τον εαυτό σου, έστω κι αν τελικά παραμένεις ο ίδιος.

2. Μαρία Καμπάνταη, Ανελκυστήρας, Εκδόσεις Αρμός

Ο Ανελκυστήρας της Μαρίας Καμπάνταη είναι μια συλλογή ιστοριών που μας φέρνει κοντά σε πρόσωπα καθημερινά, με αδυναμίες, μικρές χαρές και μεγάλες σιωπές. Η συγγραφέας αξιοποιεί την εμπειρία της στην ψυχολογία για να αποτυπώσει με ακρίβεια στιγμές που συνήθως προσπερνούμε: την κόπωση ενός βλέμματος, την αμηχανία μιας χειρονομίας, την προσμονή μιας νέας αρχής. Κάθε αφήγηση θυμίζει διαδρομή ανελκυστήρα· μια συνεχής κίνηση προς τα πάνω και προς τα κάτω, με στάσεις απρόσμενες, άλλες φορές βαριές και άλλες λυτρωτικές. Η γλώσσα είναι απλή, σχεδόν προφορική, κι όμως φορτωμένη με συναίσθημα. Δεν επιδιώκει τον εντυπωσιασμό, αλλά την αλήθεια που κρύβεται στις λεπτομέρειες. Έτσι, το βιβλίο λειτουργεί σαν καθρέφτης: σε κάθε μικρή ιστορία ο αναγνώστης μπορεί να αναγνωρίσει κάτι από τον εαυτό του, ένα συναίσθημα που νόμιζε πως ήταν δικό του και μόνο. Ο Ανελκυστήρας δεν διαβάζεται απλώς· βιώνεται σαν συνομιλία, σαν ένα χαμηλόφωνο «μαζί» που ανακουφίζει και δίνει χώρο στην ελπίδα.

3. Πάνος Θεοδωρίδης, Η δεξιά ερωμένη, Εκδόσεις Κείμενα

Στο βιβλίο Η Δεξιά Ερωμένη ο Πάνος Θεοδωρίδης πλέκει μια αφήγηση που ακροβατεί ανάμεσα στη μνήμη και στη φαντασία, στην προσωπική εξομολόγηση και στη λογοτεχνική κατασκευή. Ένας έρωτας παρουσιάζεται όχι ως στιγμιότυπο πάθους, αλλά ως θραύσμα ζωής που κουβαλά νοσταλγία, ματαίωση και εκείνη την ανεξήγητη γοητεία που αφήνουν οι χαμένες ευκαιρίες. Ο αφηγητής ανασκαλεύει το παρελθόν του, χωρίς να αναζητά δικαιολογίες ή εξιδανικεύσεις∙ προσπαθεί περισσότερο να καταλάβει πώς μια σχέση γίνεται καθρέφτης για τον ίδιο και τον χρόνο που περνά.

Η γλώσσα είναι σφιχτή, γεμάτη υπονοούμενα και αποσιωπήσεις. Ο Θεοδωρίδης δεν περιγράφει με στόμφο, αλλά με υποδόρια ένταση: οι σιωπές μιλούν όσο και οι λέξεις, οι μνήμες μοιάζουν να αναδύονται σαν ψίθυροι που δεν βρίσκουν τελική απάντηση. Το βιβλίο λειτουργεί σαν μια εσωτερική συνομιλία με τον εαυτό, σαν εκείνες τις στιγμές που κοιτά κανείς πίσω όχι για να κρίνει, αλλά για να αναγνωρίσει ποιος υπήρξε.

4. Πέλα Ατματζίδου, Ένα γράμμα τρείς σταθμοί, Εκδόσεις Μέθεξις

Η ιστορία ξεκινά με την απλότητα ενός γράμματος, αλλά πίσω από τις λέξεις του ανοίγεται ένας ολόκληρος δρόμος ζωής. Η Πέλα Ατματζίδου παρακολουθεί την ηρωίδα της, την Αγάπη, σε τρεις καθοριστικούς σταθμούς που σημαδεύουν την πορεία της: στιγμές όπου η αγάπη δοκιμάζεται, η απώλεια γίνεται πληγή και η μνήμη αναμετριέται με το παρόν. Δεν πρόκειται για μια ρομαντική εξιδανίκευση αλλά για μια βαθιά ανθρώπινη αφήγηση, όπου το συναίσθημα δεν χαρίζεται εύκολα, παρά κερδίζεται μέσα από αγώνες και αποδοχή. Η γραφή είναι ζεστή και εσωτερική, αποφεύγει τις μεγάλες κορώνες παραμένοντας κοντά στους ψιθύρους της ψυχής. Κάθε σταθμός είναι μια δοκιμασία ωριμότητας, μια ευκαιρία να επαναπροσδιοριστεί η σχέση. Το γράμμα δεν λειτουργεί μόνο ως αφετηρία πλοκής, αλλά ως σύμβολο της επικοινωνίας που συχνά αναζητούμε με εκείνους που χάσαμε ή με τον ίδιο μας τον εαυτό.