Ευλογιά των Μικρών Μηρυκαστικών – Κίνδυνοι και Προβλήματα Εμβολιασμού

Το Τμήμα Κτηνιατρικής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης (Α.Π.Θ.), με αφορμή την επέλαση της ευλογιάς των μικρών μηρυκαστικών (προβάτων και αιγών) στην Ελλάδα και τις συζητήσεις περί εμβολιασμού, εκφράζει τον έντονο προβληματισμό του και την καταρχήν αντίθεση σε οποιαδήποτε πρόταση εφαρμογής έκτακτου εμβολιασμού στην Ελληνική επικράτεια.

Η ευλογιά είναι μια σοβαρή ιογενής νόσος, κατηγορίας Α του WOAH (πρώην ΟΙΕ), με κύριο χαρακτηριστικό την υψηλή νοσηρότητα και θνησιμότητα. Η θέση αυτή βασίζεται στην πολυετή εμπειρία του Τμήματος, στη γνώση της ελληνικής πραγματικότητας και στην πεποίθηση ότι κάθε απόφαση πρέπει να είναι κτηνιατρικά, οικονομικά και κοινωνικά βιώσιμη

 

Προβληματισμοί για την Εφαρμογή του Εμβολιασμού

Ενώ ο εμβολιασμός μπορεί να αποτελέσει εργαλείο πρόληψης και ελέγχου κάτω από ειδικές συνθήκες, η εφαρμογή ενός προγράμματος είναι  ιδιαίτερα πολύπλοκη. Το Τμήμα Κτηνιατρικής επισημαίνει ότι, με τα σημερινά δεδομένα, ο εμβολιασμός συνοδεύεται από σημαντικούς κινδύνους για την υγεία των ζώων και μακροχρόνιους περιορισμούς στην  εμπορικότητα των προϊόντων της προβατοτροφίας.

Κίνδυνοι για την Υγεία των Ζώων και την Ανοσοποίηση:

• Ανεπαρκή επιστημονικά δεδομένα: Δεν υπάρχουν επιστημονικά τεκμηριωμένα στοιχεία για τις μακροπρόθεσμες επιπτώσεις του εμβολιασμού στη γονιμότητα, τη γαλακτοπαραγωγική ικανότητα και τη βιωσιμότητα των ποιμνίων.
• Παρενέργειες: Σε περιορισμένες δοκιμές καταγράφηκαν συχνά υψηλός πυρετός, εξανθήματα, αποβολές, πτώση της γαλακτοπαραγωγής και ανεπαρκής ανοσολογική ανταπόκριση.
• Τύπος Εμβολίων: Τα διαθέσιμα εμβόλια είναι αποκλειστικά ζωντανά εξασθενημένα.
• Υπολειμματική λοιμογόνος δράση: Ορισμένα εμβόλια παρουσιάζουν υψηλά επίπεδα υπολειμματικής λοιμογόνου δράσης, με κίνδυνο εμφάνισης νόσου σε στρεσαρισμένα ή ευαίσθητα ζώα.
• Μετάδοση: Υφίσταται κίνδυνος μετάδοσης του εμβολιακού στελέχους σε μη εμβολιασμένα ζώα.
• Ανασυνδυασμός: Υπάρχει θεωρητικά κίνδυνος ανασυνδυασμού με φυσικά στελέχη του ιού, που θα μπορούσε να οδηγήσει στη δημιουργία νέων παθογόνων στελεχών.

Επιπτώσεις στο Εμπόριο και την Οικονομία:

• Αδυναμία Διάκρισης: Τα σημερινά εμβόλια δεν υποστηρίζουν την εργαστηριακή διάκριση των μολυσμένων από τα εμβολιασμένα ζώα (DIVA principle). Αυτό δυσχεραίνει την επιτήρηση και έχει σοβαρές συνέπειες για το διεθνές εμπόριο ζώντων ζώων και προϊόντων τους.
• Περιορισμοί Κανονισμού (ΕΕ) 2023/361:
  • Επιβάλλεται πλήρης απαγόρευση στη διακίνηση ζώων που έχουν εμβολιαστεί, ακόμη και μετά την άρση των μέτρων περιορισμού.
  • Απαγορεύεται η εμπορία γάλακτος και προϊόντων από εμβολιασμένα ζώα.
  • Αυτό σημαίνει ότι η παραγωγή φέτας τίθεται σε άμεσο κίνδυνο, καθώς το γάλα δεν θα μπορεί να αξιοποιηθεί εμπορικά.
  • Τα αιγοπρόβατα της χώρας και τα προϊόντα τους θα ενταχθούν στην ίδια κατηγορία με τα ζώα τρίτων χωρών, εκτός Ευρωπαϊκής Ένωσης.
• Μακροχρόνιοι Περιορισμοί: Οι περιορισμοί παραμένουν για χρόνια και δεν αίρονται μετά την περίοδο επιτήρησης. Αυτό συνεπάγεται ότι εκατοντάδες εκτροφές θα εγκλωβιστούν σε καθεστώς ομηρίας, χωρίς δυνατότητα εμπορίας των προϊόντων τους εκτός ζώνης, με καταστροφικές συνέπειες για την οικονομία.

Ο Κίνδυνος για τη Φέτα

Η Ελλάδα στηρίζεται στην αιγοπροβατοτροφία για να διατηρήσει την ταυτότητα της ΦΕΤΑΣ, που είναι Προϊόν ΠΟΠ και εμβληματικό εξαγώγιμο αγαθό. Ο εμβολιασμός θα έθετε σε  άμεσο κίνδυνο τη θέση της ΦΕΤΑΣ στις διεθνείς αγορές και τη μελλοντική βιωσιμότητα της ελληνικής αιγοπροβατοτροφίας, λόγω της μείωσης της πρώτης ύλης και των εμπορικών αποκλεισμών.

Συμπερασματικά, το Τμήμα Κτηνιατρικής του Α.Π.Θ. τονίζει ότι ο εμβολιασμός, με τα σημερινά δεδομένα, δεν μπορεί να υποστηριχθεί επιστημονικά για την αποτελεσματικότητά του και τη διασφάλιση της υγείας των ζώων, ενώ θα είναι πρακτικά ανεφάρμοστος και οικονομικά καταστροφικός.