Πώς οι νέοι ξαναγράφουν την έννοια της φιλίας

Στη σύγχρονη νεολαία (18–34 ), η φιλία δεν είναι απλώς η «παλιά καλή συντροφιά» αλλά μετασχηματίζεται: από ομαδικά μηνύματα και καθημερινές αλληλεπιδράσεις σε συνειδητές απομακρύνσεις, «friendship break-ups» και φιλικές σχέσεις που λειτουργούν ως πράξη ωριμότητας.

Παρακάτω εξετάζουμε τρεις άξονες αυτής της αλλαγής — τη μορφή-επικοινωνίας, τη διάλυση της φιλίας και την ωρίμανση της επιλογής.

Από τα group chats στην επιφάνεια της σύνδεσης

Για τη γενιά Ζ και τους Millennials, η τεχνολογία και οι ομαδικές συζητήσεις (group chats) αποτελούν βασικό πεδίο φιλικής επικοινωνίας. Σύμφωνα με έρευνα του Pew Research Center, το 88% των εφήβων (13–17 ετών) δηλώνει ότι περνάει τουλάχιστον μία ημέρα την εβδομάδα με φίλους στο διαδίκτυο, έναντι 77% που το κάνει (τουλάχιστον) δια ζώσης.

Παρόλα αυτά, αυτή η ψηφιακή «εύκολη” σύνδεση φέρνει μαζί της νέα προκλήσεις: συχνές διακοπές συνδέσεων, χαμηλή δέσμευση και πίεση για άμεση ανταπόκριση. Έρευνα της Phys  δείχνει ότι η απογοήτευση λόγω μη άμεσης απάντησης ή μη επαρκούς διαθεσιμότητας φίλων στο ψηφιακό πεδίο προβλέπει ενδο–φιλικές συγκρούσεις. Έτσι, η φιλία ψηφιοποιείται εν μέρει — γίνεται πιο «εύκολη» στο ξεκίνημα αλλά και πιο εύθραυστη στο διατήρημα.

Friendship break-ups: Η συνειδητή απομάκρυνση

Τα «διάλειμμα» ή τέλος μιας φιλίας δεν είναι πλέον απλώς ένα «χάσιμο επαφής». Οι νέοι επιλέγουν συνειδητά να διαχωρίσουν — είτε πλήρως είτε εν μέρει — τις φιλικές τους σχέσεις. Σύμφωνα με ανασκόπηση της PubMed, η διάλυση φιλίας (friendship dissolution) είναι ιδιαίτερα συχνή στην πρώιμη ενήλικη φάση και περιλαμβάνει συμπεριφορές όπως: τερματισμός, απόσταση ή η κατηγοριοποίηση πτυχών της σχέσης. Για παράδειγμα, η μελέτη που υπέβαλε 179 νέους ενήλικες (μέση ηλικία ≈ 20,4) εντόπισε ότι μετά από παραβιάσεις εμπιστοσύνης, η απόσταση ή ο τερματισμός φιλίας ήταν οι πιο πιθανές αποκρίσεις.

Αυτή η τάση υπογραμμίζει πως η φιλία δεν θεωρείται πλέον πάντα δεδομένη — όπως το ρομάντζο — αλλά υπόκειται σε αξιολόγηση: «είναι αυτή η σχέση επωφελής για μένα;», «υποστηρίζει η φιλία την ευημερία μου;». Το πέρασμα από το “υπαρξιακά αθώο” στο “συνειδητό” χαρακτηρίζει το νέο πλαίσιο.

Φιλία ως πράξη ωριμότητας: επιλογή και ποιότητα

Η αλλαγή δεν αφορά μόνο τη μορφή ή το τέλος, αλλά και την αναβάθμιση της ποιότητας. Έρευνες από το BioMed Central, δείχνουν ότι η ποιότητα των φιλικών σχέσεων συνδέεται θετικά με την ψυχική ευημερία κατά τη μετάβαση από την εφηβική στην ενήλικη ζωή. Η μελέτη με δείγμα late-adolescents έδειξε πως υψηλότερη ποιότητα φίλων προβλέπει καλύτερη ευημερία στη μετέπειτα φάση. Με άλλα λόγια: η «ποσότητα» δεν έχει πλέον την ίδια βαρύτητα — πολλοί νέοι επιλέγουν λιγότερους αλλά βαθύτερους δεσμούς. Επιπλέον, η απόφαση να «κόψω» ή «απομακρυνθώ» από έναν φίλο γίνεται όχι από έλλειψη συναισθημάτων, αλλά από επιλογή να αφιερώσω χρόνο και ενέργεια εκεί όπου υπάρχει αμοιβαιότητα και σεβασμός. Αυτή η προσέγγιση θυμίζει περισσότερο επένδυση παρά αυτόματη συνύπαρξη — και χαρακτηρίζεται ως πράξη ωριμότητας: η φιλία ως επιλογή, όχι απλώς τύχη.

