Πόλη χωρίς παρελθόν; Η Θεσσαλονίκη και η παραμέληση των μνημείων της

Παρά τις αποσπασματικές παρεμβάσεις, η Πολιτεία εξακολουθεί να αγνοεί την ανάγκη ενοποίησης και ενσωμάτωσης των αρχαιολογικών χώρων στη ζωή της πόλης. 

Μετά από πολυετείς καθυστερήσεις και δαπάνη 640.000 ευρώ, το πρωτοβυζαντινό βαπτιστήριο του Αγίου Ιωάννη κοντεύει να παραδοθεί . Ένας ακόμη αρχαιολογικός χώρος που ευπρεπίζεται χωρίς να αναδεικνύεται το χαμένο κάλος του, με ζητήματα να ανακύπτουν: τι θα γίνει με τις δημοφιλείς κατακόμβες και -κυρίως- πότε θα σταματήσει η αποσπασματική διαχείριση; Πότε η Θεσσαλονίκη θα δει την ένταξη των μνημείων της σε ένα ενιαίο σύνολο;

Η καθημερινότητα του σημερινού κατοίκου είναι αποκομμένη από την πολιτιστική του κληρονομιά. Τα μωσαϊκά στα Ανάκτορα του Γαλερίου είναι μονίμως σκεπασμένα, η Πλατεία Ιπποδρομίου δεν διαθέτει οποιαδήποτε αναφορά στην ονομασία της, η Αχειροποίητος κρύφτηκε πίσω από ένα τεράστιο στέγαστρο, στους υποβαθμισμένους αρχαιολογικούς χώρους δεν υπάρχουν φύλακες ενώ τα κτίρια που τους περιβάλλουν είναι πολύ υποδεέστερα του παρελθόντος. Ο νέος φωτισμός δεν αρκεί, η δε προωθούμενη «ψηφιακή ενοποίηση» αγνοεί τον πιο σημαντικό αποδέκτη: τον ίδιο τον Θεσσαλονικιό. Στενόμυαλη λογική, τη στιγμή που η πόλη χρειάζεται να δει το παρελθόν της ως πολύτιμο κεφάλαιο για το μέλλον της.

Θεσσαλονίκη: Η Ρωμαϊκή Κληρονομιά που Προσπερνάμε και ένα Μέλλον που μάλλον Χάνουμε

Δυστυχώς η αντίληψη ότι οι αρχαιότητες απευθύνονται αποκλειστικά σε τουρίστες ή σε ειδικούς φαίνεται να κυριαρχεί στο Υπουργείο Πολιτισμού. Η ηγεσία του δείχνει να μην κατανοεί πως τα μνημεία της πόλης δεν είναι απλώς εκθέματα. Αποτελούν στοιχεία μνήμης και συλλογικής αυτογνωσίας -ιδιαίτερα εδώ, όπου το παρελθόν έχει συχνά λησμονηθεί ή σκεπαστεί.

Αλλού χρειάστηκαν συστηματικές προσπάθειες των τοπικών αρχόντων, μα τελικά δικαιώθηκαν: η ανάδειξη του αρχαίου θεάτρου στη Λάρισα δείχνει ότι η ουσιαστική ενσωμάτωση των μνημείων στην καθημερινότητα είναι ευεργετική. Γιατί όχι λοιπόν και εδώ; Γιατί η εμμονική αντιμετώπιση των αρχαιοτήτων μόνο υπό όρους τουριστικού προϊόντος; Γιατί επιτυχημένες επεμβάσεις όπως εκείνη στη Βενιζέλου να αποτελούν την εξαίρεση αντί για τον νέο κανόνα;