Πρόγραμμα SAFE: Ευκαιρία, αλλά όχι χωρίς ρίσκο
Η συμμετοχή της Ελλάδας στο πρόγραμμα SAFE αλλάζει τα δεδομένα για την ευρωπαϊκή άμυνα – Μακροχρόνιο δάνειο 1,2 δισ. ευρώ με γεωπολιτικά ρίσκα και ευκαιρίες
Φάνης Ουγγρίνης
Οι κοκορομαχίες για τον ΟΠΕΚΕΠΕ επισκίασαν μια εξέλιξη μάλλον σημαντικότερη, τουλάχιστον ως προς τις μακροπρόθεσμες επιπτώσεις της. Μια εξέλιξη ουσιαστική, μα και κοστοβόρα. Αναφερόμαστε στην ένταξη της Ελλάδας στο πρόγραμμα SAFE (Strategic Armament Financing Envelope).
Πρόκειται για νέο χρηματοδοτικό εργαλείο της ΕΕ, σχεδιασμένο να ενισχύσει την κοινή άμυνα μέσω δανειακής χρηματοδότησης. Μιλάμε για πολύ χαμηλότοκα δάνεια μακράς αποπληρωμής (έως 45 χρόνια, με περίοδο χάριτος 10) ύψους 150 δισ. €, που θα δοθούν στο πλαίσιο του σχεδίου ReArm Europe. Το εν λόγω σχέδιο έχει συνολικό προϋπολογισμό 800 δισ. € και αποσκοπεί στην ενδυνάμωση της ευρωπαϊκής άμυνας και στη μείωση της εξάρτησης από τις ΗΠΑ.
Θα πρέπει να επαναλάβουμε ότι δεν συζητάμε για επιχορήγηση αλλά για δάνειο — έστω ευνοϊκό. Τούτου λεχθέντος, σε έναν κόσμο που πλέον εξοπλίζεται ταχύτατα, η άνετη πρόσβαση σε κεφάλαια για αμυντικές επενδύσεις δεν μπορεί να είναι αδιάφορη. Εδώ να θυμίσουμε πως η ελληνική κυβέρνηση μετέβαλε τη στάση της. Αρχικά είχε αρνηθεί τη συμμετοχή στο σκέλος των δανείων για λόγους δημοσιονομικούς. Άρνηση που συχνά επανέλαβε ο Νίκος Δένδιας. Αυτή η μάλλον απροσδόκητη αλλαγή έχει τη σημασία της.
Εκτός από πιθανή δημοσιονομική εκτροπή, υπάρχει και άλλος κίνδυνος. Το πρόγραμμα θα μπορούσε να μετεξελιχθεί σε μηχανισμό μέσω του οποίου θα ανοίξει η πόρτα σε τουρκικές βιομηχανίες και σε περισσότερη επιρροή της Γείτονος στα ενωσιακά πράγματα. Το ΥΠΕΞ, λοιπόν, καλείται να αποσπάσει σοβαρές πολιτικές εγγυήσεις για την αποφυγή ενός τέτοιου αρνητικού ενδεχομένου (προς το παρόν απαιτείται ομοφωνία για τη συμμετοχή τρίτων).
Πάντως, αυτή τη στιγμή η Ελλάδα διεκδικεί πόρους 1,2 δισ. ευρώ. Βέβαια, το κύριο ζητούμενο δεν είναι το νούμερο. Είναι το αν έχουμε σχέδιο — και όχι ευχολόγιο — για να αξιοποιήσουμε σωστά τα χρήματα αυτά. Για να ενισχύσουμε την εγχώρια παραγωγή, να περιορίσουμε την εξάρτηση από τρίτους, και να επανατοποθετηθούμε σε έναν κλάδο όπου ενεργούμε κυρίως ως αγοραστές.
Το SAFE φυσικά δεν είναι πανάκεια. Είναι ένα μέσο, αυτή τη στιγμή πολύτιμο. Όποιος επιθυμεί αμυντική αυτάρκεια και δεν ικανοποιείται με παράτες, οφείλει να σχεδιάζει, να επενδύει και να κατασκευάζει δικά του όπλα. Οφείλει να αναλαμβάνει το κόστος της ισχύος. Οικονομικό και πολιτικό. Αυτό άλλωστε μας δίδαξαν Ισραήλ και Ουκρανία.