Τα κλειστά σχολεία οδηγούν σε δύσκολες αποφάσεις
Η υπογεννητικότητα και το brain drain γεννούν ζήτημα χαμηλής αξιοποίησης του εθνικού εκπαιδευτικού δυναμικού
Φάνης Ουγγρίνης
Ως είθισται, χθες… χτύπησαν τα κουδούνια, προσφέροντας δύο ενδιαφέρουσες ειδήσεις.
Πρώτη, η απαγόρευση από δημάρχους σε εκπροσώπους χορηγών να παραστούν σε αγιασμούς, και η ταυτόχρονη παρουσία του προέδρου του ιδρύματος Ωνάση στην Ξηροκρήνη, σε σχολείο ανακαινισμένο μετά από δωρεά. Βλέπουμε πως όλοι οι αιρετοί δεν αντιμετωπίζουν τα ιδιωτικά κεφάλαια με τον ίδιο τρόπο: άλλοι επιζητούν πολιτικάντικο ντόρο, άλλοι απλώς να κάνουν τη δουλειά τους.
Δεύτερη είδηση, η ενσωμάτωση νέων μαθημάτων στο πρόγραμμα: οικονομία, ηθική, λογοτεχνία από το δημοτικό και φυσικά επαγγελματικός προσανατολισμός θα είναι ιδιαίτερα ευπρόσδεκτα, και ελπίζουμε πως θα συνεισφέρουν στην προκοπή των παιδιών.
Ίσως όμως η σημαντικότερη είδηση ήταν η θεαματική μείωση των νέων μαθητών για τη σχολική χρονιά 2025-2026. Ειδικά στην Κεντρική Μακεδονία, λόγω περιορισμού των νέων μαθητών κατά 12%, δεν θα ανοίξουν σχεδόν 130 σχολεία, ⅔ από τα οποία θα είναι νηπιαγωγεία. Εκτός θεαματικού απροόπτου, σε λίγα χρόνια θα ξεκινήσει η μείωση γυμνασίων και λυκείων. Σταδιακά, όλο και περισσότερα σχολικά κτίρια θα μένουν ανενεργά, ενώ δεκάδες χιλιάδες εκπαιδευτικοί θα περισσεύουν.
Με 860 μαθητές λιγότερους στην Α’ δημοτικού στη Θεσσαλονίκη ανοίγουν σήμερα τα σχολεία
Η υπογεννητικότητα και η φυγή Ελλήνων και μεταναστών κατά την περίοδο της κρίσης έχουν πια δείξει τα δόντια τους. Σε αντίθεση με το ΕΣΥ, που πιέζεται λόγω της μαζικής γήρανσης εκατομμυρίων baby boomers, η δημόσια παιδεία οδεύει ολοταχώς σε υπερπληθώρα υποδομών και προσωπικού, σε όλες τις βαθμίδες της. Θα απαιτηθούν λοιπόν τολμηρές κινήσεις. Σε ορισμένες περιπτώσεις, αδρανείς εγκαταστάσεις θα πρέπει να αλλάξουν χρήση, πάντα στην υπηρεσία του συνόλου. Η διαμόρφωση χώρων πρασίνου μέσα σε παλιές σχολικές αυλές επίσης θα πρέπει να εξεταστεί. Μέχρι και κατεδαφίσεις αξίζει να συζητηθούν σοβαρά· λογικά θα χρειαστεί να περάσουν δεκαετίες ώσπου να ανακάμψουν οι εθνικοί δημογραφικοί δείκτες (αν φυσικά ανακάμψουν ποτέ), μετά τις οποίες τα τωρινά σχολεία θα έχουν απαρχαιωθεί πλήρως.
Ίσως όμως η μεγαλύτερη πρόκληση εντοπίζεται στο ανθρώπινο δυναμικό. Μαθησιακά αντικείμενα ήδη τίθενται εκτός τόπου και χρόνου, τάση που μόνο θα επιταχυνθεί. Τούτο σημαίνει ότι όχι μόνο θα περισσέψουν όσοι σήμερα τα διδάσκουν στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση, αλλά και όσοι ετοιμάζουν αντίστοιχους εκπαιδευτικούς στην Τριτοβάθμια. Μαζί με τη βαθμιαία ελάττωση των εισερχομένων, τα πανεπιστήμια θα υποχρεωθούν σε ριζική αναδιάταξη των προτεραιοτήτων και των εσωτερικών δυνάμεών τους, κυρίως τα περιφερειακά.
Το μόνο βέβαιο είναι πως λίαν συντόμως θα είναι αδύνατο να μην σπάσουν αυγά, και μάλλον κάτι τέτοιο σκεφτόταν ο πρωθυπουργός, όταν ζήτησε πολυετή συναίνεση γύρω από ζητήματα στρατηγικού ενδιαφέροντος για τη χώρα. Πάντως το τωρινό σύστημα χρηματοδοτείται για να υπηρετεί πρωτίστως τις ανάγκες του συνόλου, δηλαδή των παιδιών, του μέλλοντός μας. Δυστυχώς, οι επιθυμίες των εργαζομένων θα έρθουν υποχρεωτικά σε δεύτερη μοίρα.