Ραπ και Gen Z: Η φωνή μιας γενιάς σε έναν κόσμο αντιφάσεων
Από τα γκέττο του Μπρονξ στην Ελλάδα, η ραπ διαμορφώνει ταυτότητες, κοινωνικές στάσεις και νέους τρόπους πολιτικής έκφρασης.
Νικολέτα Τσορμπατζόγλου
Τα τελευταία δέκα χρόνια, η ραπ μουσική έχει μεταμορφωθεί από υποκουλτούρα σε το απόλυτο mainstream φαινόμενο. Στην Ελλάδα, όπως και σε όλο τον κόσμο, η Gen Z φαίνεται να την έχει αγκαλιάσει περισσότερο από κάθε άλλο ηλικιακό κοινό.
Σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα, το 61,5% των νέων δηλώνει ότι ακούει ραπ—ποσοστό που την κατατάσσει δεύτερη μετά την ποπ μουσική, και πολύ πάνω από άλλα είδη όπως το ροκ ή τα ελληνικά λαϊκά.
Η ραπ δεν είναι μόνο μουσική· είναι τρόπος να κατανοήσει κανείς τον κόσμο. Μέσα από στίχους που μιλούν για κοινωνικές ανισότητες, καθημερινή βία, φτώχεια ή αδικίες, οι νέοι βρίσκουν έναν καθρέφτη για τις δικές τους εμπειρίες. Το 28,6% δηλώνει ότι ταυτίζεται με τις ιστορίες των ράπερ, ενώ πάνω από 70% θεωρεί ότι η ραπ πρέπει να αναδεικνύει ζητήματα όπως οι φτώχεια και οι ανισότητες. Δεν ακούνε απλώς μουσική· χρησιμοποιούν τη ραπ για να εκφράσουν την αμφιθυμία και την ανασφάλεια που νιώθουν σε έναν κόσμο αβεβαιότητας.
Παράλληλα, η έρευνα δείχνει ότι η ραπ λειτουργεί και ως μέσο εκτόνωσης: το 41,9% δηλώνει ότι ακούει ραπ για να ξεσπάσει, ενώ το 28,8% για να ξεφύγει από την καθημερινότητα. Ο ρυθμός, η αυθεντικότητα και το storytelling αποτελούν τα βασικά στοιχεία που την καθιστούν ελκυστική, με το φύλο να διαμορφώνει και τις προτεραιότητες: οι άντρες δίνουν έμφαση στον ρυθμό και την αυθεντικότητα, ενώ οι γυναίκες εκτιμούν περισσότερο το κοινωνικό σχόλιο και την αφήγηση εμπειριών.
Η ραπ στην Ελλάδα, αν και mainstream, παραμένει αντιφατική. Ενώ πολλοί τη βλέπουν ως χώρο κοινωνικής αντίστασης, άλλοι εντοπίζουν σε αυτήν στοιχεία σεξισμού, ομοφοβίας ή εξιδανίκευσης του εύκολου πλουτισμού—ιδιαίτερα στη trap σκηνή. Το 48,3% θεωρεί τους στίχους της trap υποτιμητικούς για τις γυναίκες, ενώ το 23,8% τους χαρακτηρίζει ομοφοβικούς. Ταυτόχρονα, οι πολιτικά φορτισμένοι στίχοι αναφορικά με τον αποκλεισμό, την αστυνομική βία ή τη διαφθορά του συστήματος αξιολογούνται θετικά από το 68,4% των νέων. Η ραπ, λοιπόν, δεν έχει μια μονοσήμαντη ερμηνεία· είναι πεδίο πολιτισμικής διαπραγμάτευσης και ταυτόχρονα προσωπικής έκφρασης.
Η Gen Z φαίνεται να αναγνωρίζει την ανάγκη μετασχηματισμού της ραπ σκηνής προς περισσότερη ισότητα και συμπερίληψη. Το 39,1% ζητά περισσότερες γυναίκες ράπερ, ενώ το 10,6% επιθυμεί ένα πιο φιλικό κλίμα για ΛΟΑΤΚΙ+ δημιουργούς. Αυτή η τάση δείχνει ότι οι νέοι δεν είναι απλώς παθητικοί καταναλωτές· ασκούν κριτική, διεκδικούν αλλαγές και αναζητούν κοινωνική συνείδηση μέσα στην ίδια τη μουσική.
Η ιστορία της ραπ, από τις γειτονιές του Μπρονξ τη δεκαετία του ’70 μέχρι τη σύγχρονη Ελλάδα, δείχνει ότι πάντα υπήρχε μια έντονη σύνδεση με κοινωνικά και ταξικά ζητήματα. Η ραπ αναδεικνύει το περιθώριο, δίνει φωνή σε όσους συχνά μένουν αόρατοι και προσφέρει τρόπους να κατανοήσουμε την καθημερινότητα με κριτική ματιά. Η μουσική αυτή δεν είναι μόνο για διασκέδαση, είναι ένα εργαλείο γνώσης, ταύτισης και πολιτικής συνείδησης.
Στο τέλος της ημέρας, η ραπ για τη Gen Z δεν είναι απλώς μουσική. Είναι καθρέφτης κοινωνικών αντιφάσεων, πεδίο πολιτισμικής ταυτότητας και μια ζωντανή πλατφόρμα για να ακούγονται οι φωνές των νέων. Και ίσως γι’ αυτό ακριβώς, η σχέση τους μαζί της είναι τόσο αυθεντική όσο και αντιφατική.