Πολιτισμός σε στασιμότητα: Όταν το ΥΠΠΟ χάνει τη μεγάλη εικόνα
Η Θεσσαλονίκη διαμαρτύρεται, τα μουσεία δυσλειτουργούν, και οι διοικήσεις μοιάζουν αποκομμένες. Ο πολιτιστικός σχεδιασμός απαιτεί σοβαρότητα και λογοδοσία.
Φάνης Ουγγρίνης
Προκάλεσαν πολύ θόρυβο τα άρθρα του Χρήστου Νικολαΐδη στο The Opinion σχετικά με κακούς χειρισμούς του Υπουργείου Πολιτισμού. Τα ποικίλα προβλήματα ακούγονταν εδώ και μήνες, και μάλλον οφείλονται στην τήρηση -ή μη τήρηση- των προβλεπόμενων διαδικασιών εκτέλεσης δαπανών και πρόσληψης προσωπικού. Τελικά τα πράγματα έφτασαν στο απροχώρητο, και πλέον δύσκολα πείθουν οι ανακοινώσεις πως σύντομα όλα θα διορθωθούν.
Αρκετά πρόσφατα ο Λευκός Πύργος και το Μουσείο Βυζαντινού Πολιτισμού Θεσσαλονίκης -όπως και τα περισσότερα μουσεία- έπαψαν να είναι κατά τόπους υπηρεσίες του ΥΠΠΟ. Μετατράπηκαν σε ανεξάρτητα ΝΠΔΔ με δικά τους ΔΣ, καθώς οι κεντρικές υπηρεσίες στη Μπουμπουλίνας είναι φύσει αδύνατο να μεριμνούν για τα πάντα με ορθολογισμό, ταχύτητα και προσαρμοστικότητα. Εδώ βέβαια αξίζει να υπενθυμιστεί ο τελευταίος εθνικός διαγωνισμός για τους χώρους εστίασης, που κατέληξε στο κλείσιμο του γνωστού μας “Β” · η συγκεκριμένη διαδικασία ήταν μάλλον αντίθετη στο -ορθό- πνεύμα του νέου νομικού πλαισίου.
Εν πάση περιπτώσει, όσον αφορά το Βυζαντινό, φαίνεται πως το καινούργιο οργανωτικό σχήμα λειτούργησε απογοητευτικά. Ως είθισται, για την κακή εξέλιξη επικρατεί σύγχυση ως προς τον βαθμό ευθύνης του διοικητικού συμβουλίου, των στελεχών του φορέα, και φυσικά κάποιων υπηρεσιακών “κάτω”. Το βέβαιο είναι ότι έχει γίνει απαράδεκτος χειρισμός, που εκθέτει διεθνώς τη χώρα και απαξιώνει το τουριστικό προϊόν της.
Αναμφίβολα υπάρχουν αξιόλογα κυβερνητικά επιτεύγματα στον πολιτισμό, και συχνά εκφράζονται διαμαρτυρίες από πρόσωπα γραφικά, όπως χθες στη Μονεμβασιά. Ωστόσο, πλέον περισσεύει η μουρμούρα για τα ενδότερα του αρμόδιου υπουργείου. Ένας γενικά άγαρμπος τρόπος επιλογής διευθυντών και προέδρων, ορισμένοι…μαθητευόμενοι μάγοι στο σύγχρονο πολιτισμό και κάποια…υπεράνω κριτικής πρόσωπα σε καίριες θέσεις δυστυχώς προσφέρουν άφθονες αφορμές για γκρίνια, συχνά απολύτως δικαιολογημένη. Άλλωστε την ένταση προδίδουν και διάφορα αρνητικά βίντεο που έχουν κυκλοφορήσει.
Ειδικά στη Θεσσαλονίκη επικρατεί ισχυρό αίσθημα παραμέλησής της. Καταγράφεται προβληματισμός για τον τρόπο λειτουργίας των εφορειών αρχαιοτήτων και νεωτέρων μνημείων της πόλης. Το Φεστιβάλ Κινηματογράφου έχει χάσει το αλλοτινό σφρίγος του. Οι φύλακες υπαίθριων χώρων (πχ σε Αρχαία Αγορά και Ανάκτορο Γαλερίου) σπανίζουν. Οι σχέσεις μεταξύ εργαζομένων στο ΚΘΒΕ δεν θεωρούνται ιδανικές. Οι παρεμβάσεις ανάδειξης των αρχαιοτήτων στις κατακόμβες Αγίου Ιωάννη και στην Πλατεία Μακεδονομάχων δεν ενθουσίασαν.
Οι εκκρεμότητες στην Πλατεία Αντιγονιδών και στον Κελάριο δε λένε να λήξουν. Οι εργασίες στο Παύλου Μελά βραδυπορούν. Η επ’ αόριστον αναβολή υλοποίησης ιστορικών διαδρομών απογοήτευσε, ειδικά λόγω του σκεπτικού της: θεωρήθηκε πως αρκεί μια -φιλοτουριστική- ψηφιακή αναπαράσταση, δίχως να έχουν εξεταστεί οι απόψεις των ίδιων των Σαλονικιών. Φτάσαμε πια στο σημείο να θεωρείται μέγας άθλος ο ηλεκτροφωτισμός τοπικών μνημείων μετά από ιδιωτική χορηγία, όταν η συνολική εικόνα είναι απογοητευτική.
Τα δύο κείμενα του Νικολαΐδη διαβάστηκαν πολύ επειδή άγγιξαν ευαίσθητες χορδές. Οι κύκλοι του ΥΠΠΟ θα πρέπει επίσης να τα διαβάσουν με προσοχή, και να πράξουν όσα σημαντικά επιβάλλει ο ρόλος τους.