Τι σημαίνει για τη γενιά 18–34 και τι προκλήσεις ανοίγει;

Για τη γενιά αυτή, η επαναγραμμένη φιλία σημαίνει:

1. Να διαχειρίζεσαι ψηφιακές και φυσικές σχέσεις με επίγνωση — γνωρίζοντας ότι οι καθημερινές ομαδικές συνομιλίες μπορεί να μην αντικατοπτρίζουν βαθιά σύνδεση.
2. Να αποδέχεσαι ότι η απομάκρυνση από φίλους δεν είναι πάντα «αποτυχία», αλλά συχνά αναγκαία επιλογή για την προσωπική ανάπτυξη.
3. Να επιδιώκεις σχέσεις που υποστηρίζουν τη δική σου σταθερότητα και ευημερία — και να αναγνωρίζεις πότε μία φιλία δεν το κάνει.

Ωστόσο, ανοίγουν και προκλήσεις: η ψηφιακή φιλία μπορεί να δημιουργήσει «επιφανειακές» δεσμεύσεις, η πίεση για διαθέσιμοτητα στο chat μπορεί να οδηγήσει σε άγχος. Οι αποχωρήσεις μπορεί να συνοδεύονται από συναισθηματικό κόστος — ειδικά όταν δεν υπάρχει σαφής «κλείσιμο». Όπως δείχνει η έρευνα του Frontiers: στην πρώιμη εφηβεία, περίπου 50% των νέων βιώνουν διάλειμμα φιλίας σε διάστημα 6 μηνών. Γι’ αυτό—η φιλία ως πράξη ωριμότητας απαιτεί και ικανότητες: επικοινωνία, θέσπιση ορίων, αποδοχή αλλαγής.

Τα στατιστικά στην Ελλάδα

Η μελέτη Friedrich‑Ebert‑Stiftung “Μελέτη Νεολαίας 2024 – Ελλάδα” διερεύνησε νέους/ες ηλικίας 14-29 ετών σε 12 χώρες της Νοτιοανατολικής Ευρώπης. Σημειώνεται πως οι νέοι/ες στην Ελλάδα δηλώνουν μέτρια ικανοποίηση από τη ζωή τους και παράλληλα επιθυμούν ανεξαρτησία, αλλά τα οικονομικά εμπόδια τους κρατούν στο σπίτι με τους γονείς. Ειδικά στο κεφάλαιο που αφορά «οικογένεια και φίλους», η ίδια μελέτη υπογραμμίζει ότι η σχέση με τους γονείς είναι «αρκετά θετική», αλλά δεν αναλύεται σε βάθος η ποιότητα ή οι μορφές φιλίας.

Σε πιο παλαιότερη έρευνα για τη νεολαία στην Ελλάδα, επισημαίνεται ότι η συστηματική έρευνα ξεκίνησε σχετικά πρόσφατα (από τη δεκαετία του 1980) και ότι υπάρχουν κενά στα δεδομένα σχετικά με τις σχέσεις, τη φιλία και τον κοινωνικό δεσμό.

Η έννοια της φιλίας για τη νέα γενιά δεν είναι στατική. Από τις ομαδικές συνομιλίες σε πολυάριθμα chat-groups, περνάμε σε πιο στοχευμένες, συνειδητές επιλογές φιλίας — και ενίοτε σε ενσυνείδητα «friendship break-ups». Μέσα από αυτόν τον κύκλο, η φιλία μετασχηματίζεται σε πράξη ωριμότητας: επιλογή, ποιότητα, εν καιρώ απομάκρυνση. Στον ταχύτατο κόσμο των σχέσεων και της τεχνολογίας, οι νέοι επιλέγουν να ανασχηματίσουν τη φιλία — όχι ως δεδομένο, αλλά ως εξέλιξη.