Ξύλινα ντεκ, ξύλινα τοτέμ, ξύλινα μυαλά

Δίχως να το συνειδητοποιούν, πολλοί Έλληνες λατρεύουν τα τοτέμ, τα συχνά κενά νοήματος αρχαία σύμβολα. Για τα κόμματα της αντιπολίτευσης τέτοιο είναι η επαναφορά των 13ου-14ου μισθού στο Δημόσιο, ενώ θα μπορούσαν απλώς να ζητήσουν μια εφάπαξ αύξηση του μηνιάτικου κατά 8%. Για ορισμένους Θεσσαλονικείς, ίσως το ιερότερο όλων είναι η Παλιά Παραλία.

Ξεκίνησε λοιπόν την περασμένη εβδομάδα η δημόσια διαβούλευση για το ντεκ στο πιο φωτογραφημένο σημείο της πόλης. Αν και νομικά προβλεπόμενη, ομολογώ πως δεν αντιλαμβάνομαι τη σκοπιμότητα της, ειδικά στην εν λόγω περίπτωση. Η απόφαση για διευκόλυνση της κίνησης των πεζών στο στενότερο κομμάτι του παραλιακού μετώπου μέσω της κατασκευής ξύλινης πλατφόρμας είναι από χρόνια ειλημμένη. Δεδομένου ότι -τουλάχιστον επίσημα- δεν αμφισβητείται η παραπάνω παραδοχή σημαίνει πως η συζήτηση έχει λήξει. Ωστόσο, έστω και τώρα θα πρέπει να γίνουν κάποιες επισημάνσεις, ώστε ίσως αποφευχθούν παρόμοια λάθη στο μέλλον.

Η συζήτηση για διαπλάτυνση του συγκεκριμένου δρόμου αποτέλεσε αίτιο… εμφύλιας διαμάχης τη δεκαετία του ‘80. Αφορμή ήταν το σχέδιο Κούβελα για επιχωμάτωση μεγάλης επιφάνειας, πάνω στην οποία θα διαμορφώνονταν πάρκα και αθλητικοί χώροι, ενώ παράλληλα θα κατασκευαζόταν μεγάλο υπόγειο πάρκινγκ. Η πρόταση ομολογουμένως θα εξίσωνε την Παλιά Παραλία με τη Νέα, αγνοώντας την εντελώς διαφορετική ιστορία τους. Πέραν αυτού, μια λεωφόρος υψηλής ταχύτητας θα απέκοπτε τους κατοίκους από τη θάλασσα. Από την άλλη, και το πράσινο θα ήταν ευπρόσδεκτο, και οι θέσεις στάθμευσης.

Εναντίον του σχεδίου σχηματίστηκε κίνηση πολιτών (νομίζω η πρώτη διδάξασα) με επικεφαλής τον -κάτοικο της Νίκης- Γιάννη Μπουτάρη- και άλλους επιφανείς αστούς του κέντρου. Αν και οι θιγόμενοι ήταν συνήθως εύποροι ένοικοι και ιδιοκτήτες παραθαλάσσιων διαμερισμάτων, έσπευσαν να τους συνδράμουν οι τοπικές δυνάμεις της Κεντροαριστεράς και της Αριστεράς, θέλοντας να τσαλακώσουν τον τότε δήμαρχο Θεσσαλονίκης. Τελικά το σχέδιο ματαιώθηκε, με πρόφαση τη διατήρηση της ιστορικής φυσιογνωμίας της πόλης. Όμως για ποιά ιστορική φυσιογνωμία μιλάμε;

Το τωρινό κρηπίδωμα είναι ουσιαστικά το οθωμανικό του 1870, κατασκευασμένο για κίνηση κάρων. Χτίστηκε κυρίως από όσα μπάζα προέκυψαν μετά την κατεδάφιση του βυζαντινού παράκτιου τείχους. Μέχρι την πυρκαγιά του 1917 το καταλάμβαναν ο υπάρχον δρόμος και μια σειρά διώροφων κτιρίων, από εργοστάσια και αποθήκες μέχρι σινεμά και βίλες. Μετά το 1924 άρχισαν να ανεγείρονται κομψά τετραώροφα και πενταώροφα, κατάσταση που διατηρήθηκε μέχρι τη δεκαετία του ‘70. Τότε τα…παλιά άρχισαν μαζικά να αντικαθίστανται από τις γνωστές μας οκταόροφες “συρταριέρες”. Με εξαίρεση το κτίριο της Λέσχης Θεσσαλονίκης και την όψη του Όλυμπος Νάουσα, πλέον δεν υπάρχει ίχνος του παρελθόντος. Συνεπώς, ποιά ακριβώς ιστορική φυσιογνωμία κινδύνευε από τη διαπλάτυνση;

Εν πάση περιπτώσει, τα χρόνια πέρασαν, στους ντόπιους προστέθηκαν φοιτητές και τουρίστες, ήρθαν και τα ποδήλατα, οπότε οι συνθήκες κατέστησαν πραγματικά ανυπόφορες. Τότε γεννήθηκε η ιδέα μιας διαπλάτυνσης 20 μέτρων πάνω σε πόδια, που εύσχημα ονομάστηκε ντεκ. Για κάποιους, έτσι διαφυλάχτηκε η πολύτιμη κληρονομιά της Θεσσαλονίκης και του Μπουτάρη. Για πολλούς άλλους, το ντεκ αποτελεί επιτομή του στρουθοκαμηλισμού: αντί για μια ισομεγέθη κατασκευή από μπετόν, επιλέγεται ένα ευπαθές σύνολο από ξύλο και ατσάλι, κατάλληλο μόνο για κίνηση πεζών. Στην πρώτη περίπτωση θα είχαμε μια ανθεκτική και ευρύχωρη επιφάνεια για πεζούς και ποδήλατα, πάνω από μια ασφαλή υπόγεια λεωφόρο διπλής κατεύθυνσης, που θα επέτρεπε πεζοδρόμηση της Νίκης και μετατροπή της Τσιμισκή σε οδό αποκλειστικά για ΜΜΜ. Στη δεύτερη -και επιλεγμένη- μια μάλλον πρόχειρη κατασκευή υψηλού κόστους συντήρησης, που σε λίγες δεκαετίες θα χρειαστεί αντικατάσταση λόγω επικινδυνότητας.

Δεν φαίνεται ιδιαίτερα έξυπνη η πεισματική προσήλωση στα ιερά τοτέμ. Φαίνεται ανόητη.