Τα κάγκελα στη Ναυαρίνου, σε μια πόλη που ξεχνάει
Η νέα περίφραξη στον αρχαιολογικό χώρο δεν χωρίζει μόνο τα μνημεία από τους περαστικούς, αλλά και την πόλη από τον εαυτό της.
Φάνης Ουγγρίνης
Χάρη σε αμφιλεγόμενες ενέργειές της, η Εφορεία Αρχαιοτήτων Θεσσαλονίκης δεν παύει να προκαλεί έντονες συζητήσεις. Τελευταίο της… ανδραγάθημα, η τοποθέτηση αρκετά πυκνού και ψηλού φράχτη στον αρχαιολογικό χώρο της Πλατείας Ναυαρίνου. Η κίνηση προκάλεσε πολλά σχόλια. Οι υπερασπιστές της μιλούν για εξυγίανση ενός σημείου που είχε καταντήσει σκουπιδότοπος. Οι αντίπαλοι ενοχλούνται από την υποβάθμιση, και από τα κάγκελα γενικώς.
Αν θέλουμε να είμαστε δίκαιοι, θα πρέπει να αναγνωρίσουμε ότι ο εν λόγω τρόπος προφύλαξης έχει υιοθετηθεί και αλλού στην πόλη. Φράχτες και κάγκελα βρίσκουμε πίσω από το ιερό της Αγίας Σοφίας, στις ζωοφόρους της Καμάρας και φυσικά στον περίβολο της Ροτόντας, όπου συμπληρώνουν τον παμπάλαιο μαντρότοιχο. Συνεπώς, η περίπτωση δεν είναι μοναδική. Επίσης, το εμπόδιο τοποθετήθηκε μόνο στην ανατολική πλευρά.
Ωστόσο, η συγκεκριμένη κατασκευή είναι κατ’ αρχήν άσχημη, ενώ σύντομα θα χειροτερέψει, λόγω της αέριας ρύπανσης και της αφισοκόλλησης. Ίσως δούμε πάνω της μέχρι και λουκέτα ερωτευμένων. Η τοποθέτησή της αποδυναμώνει τη συμβιωτική σχέση κατοίκων και περαστικών με το Γαλεριανό Ανάκτορο, επειδή το κρύβει· η Εφορεία ξαναμοιάζει να εστιάζει σε λεπτομέρειες, ξεχνώντας πως ό,τι κρύβεται απαξιώνεται. Η εικόνα των νέων πάνω στο τοιχάκι -να συζητούν, να φλερτάρουν, να γελούν- ήταν όμορφη, κακά τα ψέματα. Συνεπώς, το ότι ζημιώθηκαν και ορισμένα γύρω καφέ είναι μόνο η κορυφή του παγόβουνου.
Πέραν αυτών, αν όντως υφίσταται εκεί τόσο σοβαρό πρόβλημα ασφαλείας, γιατί το μέτρο δεν εφαρμόστηκε σε όλη την περίμετρο; Αν πάλι το πρόβλημα είναι γενικευμένο, θα δούμε παρόμοια αποτρεπτική περίφραξη και σε κάθε άλλο μνημείο κάτω από το επίπεδο του σημερινού εδάφους; Δηλαδή στο Αγίασμα Αγίου Ιωάννη, στη Ρωμαϊκή Αγορά, στο Διοικητήριο, στην Αντιγονιδών, στο Βαρδάρη ή στην Πλατεία Μακεδονομάχων; Για να εμποδιστούν οι γκραφιτάδες, θα φραχτούν και τα τείχη σε όλο τους το μήκος; Θα ακολουθήσουν όλες οι βυζαντινές και μεταβυζαντινές εκκλησίες; Οι αρμόδιοι του ΥΠΠΟ δεν συνειδητοποιούν ότι οι γύρω ασυντήρητες πολυκατοικίες υποβαθμίζουν πολύ περισσότερο την αξία των ερειπίων;
Η τοπική Εφορεία φέρεται να ανησυχεί σφόδρα για βανδαλισμούς και ρύπανση, και καλά κάνει. Τούτου λεχθέντος, ποτέ δεν έδωσε στους κατοίκους να καταλάβουν πόσο λαμπρό υπήρξε κάποτε αυτό το συγκρότημα (με κτίρια ύψους 28–30 μέτρων), μα και άλλες αρχαιότητες της Θεσσαλονίκης. Αντίθετα, περιορίζεται σε μίζερες παρεμβάσεις, τάχα σύμφωνες με τις… ορθόδοξες αντιλήψεις ανάδειξης, ή υποτιμά άλλα πολύτιμα στοιχεία πολιτιστικης κληρονομιάς, όπως την Αχειροποίητο. Η τοπική Εφορεία αποξενώνει και αντιφάσκει.
Πάντως, ο δημόσιος διάλογος ανέδειξε και μία άλλη αντίφαση -μάλλον παρήγορη. Ακούσαμε άτομα συνήθως φανατικά κατά της αστυνόμευσης, να ζητούν περισσότερη αστυνόμευση αντί του φράχτη. Τουλάχιστον αποτελεί κέρδος τούτη η έμμεση αναγνώριση ότι οι βανδαλισμοί δεν μπορούν να αντιμετωπιστούν μόνο με καλοπροαίρετο διάλογο και μπόλικη ανοχή.
Υ.Γ. Το κείμενο γράφτηκε στο Καφενείο Αστόρια, πίσω από τα -διαβόητα πια- “κάγκελα”.